به گزارش سرویس علمی فرهنگی «حوزه» : یکی از شیفتگان اهل بیت علیهم السلام ابوعبدالله جدلی است ،وی از یاران نزدیک و با وفا و اصحاب سرّ امام علی علیه السلام بود. او کوفی شمرده می شد و چون به خاندان جدیله منسوب بود، جدلی شهرت یافت. رجال شناسان و مورخان در گزارش های کوتاه خود جدلی را ستوده اند.

 شیخ طوسی در کتاب رجال خود چنین می نویسد: «ابوعبدالله جدلی محدثی شیعی، دوستدار و از خواص اصحاب امام علی علیه السلام بود». ذهبی در کتاب خود جدلی را پرچم دار سپاه مختار و شیعه ای تندرو معرفی کرده است. رجال نویسان دیگر چون برقی، ابن داود، علامه حلی، ابن حیان و دیگران هر یک در کتابهای رجالی خود جدلی را روایتگری مورد اعتماد و از اصحاب سر علی علیه السلام دانسته اند.

* جدلی در مکتب اهل بیت علیهم السلام

ابو عبدالله جدلی از معدود افرادی است که در فضای غم انگیز عصر علی علیه السلام به ریسمان الهی چنگ زد و در محضر پر فیض نخستین امام به فراگیری معارف دین پرداخت. نزدیکی و دوستی او به امام چنان بود که آن حضرت ،جدلی را صاحب اسرار خود می دانست و حقایقی را با او در میان می گذاشت. تفسیر آیاتی که درباره اهل بیت علیهم السلام فرو فرستاده شده، سخنانی در مورد حضرت مهدی( عجل الله تعالی فرجه )و چگونگی ظهور آن حضرت و معرفی زوایایی از شخصیت خود، بخشی از مسائلی است که حضرت با وی در میان نهاده است.

* عشق به اهل بیت علیهم السلام و ولایت

یکی از صفات برجسته جدلی، دلبستگی او به اهل بیت علیهم السلام است. او از سر این دلدادگی در وادی بحث های قرآنی و روایی پیرامون اهل بیت علیهم السلام قدم گذارده که هر یک از آنها گنجینه ای گرانبهاست.

* اهل بیت علیهم السلام و آیه تطهیر

از دیگر موضوع های مورد توجه جدلی، مسئله اهل بیت علیهم السلام و شأن نزول آیه تطهیر است. او می گوید، روزی نزد ام سلمه همسر گرامی رسول خدا(ص) رفتم و از وی خواستم درباره ماجرای آیه تطهیر برایم سخن بگوید. وی گفت: پیامبر(ص) روزی به من فرمود: کسی را بفرست تا علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را به اینجا فراخواند. عرض کردم جز من در خانه کسی نیست. پس حرکت کردم و آن بزگواران را از خواست پیامبر(ص) آگاه ساختم. هنگامی که وارد منزل شدیم، علی علیه السلام در برابر آن حضرت نشست. پیامبر(ص) امام حسن و امام حسین علیهماالسلام را سمت راست و چپ خود نشاد و فاطمه سلام الله علیها نیز پشت سر آنان جای گرفت. سپس پیامبر(ص) پاره ای خیبری بر روی خود و آن بزرگواران کشید و گفت: خدایا! خودم و عترتم به سوی توییم نه به سوی آتش؛ و اهل بیت من از گوشت و خون من هستند.

* جدلی، پیام آور قدرت علوی

یکی دیگر از روایت هایی که جدلی به نقل آن همت گمارده، حدیث خیبر است. او می گوید: از امیرمؤمنان علی علیه السلام شنیدم که فرمود: هنگامی که در خیبر را از جا کندم، از آن به عنوان سپر استفاده کردم و با کفار به نبرد پرداختم، زمانی که خداوند سپاه کفر را شکست داد، آن را بر روی حصار آنها گذاشتم تا سپاهیان اسلام از آن عبور کنند. سپس برای عبور مسلمانان، آن را بر روی خندقی که کفار برای دفاع از خود کنده بوند، گذاردم.. در این هنگام مردی به حضرت گفت: دری چنین سنگین را به تنهایی بلند کردید؟! فرمود: سنگینی در خیبر برای من مانند سنگینی سپرم بود که در جنگ های دیگر همراه داشتم. در گزارشی آمده است که پس از پیروزی مسلمانان در جنگ خیبر، هفتاد تن به یاری یکدیگر در خیبر را جابجا کردند.

* حدیث وصیت

یکی دیگر از روایت هایی که جدلی نقل کرده، حدیث وصیت علی علیه السلام به امام حسن علیه السلام است. پس از آنکه سر مبارک علی علیه السلام با شمشیر زهرآلود دشمنان دین شکافته شد، آن حضرت در بستر بیماری به فرزند برومندش امام حسن علیه السلام چنین وصیت کرد: «فرزندم من در این شب از دنیا خواهم رفت. پس از مرگم مرا غسل بده و کفن کن و با حنوط جدت رسول خدا(ص) خوشبو ساز. وقتی مرا تشییع کردی، جلو بایست؛ بر من نماز بگزار و ... .

* جدلی و نهضت کربلا

دوران زندگی جدلی که از روزگار امامت علی علیه السلام آغاز و گویا تا سال 67 هجری ادامه یافت، دوران سراسر حماسه و شور و تلاش بود. چنانکه برخی از روایات بیان می کند، جدلی به دلایلی نتوانست در حماسه عاشورا شرکت کند و فرزندان پیامبر(ص) را مورد حمایت قرار دهد. هرچند گزارش مشخص و مطمئنی درباره سبب عدم حضور جدلی در رخداد عاشورا در دست نیست، اما گویا پیش از حادثه کربلا همراه مختار و چند هزار تن از شعیان کوفه، در زندان عبیدالله بن زیاد بوده است.

* نقش جدلی در قیام مختار

بر اساس گزارش های موجود، پس از آنکه جدلی موفق نشد در حماسه عاشورا به دفاع از حریم ولایت بپردازد، تصمیم گرفت در کنار مختار، به خونخواهی شهیدان کربلا، بر ستمگران کینه توز تیغ بکشد و رسالت خویش را در این عرصه به انجام برساند. او با این هدف، در سمت فرماندهی سپاه مختار برای انتقام از قاتلان فرزندان پیامبر(ص) نقشی جدی ایفا کرد.

* خزان عمر

چنانکه از تاریخ طبری استفاده می شود، وی تا سال 67 ه.ق زنده بود. بر اساس برخی از منابع او در این سال در فتنه ابن زبیر کشته شد؛ ولی به نوشته ذهبی، در کتاب تاریخ الاسلام او از درگذشتگان سال های 100-90 هجری قمری شمرده می شود.

(علی اکبر رضایی)

انتهای پیام// 15/ 313