سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، پنج گونه از گونه های پرندگان خانواده «سِسک ها» را معرفی می کند.

* سسک چيفچاف هیمالیایی

اندازه: 11 سانتي متر

مشخصات:

پرنده اي است کوچک و پر جنب و جوش که جثه اي تپل و سري گرد دارد و از روي صدايش مي توان آن را شناخت. اين پرنده شبيه سسک چيفچاف است. تارک و سطح پشتيش به رنگ قهوه اي زيتوني و سطح شکم و پوش پرهاي زير دمش، سفيد مايل به نخودي مي باشند.

گوش پرهايي قهوه اي و پهلوهايي نخودي رنگ دارد؛ خط چشمي سياه، نوار ابرويي سفيد مايل به نخودي ناواضح و حلقه چشمي ناقصي در اطراف چشم هايش مشاهده مي شود. منقار و پاهايش به رنگ قهوه اي تيره هستند. دمي قهوه اي رنگ دارد. پرندة ماده شبيه پرندة نر مي باشد.

تغذيه:

بيشتر حشره خوار است. از بي مهرگان کوچک، حلزون و عنکبوت نيز تغذيه مي کند.

زيستگاه:

در جنگل هاي مرتفع و نواحي کوهستاني زيست مي کند. زمستان ها در کوهپايه ها و ارتفاعات پايين تر ديده مي شود. بر روي بوته ها و در شکاف صخره ها لانه مي سازد.

* سِسک بیدی سبز

اندازه: 11 سانتی متر

مشخصات:

این پرنده شبیه سِسک سبز است؛ اما روتنه به رنگ خاکستری سبز یا زرد کم رنگ می باشد. زیرتنه و گوش پرها به رنگ خاکستری کم رنگ، خط چشمی تیره و خطوط کوتاه روی بال (اغلب دو رگه) که گاهی در تابستان وجود ندارد، دیده می شود. منقار خاکستری کم رنگ، پاها قهوه ای تیره و زیر دم سفید چرکی است.

تغذیه:

بیشتر حشره خوار است.

زیستگاه:

این پرنده در مناطق بوته ای، درختان، پارک ها و باغ ها به سر برده و به صورت مهاجر عبوری در اغلب نقاط ایران دیده می شود.

* سِسک ابرو زرد هیوم (سِسک برگی هیوم)

اندازه: 9 تا 10 سانتی متر

مشخصات:

بسیار نزدیک به سِسک ابرو زرد است به طوری که از روی پر و بال نمی توان بین آن ها تفاوتی مشاهده کرد. پر و بال در پاییز در روتنه خاکستری سبز است.

چانه ها و کناره های سینه به رنگ نخودی بسیار کم رنگ است، منقار و پاها از سسک ابرو زرد تیره تر است. بیشتر از روی صدا از سسک ابرو زرد متمایز می شود.

تغذیه:

از حشرات تغذیه می کند.

زیستگاه:

در مناطق پر درخت و جنگل ها یافت می شود. در ایران در جنوب غربی به صورت اتفاقی دیده شده است.

* سِسک روپلی

اندازه: 12.5 تا 13.5 سانتی متر و گستردگی بال ها 18 تا 21 سانتی متر

مشخصات:

سِسکی متوسط جثه با روتنه خاكستری و زیرتنه سفید خاكستری است که بال و دمی سیاه با منقار باریك، دراز و قوی و دم بلند و در انتها مربع شكل دارد. نر و ماده متفاوت و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ جلو پیشانی و بخش جلویی تارك سر تا پشت چشم ها، فاصله چشم ها تا منقار، گوش پرها، چانه و گلو سیاه است و نوار شاربی پهن سفید رنگ دارد كه از قاعدۀ منقار تا پشت گوش پرها كشیده شده است. حلقه دور چشم ها نارنجی مایل به قرمز و چشم ها قهوه ای مایل به قرمز هستند. پس سر، گوش پرها، دو طرف گردن و روتنه تا دمگاه، خاكستری مایل به آبی و گاهی با ته رنگ قهوه ای دیده می شود. بال ها نیز هم رنگ رو تنه است.

