حسین سلطان محمدی منتقد و کارشناس سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری «حوزه» درباره فیلم سینمایی «فروشنده» گفت: این فیلم سینمایی از نگاه من کاری کاملا دو وجهی است بخش اول آن به داشته‌های فنی فیلمساز بر می‌گردد و در بالاترین کیفیت ارائه شده است.

*آئینه جامعه امروز!!

وی به مباحثی که این فیلم درباره برخی مشکلات و سختی های زندگی شهری در تهران دارد اشاره کرد  و گفت: این کار در واقع آئینه ای را در مقابل جامعه گرفته و روابط  اجتماعی مردم را مورد ارزیابی دقیق قرار داده است؛ حتی روابط بین زن و شوهر، در این فیلم کاملا مطابق بر داده‌های علمی و تحقیقی عرضه شده است. مساله ای که نشان می‌دهد، کارگردان پیرامون موضوع مورد نظر، تحقیقات فراوانی انجام داده است.

این منتقد سینما افزود: درباره بحث‌های تکنیکی نیز مانند دیگر کارهای اصغر فرهادی شاهد نگاه معماگونه داستان هستیم. یعنی قصه‌ای مطرح می‌شود و در کنار آن معمایی مطرح می‌ گردد که در انتها به آن پاسخ داده می‌شود و همین مساله باعث می شود، مخاطب فیلم را دنبال کند.

سلطان محمدی گفت: این نوع قصه‌گویی شکل صحیح روایت سینمایی است که متاسفانه در بسیاری از فیلم های ایرانی دیده نمی‌شود، همین عامل سبب شده تا تماشاگر از فیلم‌های مورد نظر دور شود.

*لغزش ها را به تصویر کشیده است

سلمان محمدی در پاسخ به این سوال که آیا این فیلم را می‌توان اثری توصیف کرد که تصویری سیاه از جامعه پیرامون خود ترسیم کرده است؟ گفت: من به هیچ وجه در این فیلم، اشاراتی ندیدم که بخواهد به نوعی در آن توصیف سیاه از جامعه ایران شود، حتی معتقدم نشانه‌هایی که فیلم می‌دهد در جهت حفظ و استحکام خانواده است و نگاه صحیحی به برخی از لغزش ها اشاره دارد که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید، اشتباهی که عذاب وجدان آن تا مدتها در فرد مورد نظر باقی می‌ماند و فیلم «فروشنده» این مسأله را به خوبی به تصویر کشیده است.

*اغراق نکرده است

سلطان محمدی اضافه کرد: روشی که «فروشنده» برای بیان مشکلات جامعه در پیش گرفته به هیچ وجه اغراق نیست، بلکه مطابق با چیزی است که در جامعه می‌بینیم. برای نمونه یکی از شخصیت‌های فیلم به این نکته اشاره می‌کند، برای گذران زندگی با سختی‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، برای همین مجبور است شب‌ها دست فرشی کند. گریزهای دیگری هم در «فروشنده» وجود دارد که همگی به آنچه در جامعه روی می‌دهد اشاره دارد، اگر کسی بیان این نکات را سیاه‌نمایی می‌داند، یا معنای این کلمه را درست درک نکرده ، یا سلیقه‌های سیاسی را در نظراتش دخیل می‌کند.

وی درباره اشارات دینی فیلم هم اینگونه توضیح داد: در این فیلم تاکید فراوانی می‌شود تا آبروی فرد خطا کار حفظ شود یا در اشاراتی دیگر که به روابط خانواده پرداخته می‌شود، می‌توان به خوبی متوجه شد که توصیه ها برگرفته از آموزه‌های اسلامی است و در این بخش‌ها به اندرزهای دینی و اسلامی رجوع شده است.

*نماد تخریب خانواده ایرانی

بر پایه این گزارش از طرفی منتقدان جدی (فیلم فروشنده) تدارک این گونه فیلم ها را نماد تخریب خانواده ایرانی تحلیل می کنند.

