هنوز هم در گوشه و كنار حوزه، فضلاي خوش ذوق و هنر دوست را مشاهده مي كنيم كه به خط و خطاطي و حتي هنرهاي ديگر توجه دارند،‌ در بخش حوزوی نوزدهمين نمايشگاه بين المللي قرآن كريم غرفه‌ای دایر است که در آن طلبه‌ای با بساط و ابزار ساده و چهره بي آلايش، شگفتي و حيرت بازديد كنندگان را برانگيخته است.

حجت‌الاسلام روح الله افشار، خطاط، منبت كار و طلبه درس خارج، ضرورت ورود حوزویان به عرصه هنر را این گونه با خبرنگار  مرکز خبر حوزه، در میان گذاشت.

*ضرورت ورود حوزه به عرصه هنر

رسالت حوزه و حوزويان، تبليغ دين و آشنايي مردم با معارف قرآن و سنت است، براي رسيدن به اين هدف مهم، بايد از بهترين روش ها و ابزارها براي رساندن پيام توحيدي خود استفاده کرد و مخاطبين را در سطح جهاني جذب معارف عميق و هدايت گر قرآن نمود، البته محتواي اين پيام ها به نفسه آنچنان جذابيتي دارد كه به فرمايش امام رضا(ع) اگر صحيح و خوب عرضه شود مردم فوج فوج به سمت معارف اهل بيت (ع) می‌آیند.

اما امروز با توجه به تحولاتي كه در جوامع بشري صورت گرفته، اگر نگوييم بهترين ابزار، بايد اذعان داشته باشيم از تاثيرگذار ترين روش ها و ابزارها در تبليغ دين بهره مندي از هنر و جنبه هاي مختلف زيبايي شناسي است.

*حركت حوزه به سمت هنر، دير و كُند  است

البته در سال هاي اخير توجه برخي از بزرگان و مسئولين حوزه به مسئله هنر و شيوه هاي هنري در تبليغ دين ستودني است، ولي اين حركت بسيار دير و متاسفانه كُند پيش مي رود، امروز ورود حوزه و حوزويان به عرصه هاي مختلف هنري براي تبليغ دين يك ضرورت است.

آشنايي طلاب و فضلاي حوزه با قالب هاي مختلف هنري از قبيل، هنر هاي نمايشي، هنرهاي تجسمي، هنرهاي ادبي، حتي سفالگري،‌خطاطي، خوشنويسي، معرق و منبتكاري نه تنها در روحيه آنها تاثير مثبت مي گذارد، بلكه آنها را به ابزاري هنري براي تبليغ دين مجهز مي كند.

*نگراني بزرگان حوزه از افراط و تفريط ها است

البته برخي بزرگان حوزه از اينكه طلاب وارد اين عرصه ها شوند، ابراز نگراني مي كنند و با صراحت مي گويند، اين اقدامات طلبه را از ملا شدن و عالم شدن باز مي دارد، که برای رفع این دغدغه پدرانه و دلسوزانه از افراط و تفريط در هر زمينه اي مخصوصاً وادی هنر پرهیز نمود، اينكه مي گوييم طلاب با ابزارهاي هنري آشنا و به آنها مجهز شوند، بدين معنا نيست كه درس و بحث و مباحثه و مطالعه را فراموش كرده و كنار بگذارند، چون لازمه ارائه یک بحث هنری اشراف کامل علمی به موضوع ارائه شده است.

*مهمترين وظيفه طلبه درس خواندن است

اهم وظايف طلبگي، درس خواندن و توجه به علم و دانش است، طلبه امام زمان(عج) با بي سوادي و جهل تناسبي ندارد، بنابراين ورود طلاب به عرصه هاي هنري بايد در مواقع فراغت باشد و هرگز مزاحم درس و بحث طلبه نباشد، چون ملا شدن براي يك طلبه ذاتي و هنرمند بودن يك ابزار است.

افراد بسياري بارها از من مي پرسند آيا اين هنر و تبحر شما در خط و منبت منافاتي با طلبگي ندارد، پاسخ يك جمله است، «آفت هر كاري افراط و تفريط است»، بنابراین هرگز كارهاي هنري با كار حوزوي من منافاتي نداشته و اساساً خودم نمي گذارم منافاتي ايجاد كند.

*بيش از 20 سال است خطاطي مي كنم

تقريباً از سال 70 به طور جدي و حرفه اي وارد عرصه خطاطي و خوشنويسي شدم، البته قبل از آن هم خط مي نوشتم، ولي زماني كه استعدادم را در اين زمينه مساعد و مناسب ديدم، پيگير شده و از همان روزها به طور جدي در كنار درس و بحث و در اوقات فراغت به خطاطي مي پرداختم، حتي زماني كه ذهنم از مطالعه و درس و بحث احساس خستگي مي كرد، سريع دفتر و قلم و دواتم را بر مي داشتم

و چند سطري مشق مي كردم، اين كار آرامش و تمركز حواس بسيار عميقي به من مي داد البته در اين ميان نبايد تشويق دوستاني كه شاهد اين استعداد دروني من بودند را فراموش كرد،‌ علاقه بنده به خط، آنها را نيز به سمت هنر و خط كشاند.

