سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، به مناسبت فرا رسیدن هفته وحدت، مقاله محمد اصغری ‏نژاد با عنوان «نگاهی به پیامدهای وحدت و تفرقه در جهان اسلام پیامدهای مثبت وحدت در بیانات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری  را منتشر می‌کند.

مقدمه؛

وحدت و سازگاری اعضای یک کشور یا یک مجموعه، عامل بسیار مهمی در ساماندهی آن هاست که بدون آن، به میزان اختلافی که ایجاد گشته، بازدهی افراد یا اجزای مجموعه کم می ‏شود و حتی گاهی صدماتی متوجه افراد و اعضا شده، پیامد‏های مخرّب و منفی آن آشکار می ‏گردد.

تأکیدات قرآن مجید و ائمه(علیهم السلام)و در مرحلة نازل‏ تر، علمای اسلام در همین راستا موجب رشد و شکوفایی جوامع در ابعاد گوناگون (مذهبی، سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی) شده و حافظ استقلال، آزادی و امنیت آنهاست و در جهان امروز، مانع تعدّی بیگانگان و کفار به کشورهای اسلامی می شود.

اگر مسلمانان به نقاط مشترک اعتقادی و دینی خود چنگ بزنند و از عنصر حیاتیِ وحدت استمداد جویند، علاوه بر تأمین نیازهای دنیوی و پیشرفت در زمینه ‏های گوناگون علمی، سیاسی و اقتصادی و تفوّق بر دولت های بیگانه، به ویژه استعمارگران و کشور‏های سلطه ‏جو، در آخرت نیز کارنامة درخشان ‏تری خواهند داشت.

 

حُسن معاشرت با مسلمانان سایر مذاهب، شرکت در مجامع و محافل آنان و عیادت بیمارانشان، حضور در نمازهای جماعت آنها و مانند آن، به منظور حفظ وحدت اسلامی و تأیید و بزرگداشت اسلام و مسلمانان در مقابل کافران و مشرکان را تقیه مداراتی می‏ گویند. مطلوب بودن این تقیه از برخی آیات، روایات و سیرة معصومین(علیهم السلام) به دست می ‏آید.  برای نمونه: در رفتار امام علی(علیه السلام) دیده می‏ شود که آن بزرگوار علی‏ رغم غصب حقشان و آزارهای فوق تصور[1] از سوی خلفا، در جماعت مسلمانان شرکت می‏ کرد و به عیادت بیمارانشان می ‏رفت و... .

آنچه به طور اجمال دربارة تقیة مداراتی می ‏توان گفت این است؛ طبق آیات، روایات متواتر و سنت و عمل معصومین (علیهم السلام)، اهتمام به وحدت اسلامی و پرهیز از تفرقه و تشتّت، امری لازم می ‏باشد. تجربة قطعی نیز به مثبت بودن نتیجة وحدت اسلامی دلالت می‏ کند؛ چرا که در هر زمانی که وحدت مسلمانان محفوظ بوده و آنان با هم یک دل و یک صدا بوده ‏اند، به عزّت، عظمت و سربلندی رسیده‏ اند و شیرینی نعمت های مادی و معنوی را چشیده ‏اند و هرگاه اختلاف و تفرقه بین آنان ظاهر گشته، فرجام کارشان تباهی بوده و بیگانگان بر آنها چیره شده اند و به استعمار آنها پرداخته ‏اند.[2]

** پیامدهای مثبت وحدت

* عامل استقلال و خودکفایی

اگر هر گروه و ملتی، با هر دین و مسلکی، خواهان استقلال باشند و مصمّم هستند که تحت قیّومیّت فرد یا افراد یا کشوری قرار نگیرند، بایستی وحدت داشته باشند. این موضوع بر هیچ عالم و سیاستمداری پوشیده نیست.

