سرویس علمی - فرهنگی خبرگزاری «حوزه» به مناسبت فرارسیدن ایام الله دهه فجر و ارج نهادن خدمات معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره)، دردومین شماره ازسلسله مباحث، «امام خمینی در بستر تاریخ ،دوران تدریس امام خمینی، شیوه تدریس، آثار قلمی و کرسی درس اخلاق ایشان را  منتشر می‌کند. 

دوران تدریس امام خمینی(ره) از حدود سال 1308 شمسی با کتاب شرح منظومه و اسفار اربعه ملاصدرا آغاز می شود و در همین سال نخستین اثر قلمی خویش را با عنوان شرح دعای سحر عرضه می دارد که در آن به نکات بلند فلسفی می‌پردازند. اما دوران شکوفایی و اوج شهرت علمی اجتماعی امام(ره) به سال‌های1316و 1317  برمی‌گردد. یکی از آقایانی که در آن ایام در جلسه درس ایشان شرکت می کرد می نویسد: امام خمینی(ره) در سال 1316 شمسی از مدرسین فاضل و به نام حوزه قم بود و با آن که 36 سال سن داشت مورد تکریم همه بود. عصرها حدود 2 ساعت مانده به غروب  به مدرسه فیضیه می‌آمد و در ضلع جنوبی مدرسه جلوی یکی از حجرات می نشست و با فضلای درجه اول حوزه به بحث و جدال درمسایل فقهی و اصولی می پرداخت... تسلط ایشان بر نفس معروف بود و با وقار و جاذبه شخصی خود همه را به احترام وا می‌داشت...

* کرسی درس اخلاق

حاج آقا روح الله، در سال 1317 شمسی یعنی دوسال بعد از رحلت آیت الله حائری(ره)، درس اخلاق را در مدرسه فیضیه آغاز کردکه کم کم دامنه آن زیاد شد و علاوه بر طلاب و روحانیون، بسیاری از افراد دیگر هم در آن شرکت می کردند  و در همین ایام است که کتاب به یادماندنی « اربعین» را می‌نویسند. استاد شهید مطهری(ره) می‌نویسد: درس اخلاقی که به وسیله امام(ره) در هر پنج شنبه و جمعه گفته می‌شد... بدون هیچ اغراق و مبالغه‌ای است، چنان من  را به وجد می آورد که دوشنبه و سه شنبه هفته بعد خودم را شدیدا تحت تأثیرآن می یافتم

*تلاش امام (ره) برای متمرکز کردن مرجعیت

با درگذشت آیت الله حائری(ره) در سال 1315 شمسی، حوزه علمیه قم توسط سه تن از آیات عظام سید صدرالدین صدر، سید محمد حجت و سید محمد تقی خوانساری، سرپرستی و اداره می شد؛ تا این که بزرگان و نخبگان حوزه برآن شدند تا با مطرح کردن شخصیت آیت الله العظمی بروجردی، مرجعیت شیعه را در یک فرد متمرکز کنند. به گواه تاریخ، تلاش و فعالیت امام خمینی(ره) در این زمینه شاخص بود؛ به طوری که احمد آقا از قول مادرشان می‌گفتند: امام(ره) گاهی 50 تا 60 نامه برای علمای سراسرکشور دست نویس کرده و موفق به همراه ساختن آنان شده اند.

 حضرت امام(ره) گوشه ای از تلاش خود را در این زمینه فاش می‌کند و می نویسد: پس از فوت آقای حائری با عده¬ای از رفقا بحث داشتیم، تا آن که مرحوم آیت الله بروجردی به قم آمدند، برای ترویج ایشان به درس ایشان می رفتم و استفاده هم می نمودم.»

 اخیرا تقریرات درس آیت الله بروجردی با عنوان «لمعات الاصول » توسط مؤسسه تنظیم  نشر آثار امام(ره) منتشر شده است.

* فیلسوف متعبد

امام(ره) سالیانی قبل از سال 1328 (شمسی) دروس معقول را برای بعضی از نخبگان معاصر خود مثل شهید مطهری(ره)، حاج آقا رضا صدر، حاج آقا مهدی حائری فرزند شیخ کبیر عبد الکریم و افراد دیگری تدریس و تقریر می فرموند، اما دراین ایام برخی ناملایمات معاصر شدت می یابد تا جایی که کوزه آبی را که آقا مصطفی در فیضیه آشامیده بود را آب کشیده بودند؛چراکه پدرش فلسفه تدریس می کرد. به همین خاطر وقتی درس اسفار به اشکال و جواب هایی در قاعده «الواحد» می رسد، امام (ره) تصمیم می گیرندکه بحث را تعطیل کند؛ به ویژه وقتی احساس کردند  که مرحوم بروجردی(ره) تدریس فلسفه را به صلاح نمی داند. بعد از آن، امام(ره) به تدریس خارج فقه و اصول در مسجد محمدیه روی آوردند که بعدها به دلیل ازدحام جمعیت مکان درس را به مسجد سلماسی منتقل کردند.

*شیوۀ تدریس

به نقل یکی از حاضران در درس علوم عقلی، روش تدریس امام(ره) برخلاف اساتید دیگر بود یعنی ایشان مطلب را با جمله ها و عبارات کتاب تطبیق نمی کرد، بلکه بعد از خواندن یکی دو جمله از متن با بیانی پر از شور و هیجان، شروع به تقریر درس خارج می کردند. این هیجان گاهی چنان قوت می گرفت که صدایشان را بلند می کردند و جلسه درس به جلسه خطابه و تذکر تبدیل می شد. ایشان مطالب فلسفی را چنان استادانه به معارف اخلاقی و معنوی مرتبط می کردند که انسان قادر به تفکیک موضوع درس از بحث اخلاقی نبود. به همین دلیل حتی مخالفان فلسفه هم دربارۀ این فقیه فیلسوف می‌گفتند« یک نفر، مدرس فلسفه باشد و این قدر تعبّد داشته باشد، درحوزه دیده نشده است.»

*آثار قلمی

از خامه قلم این فقیه پارسا و حکیم فرزانه، آثار مختلفی در زمینه علوم عقلی و نقلی به ظهور رسیده که از آن جمله است: کتاب سر الصلاه و آداب الصلاه، مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، حاشیه برفصوص الحکم و مصباح الانس، کتاب جنود عقل و جهل، انوار الهدایه( تعلیم برمباحث عقلی درکفایه)، رساله لاضرر، تقیه، استصحاب، تعادل و تراجیح، کتاب منهاج الوصول الی علم الاصول، کتاب الطهاره( در سه جلد) حاشیه برعروة الوثقی، تحریرالوسیله، رسالۀ عملیه، کتاب مکاسب محرمه و ولایت فقیه و ...

*کشف الاسرار

درباره کتاب کشف الاسرار خود حضرت امام(ره) در این باره نقل شده است که(یک روز در حال رفتن به مدرسه فیضیه مشاهده کردم که عده‌ای دارند راجع به کتاب«اسرار هزار ساله» بحث می‌کنند، ناگهان به ذهنم آمد که ما داریم درس اخلاق می‌گوییم حال آنکه این بحث‌ها در حوزه‌، هم نفوذ پیدا کرده است) از این رو ایشان بلافاصلخ تصمیم می‌گیرند از وسط مدرسه فیضیه برگردند و دیگر به درس نمی‌روند طی یک ماه تا چهل روز تقریباً همه کارها را کنار می‌گذارند و کتاب کشف‌الاسرار را در نقد آن رساله می‌نویسند.

انتهای پیام کد 40/313