به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام  مصطفی اسکندری نویسنده کتاب « شناخت استعمار » در نشست علمی « جریان شناسی غلوّ و غالی گری در جهان معاصر » اظهارداشت: برای اینکه بهتر موضوع را بفهمیم لازم است بدانیم غلوّ یعنی از حد تجاوز کردن که در تاریخ اسلام هم وجود داشته است.

این مبلغ عرصه بین الملل ادامه داد: اوج غلو در تاریخ اسلام از زمان امام صادق(ع) شدت گرفت و هر دوره بر آن افزوده شد.

حجت الاسلام اسکندری با بیان اینکه غلوّ دارای دو وجه « منحرف » و « غیر منحرف » می باشد، گفت: آنچه مورد بحث ما است، جنبه منحرف غلو می باشد که به صورت « عقیدتی، که موجب کفر شده و فرد را از اسلام خارج می کند» و « عملی؛ که همان نوع غالی می باشد و در مورد شیعه معلوم نیست که وجود داشته باشد و این عقیده بر این باور است که ولایت اهل بیت کافی است و نیازی به عمل صالح نیست».

عضو شورای علمی مجله حکومت اسلامی ادامه داد: در قریب به 70 بار در قرآن آیه « إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ » آمده شده است و در واقع "ایمان" و "عمل صالح" در بسیاری از آیات کلام الله مجید در کنار یکدیگر به کار رفته اند چراکه قرآن تمام انسانها را در خسران می بیند مگر کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند.

وی ادامه داد: عمل صالح است که ایمان را قوی و موجبات رشد و تعالی انسان می شود و این در حالیست که غالی گران منکر این مهم شده و ولایت اهل بیت را مهم می پندارند تا ایمان به خدا و انجام عمل صالح.

حجت الاسلام اسکندری که در سالن جلسات موسسه تخصصی شیعه شناسی سخن می گفت در بخش دیگری از سخنانش به برخی از تفکرات غلو عقیدتی امروز اشاره کرد و افزود: در حال حاضر نوعی کرسی شیعه شناسی در غرب  با نام هانری کربن پیوند خورده است، مردی که سال‌ها برای شناخت تاریخ فلسفه ایرانی تلاش کرد، به ایران آمد، شاگردان ایرانی داشت، با برخی از متفکران ایرانی رفت و آمد کرد، کارهای مشترک علمی با اندیشمندان ایرانی داشت و در سال 1979 درگذشت.

وی ادامه داد: افکار و زندگی وی را می‌توان در کتاب شایگان با عنوان هانری کربن آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی مشاهده کرد، تشیعی که او می‌شناخت و به عبارتی باید گفت از قبل دنبال یافتنش با همین مدل بود، تشیع غالیانه و عرفانی بود، تشیعی که صورتی از عرفان را که غرب جدید آن‌ را از خود دور کرده بود و کربن تحت تأثیر جریان خاصی در فلسفه آلمانی به آن تمایل داشت، در خود داشت.

وی بیان داشت: پروفسور کربن در اصل عاشق جریان تأویلی و باطنی در اسلام بود و تا آن ‌جا که به تشیع مربوط می‌شد به فلسفه ـ عرفان صدرایی و سپس نسبت به شیخیه سخت علاقه داشت، وی به افکار قرن دوازدهم و سیزدهم هجری ایران که ادامه همان مکتب کاشان بود، علاقه‌مند بود و افکار و نوشته‌های فلسفی آن دوره را منتشر می‌کرد.

حجت الاسلام اسکندری گفت: این تشیع از نظر او با افکار گنوسی و مانوی قدیم ایرانی پیوند خورده بود و اساسا این تفسیر را از تشیع می‌پذیرفت که از روز اول نوعی تفکر عرفانی در حوزه ایران بوده است که زیر پوست تشیع رفته و خود را تحت لوای حب اهل بیت در ایران حفظ کرده و بعدا فرصت بروز و ظهور یافته است.

این محقق حوزه علمیه قم ادامه داد: این تفسیر را از قدیم می‌توان از زاویه‌ای دیگر در نقدهای دیلمی و غزالی و ابن حزم و دیگران از تشیع به ویژه  « تشیع اسماعیلی» که باطن‌گرای جدی بود، مشاهده کرد.

وی بیان داشت: گفتنی است که در ایران جدید هم، افرادی مانند علی نقی منزوی همین صورت از تشیع را ‌پذیرفتند و باز همان رنگ ایرانی و گنوسی را به عنوان صورت اصلی ماده تشیع، تعریف می‌کردند. فرض اول کربن در شیعه‌شناسی او این است که «حقیقت تشیع، عقیده به باطنی بودن دین اسلام است»، وی بر اساس همین فرض به سراغ فلسفه صدرایی رفته و عناصری از آن را به کار تأویل باطنی از اسلام و تشیع می‌آید، اقتباس کرده و همین خط را ادامه می‌دهد. در این نگاه، اساس مذهب شیعه، امامت است نه این که دین اساسی داشته باشد که امامان برای حفظ آن تلاش می‌کنند.

نویسنده کتاب « سراب سکولاریسم در کویر ایران» به تشریح جریان اسماعیلیه‌شناسی به جای شیعه‌شناسی پرداخت و گفت: نکته‌ای که قصد بیانش را دارم این است که در حال حاضر، و به عبارتی در نیم قرن اخیر، سمت و سوی بخش قابل توجهی از تحقیقات شیعه‌شناسی، به دلایلی رنگ غالیانه دارد.

حجت الاسلام اسکندر افزود: در عالم تحقیقات شیعی، اولا، بخش مهمی از تحقیقات جدید به سمت اسماعیلیه‌شناسی است که مرکز اسماعیلیه لندن و رهبران آقاخانی حامی آن هستند و آثاری در این سال‌ها منتشر کرده‌اند. این وجهی از تشیع است که در اصل به همان تشیع غالیانه باز می‌گردد. البته رنگ و روی کار تحقیق، علمی و دانشگاهی است، اما در کل، وقتی در جهان علم انتشار می‌یابد، صورتی از تشیع را که به اسماعیلیه و برداشت آن به ویژه رویکرد باطنی آن نزدیک است، ارائه می‌دهد.

وی بیان داشت: مهم‌ترین کارهای مربوط به مؤسسه اسماعیلیه لندن، کتاب‌هایی در تاریخ اسماعیلیه، انتشار شماری متن و پژوهش‌های نوین با گرایش و تمایل به آثار اسماعیلیه بوده است. البته نباید تحقیقات اسماعیلی را با تحقیقاتی که درباره شیخیه و بابیه است خیلی به هم وصل کنیم، اما به نظر می‌رسد به طور اصولی، تحقیقاتی هم که روی بابیه و بهائیه صورت می‌گیرد، در نهایت به دلیل آن که بنیادهای تاریخی آن هم جریان‌های غالی است، باید در همین مجموعه دید گرچه تفاوت‌های ماهوی جدی دارد و عملا این جریان از اسلام بیرون رفته است.

لازم به ذکر است، در پایان حجت الاسلام اسکندری به سوالات حاضرین در این نشست علمی پاسخ داد.

انتهای پیام   313/17