خبرگزاری حوزه/ همایش ملی اندیشه های فقهی امام خمینی(ره) که خردادماه سال جاری از سوی دانشگاه آزاد اسلامی قم با همکاری معاونت پژوهش حوزه های علمیه برگزار می شود، بهانه ای شد تا به سراغ دبیر علمی این همایش، دکتر علی شیرخانی، دانش آموخته حوزه علمیه قم و مسئول گروه اندیشه امام خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی قم رفته و اهداف و برنامه های این همایش را بررسی کنیم.

* گروه اندیشه امام خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی قم از چه زمانی و با چه هدفی راه اندازی شده است؟

مدت های بسیاری بود که در میان برخی از اندیشمندان این سؤال مطرح بود که امام خمینی(ره) نسبت به سایر رهبران انقلاب های گوناگون جهان چه ویژگی هایی دارد؟؛ چراکه ما افرادی همچون فیدل کاسترو را داشتیم که انقلابی را انجام داده؛ اما صاحب اندیشه نبود.

حضرت امام خمینی(ره) به اذعان بسیاری از افراد در ابواب گوناگون علوم اسلامی همچون عرفان، فلسفه، کلام، فقه، اصول، تفسیر، رجال، درایه و ... صاحب اندیشه بوده و با نگاهی بر کتاب موسوعه امام راحل(ره)، مشاهده خواهیم کرد ایشان در مباحث گوناگون به صورت تخصصی وارد شده است.

یکی از مباحثی که امام خمینی(ره) در آن نظریه ای نو داشته و آن را عملیاتی می کنند، مسئله حکومت است که پیش از ایشان از سوی علمای سلف، نظریه هایی همچون امامت، سلطان عادل، سلطنت مشروطه، سلطنت مشروطه مشروعه و ... مطرح شده؛ اما بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران گفتمان انقلاب اسلامی را مطرح و معتقد بودند که انقلاب ما موجودی زنده و أمری وجودی است که از مبدئی آغاز و به مبدئی که پایان دولت حضرت حجت(عج) باشد، ختم خواهد شد.

گفتمان انقلاب اسلامی در میان گفتمان های دیگر دنیا که معمولا سکولار است، مطرح شده و مسائل حکومتی را أمری دینی عنوان کرده است و در این مقطع که اندیشه های سکولار در جهان موج می زند؛ برخی از جامعه شناسان دنیا به اندیشه حضرت امام(ره) عنایت داشته و از آن یاد می کنند؛ همانند آنتونی گیدنز، جامعه شناس معروف انگلیسی که عنوان کرده است: با دیدگاه آیت الله خمینی دین به عرصه اجتماع بازگشته است.

وقتی این مباحث مطرح می شود وظیفه ماست که این گفتمان را بالنده نگاه داشته باشیم که بر همین اساس مسئولان به این فکر افتادند که ما اگر بتوانیم اندیشه های امام خمینی(ره) را در میان نسل جوان ترویج داده و آنان را آشنا سازیم، به سرزندگی و بالندگی گفتمان امام کمک خواهد کرد و از اینجا بود که بحث اندیشه امام در دانشگاه ها مطرح و رشته های آن مصوب شد که در این راستا گروه اندیشه امام در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم راه اندازی و دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد در رشته های اندیشه اصولی، فقهی، کلامی، فلسفی و تفسیری و در مقطع دکتری در رشته های اندیشه های فقهی و اندیشه های عرفانی امام خمینی(ره) مشغول به تحصیل می باشند.

راه اندازی این مقاطع و تصویب این رشته ها ظرفیت خوبی برای طلاب حوزه های علمیه است که در آن وارد شده و از آن بهره ببرند؛ چراکه اندیشه های امام راحل در مباحث گوناگون به صورت علمی و آکادمیک عرضه شده و از طرف مقابل با دروسی که طلاب تا به حال گذرانده اند، نزدیک می باشد.

*از اندیشه های فقهی امام خمینی(ره) نکاتی را بفرمایید.

یکی از نکاتی که برخی از محققین و پژوهشگران درباره اندیشه فقهی امام راحل(ره) مطرح کرده اند، این سوال است که انقلاب اسلامی ایران مرهون اندیشه های فلسفی حضرت امام(ره) می باشد یا اندیشه های فقهی ایشان؟ که در پاسخ باید گفت: برخی از عالمان، محققان و پژوهشگران که دارای مشرب فلسفی هستند، انقلاب اسلامی را مرهون اندیشه های فلسفی امام می دانند و برخی دیگر این نکته را بیان می کنند که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران موضوع ولایت فقیه را در ذیل درس خارج بیع خود بیان می کردند؛ پس انقلاب اسلامی مرهون اندیشه های فقهی امام (ره) است؛ اما موضوعی که باید به آن توجه کرد این است که امام راحل دارای مجموعه ای اندیشه ای است که از این منظر باید به ایشان نگریست.

ایشان در آثار خود تعریفی از علم فقه ارائه کرده اند که به ما کمک می کند پاسخ این سوال را به دست بیاوریم. امام فرمودند: «الفقه هو قانون المعاش و المعاد، و طریق الوصول إلی قرب الرب بعد العلم بالمعارف/ فقه، قانون زندگي دنيا و آخرت و راه رسيدن به خدا بعد از علم به معارف است».

برخی از عالمان دینی فقه را به دو قسم «فقه اصغر» و «فقه اکبر» تقسیم کرده اند؛ اما با این تعریفی که از امام نقل کردیم، ایشان فقه اکبر را قبول دارند.

بنیانگذار جمهوری اسلامی در منشور روحانیت خود فرموده اند: حکومت فلسفه عملی تمامی فقه و متولی فرهنگ، اقتصاد، اجتماع، سیاست و ... می باشد.

امام راحل (ره) معتقد است که فقه گسترده بوده و در تمام عرصه های زندگی اجرا می شود و در همین راستا نوآوری و نظریات زیبایی از ایشان وجود دارد که خواندنی است.

*از همایش ملی اندیشه های فقهی امام خمینی(ره) نکاتی را بفرمایید.

یکی از نکاتی که در کنار تدریس اندیشه های امام لازم است، برگزاری همایش هایی در این زمینه است تا بتوان به بسط تفکرات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران پرداخت که در این راستا به فکر برگزاری همایش ملی اندیشه های فقهی امام خمینی(ره) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم افتاده و پس از طی مراحل اداری به تصویب رسید.

*این همایش با چه هدفی برگزار خواهد شد؟

ایجاد توجه به اندیشه های امام راحل(ره) در میان محققان و پژوهشگران از جمله اهداف برگزاری این همایش است تا این عزیزان فعالیت های خود را در این زمینه آغاز نموده و به گسترش این تفکرات و اندیشه ها بپردازند.

از دیگر اهداف برگزاری این همایش، تهیه متن درسی از مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش است تا مورد استفاده دانشجویان دوره دکتری قرار بگیرد.

این همایش برای نخستین بار در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شده و امیدواریم سرآغازی برای برنامه های دیگر باشد.

*تا به امروز چند مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده است؟

تا به امروز قریب به 50 مقاله به دبیرخانه همایش رسیده و علاقه مندان تا اول اردیبهشت ماه سال جاری می توانند مقالات خود را ارسال نمایند.

این همایش در خردادماه سال جاری، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم برگزار شده و مقرر شد 2 پیش همایش نیز برگزار شود.

همایش صلح و گفتگو در اندیشه های امام خمینی(ره) از دیگر همایش هایی است که در این راستا در دانشگاه آزاد اسلامی در سال جاری برگزار خواهد شد.