جبار آذین، منتقد و کارشناس سینما در این رابطه در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه با بیان اینکه فیلم «فروشنده» چیزی جز داشته‌های فنی ندارد، اظهار کرد: فیلم سینمایی «فروشنده» از کارهایی است که آنچه دارد تنها در بعد فنی خلاصه شده و معتقدم این فیلم در بسیاری از مواقع تاثیرات منفی‌اش بیش از دیگر موارد است.

ی افزود: ابتدا به داشته‌های مثبت این فیلم اشاره می‌کنم تا قضاوتمان یک طرفه نباشد. این فیلم از منظر کارگردانی، یکی از بهترین کارهای کارگردان محسوب می‌شود به ویژه در بحث دکوپاژ و میزانسن، باید این کار را منحصر به فرد نامید. در ضمن بازیگری این فیلم هم از دیگر امتیازات کار است. به ویژه شهاب حسینی و خانم علیدوستی ترکیبی خوب از بازیگری در این فیلم ارائه کرده‌اند.

این منتقد سینما در ادامه تاکید کرد: اما بحث ما به داشته‌های فنی این فیلم مربوط نمی‌شود، بلکه آسیب‌هایی که این کار بر جامعه می‌گذارد کاملا مخرب و مضر است، البته این دست فیلم‌ها تنها یک بازخورد مثبت دارد آن نیز برای جشنواره‌های خارجی است که از این دست کارها به شدت استقبال می‌کنند، دلیل این مسئله در این امر نهفته است که آنها چهره‌ای را که از ایران می‌خواهند دقیقاً همانی است که در فیلم «فروشنده» شاهدش هستیم

*غربی ها دنبال این گونه فیلم ها هستند

آذین ادامه داد: تجربه نزدیک به چهار دهه نشان داده معمولا فیلم‌هایی در جشنواره‌های خارجی موفق هستند که در آنها چهره مثبت از خانواده و جامعه ایرانی ترسیم نشده است. اتفاقی که در «فروشنده» رخ داده است. در این فیلم می‌بینیم که خانواده ایرانی به شدت متزلزل و عصبی است، این خانواده به مشکلات خود نمی‌اندیشد، بلکه تنها با عصبیت و ناامیدی امور خود را می‌گذراند. این امر کاملا مغایر با خانواده‌ای است که در سبک زندگی ایرانی – اسلامی شاهد آن هستیم.

*اغراق در ناهنجاری های اخلاقی

وی گفت: در تاکید این فیلم بر برخی معضلات غیر اخلاقی به اندازه‌ای غلو شده است که این گونه تصور می شود احاد جامعه درگیر چنین موضوعاتی هستند، البته شاید تا حدودی ما از چنین آسیب‌هایی رنج ببریم، اما شکل اغراق شده آن به هیچ وجه زیبنده یک جامعه ایرانی نیست. در کلامی این فیلم هر باجی می‌دهد تا بتواند در جشنواره‌های خارجی موفق باشد برای همین معتقدم دستمزد این فیلم هورا کشیدن غربی هاست.

آذین در پاسخ به این سوال که با وجود نبود تبلیغات تلویزیونی و خیابانی چرا از این فیلم تا به این حد استقبال شده است؟ گفت: به نظرم استقبال در گیشه را نمی‌توان دلیلی برای موفقیت کارهای سینمایی ذکر کرد، چون ممکن است فیلمی با استقبال بی‌نظیر مخاطبان مواجه شود، اما دلایل آن را باید در عواملی دیگری هممچون جایزه کن یا تبلیغات ماهواره‌ای جستجو کرد، البته این نکته را هم نمی‌توان کتمان کرد معمولا مردم جذب فیلم‌های اصغر فرهادی به دلیل جنس داستانهایش می شوند.

*منتقدان هیچ نگاه سیاسی ندارند

وی در پایان درباره برخی ادعاها که مخالفت با «فروشنده» را سیاسی می‌دانند؟ گفت: چنین ادعاهایی تنها شانه خالی کردن از واقعیات است، چون به شخصه چنین عواملی را در نقدهایم دخیل نمی‌کنم. مثلاً فیلم «درباره الی» کاری بود که من آن را پسندیم، اما متاسفانه پس از «جدایی نادر از سیمین» وی به سمت مسیری حرکت کرد که تنها رضایت جشنواره‌های خارجی در آن ملاک بود.