سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، در ادامه سلسله مباحث روش سخنرانی دینی، بخش دوم از این موضوع را که برگرفته از دروس «مؤسسه تخصصی خطابه أمیر بیان» است، با انتشار بیانات رهبر معظم انقلاب که در دیدار با روحانیون تبلیغی در سال 1384 منتشر می نماید.

معظم‌له در این زمینه می‌فرمایند: «من به منبر خيلى عقيده دارم. امروز اينترنت، ماهواره، تلويزيون و ابزارهاى گوناگون ارتباطىِ فراوان هست، اما هيچ‌كدام از اينها منبر نيست؛ منبر يعنى روبه‌رو و نفس‌به‌نفس حرف زدن؛ اين تأثيری مشخص و ممتاز دارد كه در هيچ‌كدام از شيوه‌هاى ديگر، تأثير مذکور وجود ندارد. اين را بايد نگه داشت؛ چيز با ارزشى است؛ منتها بايستى آن را هنرمندانه ادا كرد تا بتواند اثر ببخشد».

* سه هدف مخاطب شناسی در سخنرانی دینی

اصل مخاطب شناسی در راستای رسیدن به 3 هدف انجام می پذیرد که اهدافی همچون «پیام»، «راهبرد» و «خط قرمز» می باشد.

مبلغان عزیز باید بر اساس یکی از ویژگی های گروه های سنی، نقطه ضعفی از مخاطب پیدا کرده بر اساس آن نقطه ضعف، پیامی استخراج و بر اساس آن پیام سخن بگویند. (نحوه استخراج پیام در بخش اول از روش سخنرانی دینی منتشر شده است).

گاهی اوقات این پیام ها باب میل مخاطب نیست و آن را نمی پسندد؛ پس باید از دریچه میل او وارد و آن پیام را به او منتقل کرد که از آن به «راهبرد» تعبیر می کنند؛ به این معنا که سخنران به وسیله این راهبرد که دریچه میل مخاطب است، پیام را خود به شنونده منتقل می کند.

برای دست یابی به راهبرد انتقال پیام، باید به ویژگی های جامعه شناختی مخاطبین توجه کرد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

به طور کلی باید بدانیم «پیام از ویژگی های روانشناختی مخاطب»، «راهبرد از ویژگی های جامعه شناختی مخاطب» و «خط قرمز از ویژگی های مردم شناختی مخاطبین» استخراج خواهد شد.

*ویژگی های جامعه شناختی مخاطبین

یکی دیگر از انواع مخاطب شناسی، جامعه شناختی است که برخی از ویژگی های گروه هایی مانند دانشجو، هیأتی، مسجدی، دانش آموز دبیرستانی و سرباز را برای شما عزیزان بیان خواهیم کرد.

توضیح این نکته لازم است که گروه های مذکور بالا (دانشجو، هیأتی، مسجدی و ...)، بیشترین مخاطبین مبلغین بوده و در همین راستا، ویژگی های جامعه شناختی آنان را ذکر خواهیم کرد.

*ویژگی های گروه دانشجو

«خودبینی بالا نسبت به خود و کم بینی نسبت به روحانی»، «اندیشه مداری شدید و نگاه سؤالی به دین»، «آرمان گرایی و داشتن روحیه ایده آلیستی»، «سیاست زدگی»، «میل به هنر و زیباگرایی»، «اطلاعات عمومی به روز و بالا» و ...

*ویژگی های گروه مسجدی

«تعبد بالا»، «تنوع سنی»، «حضور خانوادگی»، «پذیرش زیاد از سیره علماء و بزرگان دین»، «میل به عبادیات و مناسک»، «اطلاع زیاد مذهبی؛ اما سطحی» و ...

*ویژگی های دانش آموزان دبیرستانی (ویژگی مشترک پسران و دختران)

«انرژی زیاد»، «آمادگی بالا برای شادی و خنده»، «بی علاقگی ابتدایی نسبت به روحانی»، «پذیرش بالا نسبت به قرآن و روایات»، «دوست مداری شدید»، «نوگرایی شدید نسبت به مطالب»، «علاقه به جنس مخالف» و ...

*ویژگی های گروه هیأتی

«آمادگی بالا برای دریافت سطوح بالای دین و معارف»، «نیاز شدید به ایجاد و استحکام اندیشه»، «مداح محوری و نیاز به اصلاح حرکت مداح در هیأت»، «امید بیش از اندازه و متکی به محبت؛ نه ولایت پذیری و اطاعت»، «ضعف اطلاعات»، «اعتماد و اعتقاد به روحانی»، «ترجیح دادن مداح نسبت به سخنران» و ...

*ویژگی های گروه سرباز

«داشتن سرمایه ای به نام اوقات فراغت، تنهایی و نداری»، «نیاز به جلسات پرسش و پاسخ»، «داشتن مشکلی به نام غریزه جنسی و فشار مشکلات اقتصادی»، «داشتن تهدیدی به نام غرق شدن در شهرهای بزرگ و دوستان بد» و ...

*تکلیف:

برای هر گروه، بر اساس ویژگی های مذکور، پیامی استخراج کرده راهبردی برای بیان آن پیام، ارائه بفرمایید.

*مثال

تهیه و تنظیم: محمد رسول صفری