به گزارش خبرنگارخبرگزاری «حوزه»، نشست علمی کلام کاربردی، ضرورت و قلمرو شب گذشته به همت انجمن علمی کلام حوزه با حضور اندیشمندان حوزوی و با حضور اساتید کلام حوزه و دانشگاه در محل دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد.
در این نشست علمی حجتالاسلام والمسلمین سبحانی مدیرعامل بنیاد بینالمللی امامت بیان کرد: علم کلام دارای کارویژه های متعددی است که به مفاهیمی چون ایمان و معرفت و منابع دینی می پردازد؛ در واقع این علم دارای قلمرو کاربردی نیز می باشد که تا کنون کمتر به آن توجه شده است.
وی افزود: وقتی که به ضرورت علم کلام به عنوان یک علمی که دارای بخش کاملا عملی نیز می باشد به خوبی پرداخته شد می توانیم به بحث کاربردی علم کلام در بخش ضرورت نیز توجه کنیم؛ در واقع کلام کاربردی در سه حوزه قابل بررسی است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ذکر این مطلب که برخی کلام قدیم را مناسب نسل جدید نمی دانند، بیان کرد: دلیل این امر نیز این مطلب است که مسایل کهنی که در این علم بحث می شود شاید در تصورات نسل جدید جایی نداشته باشد و نتوان با آن به خوبی مسایل کلامی را برای جوانان این نسل تبیین کرد.
وی افزود: آن دسته افرادی که حامی تغییر جایگاه و نوع ارایه مفاهیم کلامی در شکل جدید هستند معتقد به این نظریه هستند که باید موضوعات، روش شناسی و روش های دفاعی علم کلام را دگرگون کنیم و به نسلی که با این مسایل به سختی ارتباط می گیرد، رابطه برقرار کنیم.
حجتالاسلام والمسلمین سبحانی با ذکر این مطلب که از مجموعه مطالب بیان شده ضرورت خروج کلام از قالب گذشته و ایجاد صورت جدید فهمیده می شود، تصریح کرد: این گروه بیان می کنند که کلام سنتی به دلیل کهنه بودن روش نمی تواند حالت کاربردی داشته باشد؛ به همین جهت است که آن را خارج از حوزه کاربرد معنی می کنند البته این سخن به رغم اینکه دقیق نیست چنان اشتباه هم نیست.
مدیرعامل بنیاد امامت بیان کرد: یکی از نکات بسیار مهمی که در پژوهش های این چنینی باید مورد دقت واقع شود آن است که دانش های دینی کاربردی هستند؛ این مساله نادرست است که برخی افراد دانش هایی مانند احکام و فقه را کاربردی می دانند ولی علومی چون کلام را غیر کاربردی می دانند؛ در واقع کارکردهای این علوم را نمی دانند.
وی در ادامه به بحث علوم نافع و غیر نافع اشاره کرد و گفت: علوم نافع، علومی هستند که در زندگی عمومی انسان دارای کاربرد و کارآمدی هستند؛ با این فرض تمامی دانش های دینی حتی علم کلام در حوزه فکر و فرهنگ اسلامی کارآمد است زیرا با استفاده از علم کلام بینش خود و دیگران را اصلاح می کنیم.
عضو انجمن کلام حوزه بیان کرد: کلام مضاف دومین حوزه کلام کاربردی است؛ این حوزه دارای دو معنا است که گاهی این دو معنا با یکدیگر مخلوط شده اند؛ نخستین معنای کلام مضاف مربوط است به مباحث الهیاتی در دانش دیگری، که کلام باید به آن پاسخ دهد که از جمله آنها می توان به مفاهیمی چون بحث ولایت فقیه که در حوزه دانش معارف سیاسی مورد بحث قرار می گیرد اشاره کرد که در حوزه کلام سیاسی جای می گیرد.