دم سیاه و پرهای كناری آن در حاشیه و نوك خود سفید هستند. زیرتنه سفید مایل به خاكستری، شكم سفیدتر و پهلوها خاکستری تر به نظر می رسد. پرندۀ ماده و پرندۀ نر در پاییز تا حدی شبیه به نر در خارج از دوره جوجه آوري است، ولی کم رنگ تر و قهوه ای تر از آن است. تارك سرخاکستری قهوه ای همراه با لکه های سیاه و صورت خاكستری دارد و چشم ها و حلقه دور آن ها کم رنگ تر از نر است. چانه و گلو نیز سفید چرك همراه با لکه های سیاه دیده می شود. پرندۀ نابالغ شبیه به ماده ولی فاقد لکه های سیاه روی تارك سر، چانه و گلو است و شاه پرهای پرواز و پوش پرهای روی بال ها حاشیه نخودی خرمایی دارند.

در خارج از دورۀ جوجه آوری در دسته های كوچك، گاهی همراه با سایر سسك ها و به ندرت در دسته های بزرگ دیده می شود و اغلب رفتار تهاجمی نسبت به سایر گونه های نزدیك بروز می دهد. پروازی نامتعادل ولی قوی شامل حرکات تند و مواج دارد که با تکان های سریع یا بادبزنی دم همراه است.

تغذیه:

از حشرات و لارو آن ها و در پاییز تا حدی از میوه ها تغذیه می کند.

زیستگاه:

بوته زارهای موجود در دامنه های صخره ای و درخت زارهای باز به ویژه با درختان بلوط در نواحی كوهستانی را به عنوان زیستگاه بر می گزیند و از نواحی مرطوب پرهیز می کند.

* سِسک شرقی

اندازه:  11 تا 12 سانتی متر و گستردگی بال ها 17 تا 20 سانتی متر

مشخصات:

سِسکی کوچک جثه با بال های بلند و نوک تیز و دم بلند و در انتها مربع شكل یا اندكی دو شاخه است، نر و ماده هم شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ نوار ابرویی کرم روشن در بالای چشم های درشت و سیاه رنگش دارد.

منقار روشن و گوش پرها قهوه ای زیتونی هستند. تارك سر، پس گردن و روتنه قهوه ای مایل به خاکستری كم رنگ، بال ها قهوه ای تیره، دمگاه سبز مایل به زرد یا مایل به زرد مات و دم قهوه ای تیره دیده می شود. حاشیه پرهای دم و شاه پرهای پرواز سبز روشن است كه تشكیل لکه سبز مايل به زردي روی بال ها می دهد.

زیرتنه یک دست مايل به سفید، دو طرف سینه و پهلوها خاکستری یا نخودی و پاها نیز قهوه ای مايل به خاكستري است. پرندۀ نابالغ شبیه به بالغ ها است، ولی روتنه تیره تر و دارای ته رنگ قهوه ای است.

پرنده ای منزوی و قلمرو طلب است. اغلب به تنهایی یا جفت دیده می شود و در زمان مهاجرت دسته های كوچكی تشكیل می دهد. همانند «سسك بیدی» پروازی سبك و سریع دارد كه ممكن است در مسیری مستقیم دنبال شود.

تغذیه:

بیشتر وقت خود را به تغذیه از حشرات و دیگر بی مهره ها در تاج پوشش درختان می گذراند و اغلب برای گرفتن طعمه درجا بال زنی می کند. گاهی نیز حشرات در حال پرواز را صید می کند.

زیستگاه:

در درخت زارهاي توس و بيد موجود بين درخت زارهاي باز بلوط در شیب های كوهستانی جوجه آوري می کند و در زمستان در استپ ها و بوته زارهای خشك و باز به سر می برد.

منبع:‌ مرکز موضوع شناسی احکام فقهی