به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه پیش از ظهر امروز در همایش ملی نقد اعتزال نو که در پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی قم برگزارشد، ضمن تبریک هفته وحدت به مقایسه عقل شیعی و عقل نو اعتزالی پرداخت و گفت: نومعتزلیان جریان فکری و جمعیت کنترل شده تأثیر گذار هستند که در مقابل دو جریان شایع اسلام به نام تصوف و سلفی گری پدید آمده اند.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با اشاره به دغدغه جریان نومعتزلی، اظهار داشت: انحطاط مسلمین و نسبیت اسلام و مدرنیته دو دغدغه نو معتزلیان بوده و بر اساس مدلی که خود از عقلانیت ارائه می کنند، قصد دارند این دو دغدغه را حل کنند.
وی ابراز داشت: مقصود بنده از شیعه در این بحث، شیعه اثنی عشری با گرایش فلسفی تأکیدشده از نصوص اسلامی و مقصود از عقل، هم عقل است و هم عقلانیت.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه در ادامه به مقایسه عقل شیعی و عقل نو اعتزالی پرداخت و خاطرنشان ساخت: نکته نخست قابل توجه در این بحث این است که هم جریان فکری نو اعتزال و هم شیعی، بر عقل ابزاری، منبعی و مستقل از وحی اعتقاد دارند؛ به این معنا که عقل می تواند از عالم و آدم شناخت پیدا کند؛ اما این دو جریان در نوع کاربست عقل اختلافات مشخصی دارند.
وی با اشاره به کاربست عقل در اصول شیعه، تصریح کرد: در اصول شیعی کاربست عقل در منظومه عقلانیت فقط درک صور کلی نیست؛ بلکه اندیشیدن درست برای دستیابی به سعادت مطلوب مدنظر می باشد؛ اما این فضای فکری تشیع در تفکر نومعتزلی مطرح نبوده و آنها چنین نمی اندیشند.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با بیان این مطلب که عقل در نصوص شیعی نخستین پدیده و مخلوق الهی است، بیان داشت: عقل شیعی، عقلی حکمت ساز است که چنین عقلانیتی در نصوص دینی، ابزار تحقق دین محسوب شده و عقل ادراکی و معیشتی است که نومعتزلی ها با این نوع تفکر مشکل داشته و نظرات متفاوتی دارند.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با اشاره به جایگاه عقل در تفکرات نومعتزلیان، اظهار داشت: در تفکرات آنان، قرآن و وحی تابع عقل محسوب شده و عقل باید بگوید که وحی چه باید بگوید و چگونه باید باشد.
وی ادامه داد: بزرگان نو معتزلیان به دنبال طرح عقلانیت خودبنیاد و بازسازی میراث دینی با پارادایم عقلی متناسب با تفکرات خود هستند.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه افزود: مقصود آنان از بازسازی میراث دینی این است که حتی خود وحی هم باید بازسازی شود؛ پس بنابراین باید توجه داشته باشیم که عقل در تفکر آنان، مقابل ایمان بوده و تجربه را هم در بردارد.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با بیان اینکه نومعتزلیان به دو بخش متقدم و متأخر تقسیم می شوند، ابراز داشت: عقل در نو معتزلی متقدم با عقل در نو معتزلی متاخر نیز با هم متفاوت است.