امام خمینی(ره) : «اگر مسلمين با هم متّحد بشوند، هيچ دولتى نمى ‏تواند به آنها غلبه كند.»[3]

ایشان در جای دیگری تاکید دارند: «اگر دولت هاى اسلامى با هم وحدت كلمه پيدا بكنند، چه احتياج به اين است كه ما دستمان را پيش آمريكا دراز كنيم يا پيش شوروى؟ ما چه احتياجى به آنها داريم؟ احتياج وقتى پيدا مى ‏شود كه مثل حالا متفرّق باشند.»[4]

* موتور حرکت انسان در رخدادهای مهم

در فعالیت های خُرد و کم اهمیت، وحدت نقشی ندارد یا نقش آن کمرنگ است؛ اما در حرکت های مهم و کلان بایستی میان نقش ‏آفرینان و عوامل اجرایی اتحاد وجود داشته باشد. امام خمینی(ره) : «واضح است در پيشامدهاى مهم، تا وحدت كلمه نباشد، كارى از پيش نمى ‏رود.»[5]

* ناکامی ابرقدرت ها و قدرت های استکباری

وحدت و وفاق دینی ـ که دایرة گسترده ‏ای دارد ـ سدّ محکم و پولادینی در مقابل دولت های ستمگر است و نمی ‏گذارد آنها به اهداف استعماری خود برسند. امام خمینی(ره) فرمود: «نوعاً قدرت هاى ستمگر از راه ارعاب و تهديد يا به وسيلة بوق هاى تبليغاتى خودشان و يا به وسيلة عمّال مزدور بومى خائنشان، مقاصد شوم خود را اجرا مى ‏كنند. در صورتى كه اگر ملت ها با هشيارى و وحدت در مقابلشان بايستند، موفق به اجراى آن نخواهند شد.»[6]

اگر مسلمانان جهان - که ذخایر ارضی و منابع اقتصادی فراوانی دارند - واقعاً به دین خود پایبند باشند و به ریسمان اتحاد اسلامی چنگ بزنند، هیچ قدرتی در شرق و غرب عالم - به خواست خداوند –نمی ‏تواند بر آنها سیطره پیدا کند.

امام خمینی(ره) : «اگر مسلمانان به دستورات اسلامى رفتار كنند و وحدت كلمة خود را حفظ نمايند و از اختلاف و تنازع... دست بكشند، در ساية پرچم "لَا اِلَهَ اِلَّا اللَّه"از تجاوز دشمنان اسلام و جهانخواران مصون خواهند شد و دست شرق و غرب را از بلاد عزيز مسلمين قطع خواهند كرد؛ زيرا هم عدة اينها فزون ‏تر و هم ذخايرشان بى ‏پايان است و از همه بالاتر، قدرت غيرمتناهى خداوند پشتيبان آنان است‏.»[7]

 * پس راندن کشورهای متجاوز

وحدت نه تنها برای دفع، بلکه برای رفع و پس راندن قدرت های سلطه ‏جو، کارآمد است. امام خمینی(ره) : «قدرت هاى بزرگ فهميده ‏اند كه آن چيزى كه آنها را عقب زده است، اسلام  و وحدت مسلمين و برادرى بين تمام گروه ‏هاى اسلامى است.»[8]

* حل و فصل مشکلات جهان اسلام

بدون شک اگر مسلمانان جهان با اخلاص و همدلی در زمینه ‏های دینی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و علمی همکاری نمایند، بر مشکلات خود فائق آمده، پیشرفت های خارق العاده ‏ای خواهند نمود و به کشورهای سلطه ‏طلب و جهانخوار نیازی نخواهند داشت. امام خمینی(ره)  : «از مسائل مهم سياسى قرآن، دعوت به وحدت و منع از اختلاف است - با تعبيرهاى مختلفى كه در قرآن كريم هست - منع تنازع بين مسلمين و سران مسلمين است كه نكته‏ اش را هم فرموده است كه: «لَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ريحُكُم»؛[9] ما بررسى كنيم به اينكه آيا اين دو اصل مهمى كه دو اصل سياسى مهم اسلامى است، در بين مسلمين چه وضعى دارد؟ آيا مسلمين اعتنايى كرده ‏اند به اين دو اصل؟ و آيا تبعيتى كرده ‏اند از اين دو اصل مهمى كه اگر اطاعت از آن بكنند، تمام مشكلات مسلمين حل مى ‏شود؟»[10]

رهبر معظم انقلاب آیت الله العظمی خامنه ‏ای نیز در این رابطه تاکید دارند : «اگر مسلمان ها متّحد شوند... اگر متوجّه قدرت خود شوند، اگر باور كنند كه وضعيت فعلى قابل تغيير است و مى ‏شود بر سرنوشت خود مسلّط شد و اگر ببينند كه چگونه بعضى از ملت ها مثل ملت بزرگ ايران توانستند بر سرنوشت خودشان مسلّط شوند و تحت تأثير قدرت ها قرار نگيرند، مطمئناً مصائب دنياى اسلام هم تمام خواهد شد.»[11]

* سربلندی مسلمان ها

وحدت مسلمانان حول محور «اسلام» معجزه می ‏کند و آنها را که به سبب دوری از حقایق این دین نورانی از هم فاصله گرفته ‏اند، به سروری و سیادت می ‏رساند. به حدی که استعمارگران سلطه ‏جو به هیچ وجه نخواهند توانست با آنها برخورد نظامی کرده، یا مورد بهره‏ برداری های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی قرار دهند.

