خبرگزاری «حوزه»، ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات مؤمنین، شرح دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان را با شرح حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن زمانی، مسئول دفتر سیاسی اجتماعی حوزه علمیه منتشر می کند.

«اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ طاعَةَ الْخاشِعینَ وَاشْرَحْ فیهِ صَدْری بِاِنابَةِ الْمُخْبِتینَ بِاَمانِکَ یا اَمانَ الْخاَّئِفینَ/ خدایا فرمانبرداری فروتنان را در این ماه روزی من گردان و بگشا سینه ام را برای بازگشتن بسویت همانند بازگشتن خاشعان به امان  تو ای امان بخش ترسناکان».

بنده روزه دار در این روز دو درخواست از خداوند متعال دارد.

در بند اول از این دعا آمده است: «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ طاعَةَ الْخاشِعینَ/ خدایا فرمانبرداری فروتنان را در این ماه روزی من گردان».

عبادات از نظر خشوع در سه حالت می تواند قرار داشته باشد؛ نمازهایی که ما می خوانیم یکی از این سه حالت را داشته و ما در یکی از این سه دسته قرار داریم:

*نماز و عباداتی که ریشه در نفاق دارد

نوع اول، نماز و عبادت با کسالت است؛ با خستگی، بی رغبتی و ... به انجام عبادت می پردازیم؛ قرآن این کسالت و بی رغبتی در عبادات، نماز و اطاعت امر الهی را یکی از جلوه های نفاق و ویژگی های منافقین می شمارد؛ خدا نکند که ما دچار کسالت و بی رغبتی در انجام وظایف الهی شده و از ریشه نفاق در درون خود غافل شویم.

در آیه 142 سوره نساء آمده است: «إِنَّ الْمُنافِقینَ یُخادِعُونَ اللّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا کُسالى یُراؤُنَ النّاسَ وَ لا یَذْکُرُونَ اللّهَ إِلاّ قَلیلاً/ منافقان مى خواهند خدا را فریب دهند؛ در حالى که او آنها را فریب مى دهد; و هنگامى که به نماز بر مى خیزند، با کسالت بر مى خیزند; و در برابر مردم ریا مى کنند; و خدا را جز اندکى یاد نمى نمایند».

*نماز و عبادت با غفلت

نوع دوم در عبادت ها، نماز و عبادت با غفلت از خداست؛ ممکن است با کسالت نبوده و نشاط داشته باشد؛ ولی در درون نماز و عبادات از خدا غافل است و حضور قلب ندارد.

ممکن است این نوع عبادات از نظر فقهی مسقط تکلیف باشد؛ اما شاید برکات و ثوابی نداشته باشد و خداوند در آیات قرآن از کلمه ویل برای آنان استفاده کرده است.

خداوند در آیات 4 الی 7 سوره قریش می فرماید: «فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ﴿٤﴾ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ سَاهُونَ ﴿٥﴾ الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ ﴿٦﴾ وَیَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ ﴿٧﴾/ پس واى بر نمازگزارانى كه... (۴) در نماز خود سهل ‏انگارى می ‏كنند، (۵) همان كسانى كه ریا می ‏كنند، (۶) و دیگران را از وسایل ضرورى زندگى منع می ‏نمایند! (۷)».

*بهترین نماز و عبادت

نوع سوم از عبادت ها خشوع است؛ خشوع یعنی توجه تام به خدا همراه با تضرع و کوچک دانستن خود در برابر خدا.

خشوع در قرآن مورد تقدیر قرار گرفته است و در آیه 45 و 46 سوره بقره آمده است: «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ ﴿۴۵﴾ از شكيبايى و نماز يارى جوييد و به راستى اين [كار] گران است مگر بر فروتنان (۴۵) الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ﴿۴۶﴾ همان كسانى كه مى‏ دانند با پروردگار خود ديدار خواهند كرد و به سوى او باز خواهند گشت (۴۶)».

در بند دوم از این دعا آمده است: «وَاشْرَحْ فیهِ صَدْری بِاِنابَةِ الْمُخْبِتینَ/ و بگشا سینه ام را برای بازگشتن بسویت همانند بازگشتن خاشعان».

سه نکته در این بخش از دعا قابل توجه است:

1. شرح صدر؛ برخی از افراد شرح صدر نداشته و زود عصبانی یا ناامید می شوند و این افراد ناکامند.

حضرت موسی (ع) پس از دریافت پیامبری احساس کرد شرح صدر نداشته و زود عصبانی می شود؛ لذا از خداوند خواست: «قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي ﴿۲۵﴾ گفت پروردگارا سينه‏ ام را گشاده گردان (۲۵) وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي ﴿۲۶﴾ و كارم را براى من آسان ساز (۲۶) وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي ﴿۲۷﴾ و از زبانم گره بگشاى (۲۷) يَفْقَهُوا قَوْلِي ﴿۲۸﴾ [تا] سخنم را بفهمند (۲۸)» و این دعایی است که خوب است روحانیون داشته باشند؛ چراکه مواقعی در برابر اعتراض ها، اشکالات، سوالات، اهانت ها و تهمت ها قرار می گیرند و نباید هیچگاه عصبانی شوند و جز لبخند و تبسم، مخاطب چیزی از آنان نبیند.

2. مخبتین؛ مخبت دلداده خداست و نشانه دلدادگی، عشق به خدا، قرآن و عبادات می باشد.

در آیه 34 و 35 سوره حج نشانه های مخبتین آمده است: « ... وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ * الَّذِینَ إِذا ذُکِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ الصّابِرِینَ عَلى ما أَصابَهُمْ وَ الْمُقِیمِی الصَّلاةِ وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ/ متواضعان و تسلیم شوندگان را بشارت ده * همانها که چون نام خدا برده مى شود، دل هایشان پر از خوف (پروردگار) مى گردد; و شکیبایان در برابر مصیبت هائى که به آنان مى رسد; و آنها که نماز را بر پا مى دارند، و از آنچه به آنان روزى داده ایم انفاق مى کنند».

3. أنابه؛ گاهی مخبتین انابه به درگاه حق دارند؛ إنابه چیست؟ إنابه حالت تضرع به درگاه خداوند است و چه خوب است که ما به مقام منیبین برسیم؛ قرآن در آیه 33 سوره روم می فرماید: «وَ إِذا مَسَّ النّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِیبِینَ إِلَیْهِ ثُمَّ إِذا أَذاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذا فَرِیقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ/ هنگامى که رنج و زیانى به مردم برسد، پروردگار خود را مى خوانند و توبه کنان به سوى او باز مى گردند; اما همین که رحمتى از خودش به آنان بچشاند به ناگاه گروهى از آنان نسبت به پروردگارشان مشرک مى شوند».