*خط، هنر بزرگان حوزه

توجه به خط و خطاطي از ديرباز در فرهنگ ايرانيان وجود داشته و در طول ادوار تاريخي خط و سير تكامل انواع خط ها، همواره با بزرگان حوزه و علماي سلف، همچون نگيني در ميان اساتيد خط مي درخشد.

توجه و عنايت علماي سلف به خط و خوشنويسي ممكن است به ذات اين هنر آرامش بخش و دلنشين برگردد، زماني كه صداي لرزش قلم بر كاغذ و نشستن جوهر بر روي آن اثري را خلق مي كند كه پر از روح و احساس است گويا با آدمي سخن مي گويد.

*توجه ائمه معصومين(ع) به خط

اهتمام به خط را مي توان در سيره معصومين نيز جست وجو كرد در حديثي از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است كه فرمودند: « الخط نصف العلم» يعني تا خطي نباشد كه با آن كتابت نمود، علم و دانش جايگاه و منزلي براي قرار و ثبات ندارند، آنچه علم را تثبيت مي كند و پايش را به غل و زنجير مي كشد، خط و كتابت آن است.

بنابراين توجه به خطاطي و خوشنويسي نه تنها در سيره علما، بلكه در زندگي معصومين نيز جاري و ساري بوده است، خط مي تواند از بهترين هنرها باشد و يقيناً از آثار زيبا و ماندگار هنري است، آرامش وصف ناپذيري به انسان مي دهد و در تمركز ذهن و حواس اثرات بسيار مثبتي دارد و از نظر روانشناسان كساني كه خط خوب و زيبايي دارند، از روح و احساس سالم و آرامي برخوردار هستند.

اين آرامش اكتسابي است و كساني كه دست خط خوبي ندارند با ممارست و تمرين در خط و خوشنويسي مي توانند تاثيرات اين هنر زيبا را بر روح و روان خود به خوبي احساس كنند.

مراحل خط و خطاطي محدوديت ندارد و بين عرفا و اساتيد برجسته خط اين جمله مشهور است، هرچه در خطاطي پيش رفت شود، باز هم جاي كار دارد و نقطه آخر ندارد؛ در طول تاريخ از كتابت ها و خط هايي كه نگاشته شده تا به امروز سبك هاي بسياري خلق شده كه وجود همين سبك ها، نشان دهند عدم محدويت در خط و خطاطي است.

*نقطه اوج خطاطي

گرچه حد و حصري براي خط نمي توان قائل شد، ولي به نظر مي رسد، نقطه اوج و آرزوي هر خطاطي اين است كه به مرحله اي برسد، تا بتواند آيات قرآن كريم و احاديث اهل بيت(ع) را به نگارش درآورده و پديد آوردن اثري زيبا و ماندگار، نقطه اوج و كمال خط خود را در قالب تعاليم الهي به جهانيان نمايش دهد.

نگارش قرآن به خط نفيس آرزو و نقطه كمال هر هنرمند خطاط و خوشنويس است، وقتي يك استاد خط، محتواي زيبا، عميق و شگرف كلام الهي را با خطي زيبا و دل نشين مي نگارد، اين اثر مادي و معنوي شاهكاري از تعامل خالق و مخلوق مي شود، خالقي كه كلام وحي را نازل كرد، انسان و خط را آفريد و مخلوقي كه اين زيبايي ها را به نمايش مي گذارد.

*كار با چوب و منبت كاري زندگي بخش است

بيش از ده سال است در زمينه منبت كاري تبحر يافته ام و تلفيق اين دو هنر واقعاً آثاري شگرف پديد مي آورد، چوب موجودي زنده است و منبت كاري روی آن به نوعي زندگي بخش است، زماني كه در اين موجود زنده، ولي بي شكل و قاعده، تصوير و خطي زيبا خلق مي شود، احساس تازه اي به انسان دست مي دهد.

*سخن پاياني

بد نيست بدانيد در مدتي كه در نمايشگاه قرآن به صورت زنده برخي كارهاي هنري را ارائه كرده ام، بسياري از بازديد كنندگان شگفت زده به دستان من نگاه مي كنند و مي پرسند، واقعاً شما طلبه هستيد! چقدر خوب است كه طلبه ها هم به هنر توجه دارند ! بنده با نوشتن احاديث و آيات زيبا و كاربردي در زندگي فردي و اجتماعي به خط زيبا و حتي ارائه اين كلمات دلنشين به صورت منبت كاري، خانه هاي مردم را به نور قرآن و كلمات اهل بيت منور مي كنم، بنابراين طلاب جوان حوزه از استعدادهاي خود غافل نشوند و از اساتيد برجسته در عرصه هاي مختلف هنري استفاده كنند.

حوزه نيز از اين فرصت براي تبليغ دين و آشنايي مردم با معارف اسلامي و ناب شيعي استفاده كند، برپايي چنين نمايشگاه هايي، فرصت مغتنمي براي نمايش توانمندي ها و ظرفيت هاي حوزه و حوزويان به جامعه است.

گفت وگو: سيد رضا حسيني