امام خمینی(ره) ‏ : «همان طور كه مى‏ دانيد... كارشناس هاى آنها [کشورهای سلطه‏گر] فهميده بودند كه اگر اين اجتماع بزرگ اسلام يك وقتى به هم نزديك بشوند و پيوند كنند، ديگر هيچ قدرتى نمى ‏تواند با اينها مقابله كند و هيچ قدرتى نمى ‏تواند سلطه ‏جويى پيدا كند نسبت به اينها.»[12]

ایشان در جای دیگری می ‏فرمود: «اگر مسلمين بخواهند اين عزّت و عظمتى را كه در صدر اسلام بين پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله) و اصحاب بود و ساير اقشار مسلمين، آن سيره را متابعت كنند تا اينكه عظمت خودشان را بيابند، آن سيره همان اتفاق بر اسلام [است‏].»[13]

رهبر معظم انقلاب : «جهانخواران كه سوداى حاكميت بر سراسر جهان را در سر مى ‏پرورانند، از بيدارى و وحدت‏ امت اسلامى بيمناكند و آن را سدّى در برابر سيل ويرانگر نقشه ‏هاى خود مى ‏شمرند و در تلاش براى پيشدستى و پيشگيرى از آنند.»[14]

* چند شرط برای اعتلای عالم اسلام

برای اینکه جهان اسلام رشد شایستة خود را داشته و در عرصة علم و فناوری سرآمد ملل جهان باشد و عزّت و اقتدار سیاسی خود را حفظ کند، بایستی جامعه ‏ای ایمانی باشد و وفاق و همدلی را در تار و پود خود ایجاد کند.

رهبر معظم انقلاب : «اسلام ثابت كرده است ظرفيت آن را دارد كه امّت خود را به اعتلاى مدنى، علمى، عزّت و قدرت سياسى برساند. ايمان و مجاهدت و پرهيز از تفرقه‏، تنها شرط هاى تحقّقِ اين هدف بزرگ است‏.»[15]

قرآن ما را به وحدت‏ توصيه كرده است. قرآن ما را تهديد كرده است كه اگر اتحاد و همبستگى خودتان را از دست بدهيد، آبرو و هويت و قدرت شما نابود خواهد شد

* گریز از ذلّت و خواری

دشمنان اسلام به رهبری آمریکا، سودای رهبری جهان و ذلیل ساختن ملت ها، به ویژه مسلمانان را در سر می ‏پرورانند و قوی ‏ترین اهرم برای مقابله با آنها، اتحاد و وفاق است. رهبر معظم انقلاب :«قدرت هاى بيگانه و قدرت هاى داراى سوءنيت ... داراى انگيزه‏ هاى سلطه‏ طلبى هستند. مى ‏خواهند ملت هاى اسلامى را در مقابل خودشان ذليل كنند، خرد كنند، وادار به اطاعت محض كنند. خوب، اين پنجاه و چند كشور اسلامى، اين ملت هاى مسلمان، براى اينكه در مقابل يك چنين سوء نيت واضح و بزرگ و قلدرانه ‏اى بايستند، راهشان چيست، جز وحدت‏؟»[16]

* عزّت کامل و عمل به احکام اسلامی

زمانی که در کشورهای اسلامی فرهنگ غربی حاکم و الگوهای مسلمانان، مظاهر فریبندة مغرب زمین باشد، از عزّت و سربلندی تهی خواهند بود و مجالی برای عمل به احکام اسلام و اجرای آنها پیدا نمی ‏شود؛ اما اگر همگی تحت پرچم نورانی اسلام قرار گیرند، به عزّت و اقتدار دست می‏ یابند و برای آنها مجال عمل به دستورات الهی فراهم می ‏گردد.

