به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 124 سوره بقره پرداخته است.
وَإِذِ ابْتَلى إِبْرَهِیمَ رَبُّهُ بِكَلِمَتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتی قَالَ لاَ یَنَالُ عَهْدِى الظَّلِمِینَ
و آنگاه كه ابراهیم را، پروردگارش با حوادث گوناگونى، آزمایش كرد و او از عهده همه برآمد، خداوند فرمود همانا من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم. ابراهیم گفت: خدایا از نسل من نیز (امامانى قرار بده)، خداوند فرمود: پیمان من به ستمكاران نمىرسد.
حضرت ابراهیم علیهالسلام در میان پیامبران جایگاه و منزلت خاصى دارد. نام او 69 مرتبه و در 25 سوره قرآن آمده و از او همانند پیامبر اسلام به عنوان اسوه و نمونه یاد شده است.
در این سوره نیز از این آیه به بعد، ضمن هجده آیه، سخن از این پیامبر بزرگ الهى، قهرمان توحید و معمار بناى كعبه است. او با پیروزى در آزمایشهاى گوناگون الهى، به مقام امامت رسید.
آزمایش از سنتهاى حتمى الهى براى همه مردم است. البته آزمایشهاى خداوند مثل آزمایشهاى بشرى نیست كه براى آگاه شدنِ باشد، زیرا او همه چیز را مىداند.
این آزمایشها براى بروز استعدادها و نیك و بد انسانهاست تا مشخص شود هر كس براساس اختیارى كه خداوند به او داده چه راهى را انتخاب مىكند، تا كیفر و پاداش آنرا دریافت دارد.
در این آیه نیز منظور از (كَلِمات) یك سلسله وظائف سنگینى است كه خداوند بر دوش ابراهیم گذارد و او از عهده انجام همه آنها برآمد، كه به برخى از آنها اشاره مىكنیم:
ابراهیم در میان اقوام و خویشان خود تنها موحّد بود اما علیه شرك و بتپرستى قیام كرد و به تنهایى وارد بتخانه شد و همه بتها را شكست. با آنكه بتپرستان به جزاى این كارش، او را در آتش انداختند ولى او با خونسردى كامل و با ایمان و یقین به خدا وارد آتش گشت و به امر الهى، آتش بر او سرد و ایمن شد.
با آنكه در سنّ پیرى خداوند فرزندى نصیب آنها كرده بود، ولى چون امر الهى آمد، فرزندش اسماعیل را براى قربانى به قربانگاه برد.
ابراهیم، مقام امامت را براى نسل و ذریه خود نیز طلب مىكند امّا خداوند در پاسخ مىفرماید: این مقام، موروثى نیست بلكه هر كس كه لیاقت داشته باشد آنرا دریافت مىكند.
مقام امامت بالاتر از مقام رسالت است. «رسول» مأمور ابلاغ احكام الهى و بشارت و انذار مردم است اما «امام» مسئول تحقق بخشیدن به آن احكام و اجراى عدالت اجتماعى در میان مردم است.
این آیه به روشنى بیان مىدارد كه امامت، عهد و امانت الهى است كه به ظالمان و گنهكاران نمىرسد. بر این اساس ما شیعیان معتقد هستیم كه امام نیز همچون پیامبر باید معصوم باشد و كسى كه سابقه شرك و گناه داشته باشد لایق امامت نیست.
