به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین علمی، معاون آموزش جامعة المصطفی در این نشست گفت: نو معتزلیان در اواخر قرن 19 واوایل 20 ایجاد شد و در دو جریان «نو معتزلیان عرب زبان» که خاستگاه آنها در مصر است و در نیمه دوم قرن بیستم در هند بود، این جریان را در دو جریان می بینیم.

وی افزود:این بحث و این تقسیم بندی ها از فرهنگ غربی وارد شده است؛ در شاخه هندی، «امیرعلی» این گرایش را شکل داد و وی خود را از پیروان سید احمد خان هندی بر می شمارد.

معاون آموزش جامعة المصطفی تصریح کرد: در شاخه عربی نو معتزلیون نیز به نام «محمد عبده» می رسیم که قبل از اینکه ایشان به مقام ریاست الازهر برسد در دورانی که به عنوان عالم دینی در الازهر مطرح بود، یکی از شیوخ الازهر به وی می گوید که شما متعزلی شدید که وی این سخن را نمی پذیرد، ولی سایه این نام بر ایشان بوده است.

وی افزود: در کتاب «رسالات التوحیده» عبده که مشهورترین کتاب وی است در پاره از موارد از عقاید معتزلیان از جمله نفی جبر و حدوث قرآن کریم و.. دفاع می کند و از آنجا به تدریج به کسی مشهور می شود که به عقاید معتزله نگاه دارد.

حجت الاسلام والمسلمین علمی بیان کرد: دیگر مستشرقینی نیز این دیدگاه را در رابطه با جریان های فکری نواعتزالی بیان کرده اند که برخی کتاب هایی درباره عبده با عنوان اسلام و مدرنیسم در مصر نوشته اند که وی نیز چنین تقسیم بندی ارایه می دهد.

استاد حوزه خاطرنشان کرد: برخی اوقات کسانی که آنها در این تقسیم بندی قرار می دهند خودشان را معتزلی نمی دانند ولی افرادی مثل ابوزید به این مساله نیز افتخار می کند و یا فضل الرحمن در شاخه هندی خودش را معتزلی معرفی می کند.

وی گفت: برخی خود را معتزلی نمی دانند ولی چارچوبی که بیان می کنند دقیقا در چارچوب اعتزال است و آنها با این مبانی به سراغ چینش مطالب و ارایه مباحث و چارچوب می روند.

حجت الاسلام عرب صالحی  نیز در این نشست گفت: تا کنون چند جلد کتاب در رابطه با  اعتزال نو از جمله چیستی، جدال با ابوزید و عقل شیعی و عقل نو اعتزالیی پژوهش شده است.

وی افزود: عقل اعتزالی قدیم و جدید چه تفاوتی دارند و شیعه در این بین چه مباحثی را مطرح می کند؛ در حال حاضر شاید به جرات گفت که اکثر کرسی های تدریس اسلام چه در کشورهای اسلامی و اروپایی در دست این جریان است.

دبیر همایش نقد اعتزال نو، تصریح کرد: این جریان خودش را به شدت خودش را منتسب به عقل می کند و خود را عقل گرا می کند ولی تلاش ما این بوده است که نشان دهیم که این عقل با عقل مورد نظر اسلام چیست و نو معتزلیونی شیعی چه بیانی دارند.

وی گفت: مجموعه ای بسیار خوب در این زمینه گردآوری شده است؛ این کار درکشورهای عربی هم انجام شده است ولی این کتاب ها بیشتر به دنبال تکفیر اعتزال است ولی حوزه علمیه قم بیشتر در حوزه علمی وارد کار شده است.

حجت الاسلام عرب صالحی خاطرنشان کرد: تا کنون 10پایان نامه دکتری و 8پایان نامه کارشناسی ارشد در این زمینه در دست پژوهش است؛ این دیدگاه ها در حال نزج است که بیان می دارند که احکام اسلام برای این دوره پاسخگو نیست.

وی افزود: هدف ما شناساندن این جریان است و در مصاحبه هایی با اساتید حوزه بیان شد که معتزله قدیم با عقل شیعی نزدیک است ولی عقل معتزلی جدید بیشتر به پراگماتیسم و خود بنیاد مبدل شده است و هرجا که نتوانستند قرآن را بفهمند بیان کردند که عقل ملاک است.

وی گفت: این همایش در روز 18دی ماه در پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی برگزار می شود؛ در این همایش موافقان و مخالفان اعتزال نوبه بحث خواهند پرداخت.