رهبر معظم انقلاب : «امروز وحدت‏ دنياى اسلام، يك هدف اعلاست كه اگر اين وحدت‏ حاصل شود، آن وقت دنياى اسلام حقيقتاً مى ‏تواند به عزّت كامل و عمل به احكام اسلامى دست پيدا كند.»[17]

* صیانت از جهان اسلام

کشورهای جهانخوار در اندیشة هضم و حذف مخالفین خود، به ویژه مسلمان ها هستند تا بتوانند بدون دغدغه بر تمامی ذخایر و منابع اقتصادی جهان اسلام تسلّط پیدا کنند. برای اجرای این هدف شیطانی، صهیونیست ها با پشتیبانی شیطان بزرگ، دست به کار شده، با تهدید، تطمیع، جنگ و کشتار و... غده ‏ای سرطانی به نام اسرائیل را در قلب جهان اسلام ایجاد کرده ‏اند و همواره به فکر توسعه و گسترش آن تا حذف و هضم تمام کشورهای اسلامی بوده‏ اند، لذا نباید ساده لوحانه فکر کرد که اگر صهیونیست های غاصب فلسطینی ها را به طور کامل نابود کند، آسوده خواهد نشست.

راه اصلی مقابله بر این معضل بزرگ، اتحاد مسلمانان است. رهبر معظم انقلاب(حفظه الله)می ‏فرماید: «امروز تهديد آمريكا در اين منطقه متوجه يك كشور و دو كشور نيست؛ متوجه همه است. امروز تهديد سرمايه‏ داران صهيونيستِ پشت سرِ دستگاه حاكمة آمريكا، به بلعيدن يك قسمت از منطقة ما اكتفا نمى ‏كند؛ همة منطقه را مى ‏خواهند ببلعند و امروز صريحاً هم اين حرف را مى ‏گويند. "طرح خاورميانة بزرگ" معنايى جز اين ندارد. از پنجاه و چند سال پيش كه دولت غاصب صهيونيست تشكيل شد و از حدود صد سال پيش كه اين فكر در مجامع غربى و اروپايى شكل گرفت، نيت همين بود كه مى ‏خواهند اين منطقه را ببلعند؛ ببرند؛ لازم دارند. مردم اين منطقه برايشان مهم نيستند؛ همه مورد تهديدند. وقتى همه مورد تهديدند، عاقلانه‏ ترين راه اين است كه همه به فكر بيفتند و دست ها را در دست هم بگذارند.»[18]

* پیشرفت های بنیادین

دولت های استعمارگر و غارتگر تا جایی که بتوانند، مانع پیشرفت جهان اسلام می‏ شوند و نمی ‏گذارند آنها در هیچ زمینه ‏ای، به خصوص عرصة علم و فناوری به رشد و شکوفایی برسند؛ زیرا این حرکت ها و خیزهای علمی را مانع و مخالف سیاست های سلطه ‏مآبانة خود می ‏دانند،[19] بنابراین، به انحای گوناگون به مسلمان ها تلقین می‏ کنند که آنها نمی ‏توانند به تنهایی و بدون وابستگی به آنها پیشرفت کنند و به حیات خود ادامه دهند. اگر جهان اسلام در پناه حضرت حق به خودباوری برسد و از دانشمندان و متخصصین خود استفاده کند، نیازی به سلطه ‏پذیری ندارد و رشد شایستة خود را در عرصه ‏های مختلف کسب می ‏کند.

رهبر معظم انقلاب : «اگر امّت اسلامى مى ‏خواهد در ميدان هاى علم، ترقّى، پيشرفت مادّى، تسلّط بر سرنوشت خود، رهايى از سلطة بيگانگان و سعادت درونى و بيرونى پيشرفت كند، راهش با كلمة توحيد و توحيد كلمه است‏.»[20]

* حل مشکلات فلسطین و جهان اسلام

ملت ایران با نصب العین قرار دادن اسلام به عنوان نسخه ‏ای که باید‏ها و نباید‏های زندگی را مشخص می ‏کند و با اتحاد کلمه، توانست دست های بیگانگان و سلطه‏گران را قطع کند و مستقل شود و مشکلاتش را حل و فصل نماید و چنان که مردم مسلمان سایر مناطق اسلامی به این راهکار عمل کنند، به پیامدهای مثبت آن نایل می‏ گردند و مشکل فلسطین در پرتو انرژی عظیمی که در کشورهای اسلامی نهفته شده، قابل حل است. رهبر انقلاب (حفظه الله) فرمود: «انرژى عظيم امت اسلامى مى‏ تواند مشكلات جهان‏ اسلام‏ و از جمله مشكل حاد و فورى فلسطين را حل كند.»[21]

