سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، در بخش نهم از روش سخنرانی دینی، مباحث برگرفته از دروس «مؤسسه خطابه امیر بیان» به بررسی مشکلات وموانع درموضوع سخنرانی دینی می پردازد.  

مقام معظم رهبری (مدظله العالی):

جامعه‌ تبليغى ما بايد به تبليغ به صورت يك كار اصلى و حقيقى و لازمه‌ى قطعىِ علمِ دين نگاه كند. جامعه‌ى علمىِ دينى -يعنى روحانيت- اولين وظيفه‌اش تبليغ است. تبليغ يك وظيفه‌ى درجه‌ى دومِ مخصوصِ عدّه‌اى خاص از روحانيون نيست. شرايط و لوازم و نيازها و تلاش‌هايى احتياج دارد. كسانى كه اهل اين كارند، بايد دامن همّت به كمر بزنند و آستين‌ها را بالا كنند و اين حركت را انجام دهند.

 *روش های پردازش موضوع

*کلید چهارم: مشکلات و موانع

بیان مشکلات و موانع در انجام فعالیت های خوب، یکی از مباحثی است که مبلغین عزیز باید در سخنرانی های دینی خود به آن توجه کنند. به عنوان مثال یک مبلغ، به موضوع حجاب توصیه می کند و مخاطب او نیز پس از اقناع اندیشه، به حجاب روی آورده و آن را رعایت می کند ؛ اما در اواسط کار، با مشکلاتی از جمله طعنه های اطرافیان و ... مواجه می شود که از آن اطلاع نداشته است؛ به همین خاطر شاید از انجام آن کار منصرف و به نقطه اول خود برگردد؛ پس روحانیون محترم باید پس از تأکید به انجام یک عمل، از مشکلات و موانع پیش روی مخاطب نیز سخن گفته تا پامنبری با اطلاعات کافی به عمل به آن توصیه ترغیب شود.

نکته ای که باید به آن توجه کرد، این است که میان مشکلات و موانع تفاوتی وجود دارد؛ به این معنا که مشکلات، مخاطب را به زحمت انداخته و سختی هایی برای او در پی دارد؛ ولی حرکت او را متوقف نکرده و می تواند از آن عبور کند مثل تمسخر اطرافیان یا محروم شدن از برخی لذت ها؛ اما موانع تا زمانی که وجود دارند، اجازه ادامه حرکت را نمی دهد؛ همانند ریزش کوه که مانع حرکت ماشین خواهد شد.

همچنین مراد از مشکلات، مشکلاتی است که مخاطب در هنگام عمل به موضوع و پیام و در هنگام اجرای برنامه ممکن است با آن مواجه شود؛ نه هر مشکل و مانعی که مخاطب در زندگی خویش با آن مواجه است.

نکته پایانی در این مبحث این است که برخی از مشکلات و موانع ممکن است عام و فراگیر بوده و برخی نیز ممکن است فقط هنگام عمل به یک موضوع و پیام خاص و یا برای مخاطب خاص به وجود آید. به عنوان مثال می توان گفت که متفاوت شدن، حجالت کشیدن یا مسخره کردن دیگران، موانعی هستند فراگیر و عام که هنگام عمل به اکثر موضوعات و پیام ها برای مخاطب پیش خواهد آمد.

مثال:

به عنوان مثال برای تشویق دانش آموزان مقطع راهنمایی برای ورود به حوزه های علمیه، غیر از توصیه هایی که بیان می شود، می توان به مشکلات و موانع آن نیز اشاره داشت تا پس از طلبگی، با این مباحث آشنا و سختی ها، او را از ادامه راه باز ندارد. در این راستا می توان به مشکلات و موانعی همچون «دوری از پدر، مادر و اقوام»، «سختی های مسیر طلبگی»، «سختی های درس طلبگی»، «مشکلات اقتصادی»، «عدم رضایت والدین در برخی از اوقات» و ... اشاره داشت.

*کلید پنجم: آفات و آسیب ها وتفاوت آن دو

عوارض (آثار و تبعات) ناشی از انجام ناقص و اشتباه عمل بر روی خود فرد را «آفت» و بر روی دیگران را «آسیب» می گویند و به بیان دیگر عوارض ناشی از انجام یک رفتار خو ب توسط یک شخص را آفت و عوارض اجتماعی انجام آن عمل را آسیب می نامند.

نکته قابل توجه در این بحث این است که باید آفات و آسیب ها را در امور مثبت یافته و به مخاطب عرضه کنیم.

همچنین شاید برخی از افعال مثبت، آسیبی نداشته باشد، پس حتما نباید مبحثی را به عنوان آسیب برای آن ساخته و به مخاطب ارائه کنیم.

به عنوان مثال در موضوع ازدواج اسلامی بر اساس سیره نبوی، می توان از قناعت و رعایت های بی جا به عنوان «آفت»، و از بی احترامی به والدین و ... به عنوان «آسیب» نام برد.

*کلید ششم: سؤالات و شبهات مخاطب

در برخی از موضوعات برای مخاطب سؤالات و شبهاتی به وجود خواهد آمد که یک سخنران می تواند پیش از ارائه آن مبحث، در سوالات و شبهات آن تفکر کرده و در سخنرانی آن را مطرح و پاسخ آن را ارائه کند.

به عنوان مثال در موضوعی همچون نماز شاید این سوال به ذهن مخاطب خطور کند که ما در نماز می گوییم «ایاک نستعین/ تنها از تو کمک می خواهیم»؛ در حالی که ما معرفت بالایی نداشته و از دیگران نیز کمک می گیریم. حال با این توضیح، آیا این جمله ما در نماز دروغ نیست؟

یا این شبهه در موضوع نماز به ذهن می آید که چرا ما باید نماز را عربی بخوانیم؟ اگر فارسی بخوانیم، بهتر متوجه می شویم که چه می گوییم.

یک مبلغ توانمند می تواند با این کلیدها به پرورش موضوع خود پرداخته و مبحثی کامل و جامع به مخاطب خود عرضه کند.

مثالی کامل برای 3 کلیدی که در این بخش مطرح شد:

تکلیف:

مطابق با مثال مذکور، موضوعی را انتخاب و کلیدهای مذکور را بر روی آن پیاده سازی نمایید.