حجتالاسلام والمسلمین سبحانی بیان کرد: کلام مضاف به دانش دیگر نیز از معانی کلام کاربردی است که از جمله آنها می توان به کلام سیاست که پیش فرض اصول سیاسی است اشاره کرد؛ اما کلام باید به آن پاسخ دهد؛ در این صورت کلام ناظر به دانش سیاست است؛ بعضی از نظریه پردازان کلام مضاف را تا زمانی که از گذاره های کلامی بحث می کند کاربردی نمی دانند زیرا در این صورت مسأله نظری است اما اگر در حوزه دانش های دیگر همانند حقوق زنان و کودکان مورد استفاده قرار گیرد کلام کاربردی می دانند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: کلام نظری به دنبال اثبات و دفاع از معادلات دینی است؛ این درحالی است که کلام کاربردی به دنبال آن است که آن نظریات را در معادلات زندگی مردم پیاده سازی کند؛ در واقع می توان گفت که کلام نظری معاد و توحید را اثبات می کند و کلام کاربردی تلاش می کند آن را به عرصه عملی وارد کند.
وی تصریح کرد: مبحث ایمان و معرفت در حوزه کلام اسلامی و کلام نظری و کاربردی دو مفهوم متفاوت است که بسیاری از نظریه پردازان دینی این دو مفهوم را یکی دانسته اند در حالی که این دو مفهوم دارای دو جز متفاوت از هم هستند؛ به معنی دیگر معرفت همان الگوی نگاه نظری به کلام است و ایمان، حوزه کاربردی را شامل می شود ؛امروزه کلام کاربردی در عرصه کاربرد در دنیای خارج، جای خود را باز کرده است و در کشورهای غربی به کسانی که در حوزه ایمان درمانی کار می کنند در اروپا به درمان این حوزه می پردازند.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: مجموعه مطالعات راه های تحقق باورها و مقولات کلامی در محیط زندگی فردی و اجتماعی انسان که دارای شاخصه های مختلفی است را کلام کاربردی می دانند که با حوزه های دیگر نظام اطلاعاتی و معرفتی در ارتباط است تا بتواند راهکارهای درمان بسیاری از مشکلات را ارایه کند.
در این نشست همچنین حجت الاسلام محمدی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: این نظریه، نظریه نوینی است که باید طرح و بحث و بسط داده شود؛در این نشست ها به دنبال این مطلب هستیم که به قلمروها و دامنه هایی که این بحث را مورد شمول خود قرارداده است بپردازیم.
وی افزود: امروزه شاهد آن هستیم که در حوزه و دانشگاه بحث های فراوانی در زمینه مباحث کلام جدید و تعاریف آن مطرح می شود که می توان آنها را در سه حوزه تقسیم بندی کرد؛ اولین گروه جدید و قدیم را اشتراک لفظی می دانند.
استاد دانشگاه بیان کرد: نظر این گونه افراد آن است که کلام قدیم در زمینه معاد و توحید بحث می کند و کلام جدید در زمینه انسان شناسی بنابر این موضوعات کلام جدید و قدیم متفاوت است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: گروه دیگری که در این بحث به نظریه پردازی پرداخته اند موضوع و هدف واحد را از اشتراکات کلام جدید و قدیم دانسته اند و روش، زبان و مبانی را از افتراقات کلام جدید و قدیم می دانند؛ در واقع این رویکرد غالب متکلمان پس از انقلاب به عبارت دیگر متکلمان نسل دوم و سوم است.
حجتالاسلام محمدی اظهارکرد: در این بین متکلمان بزرگ به عبارت دیگر نسل اول از متکلمان همانند آیات عظام سبحانی و جوادی آملی کلام جدید را مسائل کلامی جدید می دانند که این نظریه بر سایر نظریه ها ترجیح دارد؛ حال بحث در این است که مسائل سلبی کلام شناخته شده اند اما وضعیت جنبه ایجابی آن چیست به عبارت دیگر آیا هنگام برخورد با معضلات جامعه راه کارهای کلامی وجود دارد یا خیر؟.
در ادامه این نشست سوالات علمی اعضای انجمن کلام حوزه در خصوص قلمرو علم کلام، حوزه کلام کاربردی و نظری و تفاوت های ریز آنها، قلمرو کلام در ادیان مختلف به ویژه اسلام و مسیحیت، نظریات متفاوت کلامی در تفکرات اسلامی، تفاوت فعلی ایمانی و ایمان فعلی و... مطرح شد که پاسخ های لازم توسط دو کارشناس این نشست نیز ارایه شد.