* راهکار مقابله با تهدیدهای آمریکا

زمانی که آمریکا بخواهد در ملتی نفوذ کند، اتحاد آنها را با طرح مسائل ناسیونالیستی و اختلافات مذهبی و امثال آن در هم می ‏شکند و سپس دست های اهریمنی خود را به روی آنها برای کشتار و غارت منابع پهن می ‏کند. این غارتگری در سایة افتراق و دشمنی بین مسلمین رقم می ‏خورد. چنانچه مسلمان ها بخواهند فارغ البال باشند و شیطان بزرگ و چنگ و دندان نشان دادنش برای آنها اهمیتی نداشته باشد، چاره ‏ای جز اتحاد ندارند.

رهبر فرزانة انقلاب حضرت آیت الله خامنه ‏ای : «هر جا [آمریکاییها] توانسته ‏اند زورگويى و اعمال خشونت كنند، اگر دقّت كنيد، مى ‏بينيد بين صفوف ملت شكاف وجود داشته است. آنجايى كه وحدت كلمه باشد، اينها جرأت نمى ‏كنند نزديك شوند. علاج مقابله با تهديدهاى آمريكا عبارت است از وحدت‏....»[22]

پاورقی:

 [1]. برای نمونه در خطبه شقشقیه می ‏فرماید: «صَبَرْتُ وَ فِی الْعَیْنِ قَذَی وَ فِی الْحَلْقِ شَجَا؛ صبر کردم در حالی که در چشمم خار و در گلویم استخوانی بود.» نهج البلاغه، سید رضی، تحقیق: محمد عبده، دار المعرفه، بیروت، ج‏1، ص‏31.

[2]. رک: فقه الصادق، صادق روحانی، دار الکتاب، قم، 1412، ج‏11، ص‏395 به بعد، به ویژه صص 423 ـ 421 (با کمی دخل و تصرف).

[3]. صحيفه امام، سید روح الله موسوی خمینی(امام خمینی(ره))، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، 1378 ش، ج‏‏1، ص‏384.

[4]. همان، ج‏‏15، ص‏451.

[5]. همان، ج‏‏21، ص‏487.

[6]. همان، ج‏‏18، ص‏92.

[7]. همان، ج‏‏17، ص‏323.

[8]. همان، ج‏‏14، ص‏381.

[9]. انفال/ 46.

[10]. صحيفه امام، ج‏‏16، ص‏34.

[11]. بيانات مقام معظم رهبری، آیت الله العظمی خامنه ‏ای(حفظه الله)، در جمع کارگزاران نظام، 04/01/1372.

[12]. صحيفه امام، ج‏‏15، ص‏482.

[13]. همان، ج‏‏9، ص‏274.

[14]. پیام مقام معظم رهبری(حفظه الله)، به کنگره عظیم حج، 29/10/1383.

[15]. بيانات، مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در آغاز هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی، 18/09/1376.

[16]. بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در جمع مسؤلان نظام، 25/12/1387.

[17]. بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در دیدار شرکت‏ کنندگان در هم اندیشی علمای اهل تسنّن و تشیّع، 25/10/1385.

[18]. بيانات، مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در دیدار کارگزاران نظام، 18/02/1383.

[19]. یکی از راه ‏های نفوذ شیطان بر انسان و گمراه ساختن او از حق و حقیقت و تکامل، جهل و نادانی و دوری از معارف الهی است. شیاطین انسی، به ویژه شیطان بزرگ از این راه زیاد استفاده کرده و حتی ‏الامکان نگذاشته است که مسلمانان پیشرفت های قابل توجهی داشته باشند.

[20]. بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در دیدار کارگزاران نظام، 05/09/1382.

[21]. بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در چهارمین کنفرانس حمایت از ملت فلسطین، 14/12/1387.

[22]. بیانات مقام معظم رهبری(حفظه الله)، در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)، 14/03/1381.

منبع: معاونت تبلیغ، حوزه های علمیه. محمد اصغری ‏نژاد.