به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین علی صدرایی خویی بعدازظهر امروز در نشست علمی گزارشی از احادیث عرفانی که به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد با اشاره به فعالیت 15 ساله خود در زمینه تولید مجموعه میراث شیعه گفت: این مجموعه پیشنهاد حجت الاسلام والمسلمین مهریزی در موسسه دارالحدیث طرح ریزی شد و بنده به عنوان مجری طرح از سال 76 آن را پیگیری کردم.

وی با اشاره به فعالیت این مجموعه در زمینه جمع آوری رسالات و شرح و ترجمه و حدیث و دعا و متن و رجال و درایه هایی که تا کنون کاری در خصوص آنها انجام نشده بود افزود: تا سال 91 بیست و یک دفتر از این مجموعه منتشر شد؛ احادیث عرفانی که در این 21 دفتر وجود دارد بیش از 15 رساله مرتبط به شرح رسالات حدیثی و احادیث عرفانی است.

ارائه دهنده این نظریه افزود: مهمترین کتاب این مجموعه کتابی به عنوان «عرائس الحدیث» است؛ این مجموعه در حال انجام است و مجموعه فاخری در حال تدوین است؛ البته محققان باید به کتب متخصصان این زمینه مراجعه کنند.

وی در گزارشی از کتاب عرائس الحدیث روزبهان که در این مجموعه منتشر شده است گفت: این کتاب در قالب نرم افزاری نیز توسط مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری تهیه و تولید شده است؛ اصل این کتاب، عربی است، ولی مقدمه آن به زبان فارسی است.

این پژوهشگر حوزه حدیث بیان کرد: در این کتاب به نقش روزبهان در توسعه علم حدیث عرفانی اشاره شده است و آثار وی نیز بیان شده است؛ روزبهان 58 اثر دارد که برخی از آنها منتشر نشده است.

وی گفت: کتاب عرائس الحدیث یکی از آثار عربی روزبهان که منتخباتی از آن در کتب دیگر درج شده است به خوبی نگرش عارفان به احادیث نبوی و تفسیر آنها را نشان می دهد ؛این کتاب 376 حدیث را به دقت شرح عرفانی کرده است.

حجت الاسلام والمسلمین صدرایی خویی تصریح کرد: روزبهان در نقل این احادیث از مصادیر شیعه و اهل سنت بهره برده است ؛در حقیقت این اثر تلاشی در جهت نزدیک کردن شیعه و سنی در زمینه احادیث عرفانی نبوی است؛ 19 حدیث نیز در این کتاب هیچ مصدری نداشته و یا یافت نشده است.

وی گفت: این کتاب از نسخه قرن 9 کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی احیا شده است؛ تا کنون غیر از کتاب نسخه کتابخانه آیت الله‎العظمی مرعشی در کتابخانه دیگری یافت نشد که بتوان با آن مطابقت داد و آن را تصحیح کرد.

تجلیل آیت الله العظمی جوادی آملی از این اثر

حجت الاسلام والمسلمین صدرایی خویی افزود: زمانی که در بخش اول دفتر دوم، این کتاب منتشر شد، آیت الله العظمی جوادی آملی از بابت این رساله تجلیل کردند و گفتند، که تلاش کنید که از این کتاب ها چاپ کنید؛ پس از مطالعه کتاب عرفانی در خصوص احادیث مشکل داشتیم، زیرا کتب فارسی عرفان شیعی این احادیث در مصادر شیعه وجود ندارد.

وی گفت: حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا زادهوش با مطالعه تمام کتب عرفانی حدیثی فارسی منابعی را تدوین کرد که این کار با عنوان رساله ارزشمند احادیث نبوی در متون کهن فارسی نام داشت؛ این اثر باید به متون اصلی روایی عرضه شود و این اثر را کامل کنیم.

این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: شرح من عرف نفسه از نسخه‎های عرفانی منتشر شده در طرح میراث حدیث شیعه بود؛ حدیث نقطه از احادیث معروفی است که شرح آن در این مجموعه منتشر شد؛ ویژگی این آثار( متون عرفانی حدیثی) آن است که این پژوهشگران و مولفان احادیث اعتنایی به مصادر و منابع حدیث نداشته اند و این سیره در بین عرفای شیعه و سنی یک امر متداول است.

وی گفت: از دیگر آثار این مجموعه می توان به شرح دعای صباح اشاره کرد؛ وصیت النبی به امام علی(ع) از دیگر آثار این مجموعه است؛ نیت ما در این میراث آن بوده است که بیان کنیم که عالمان شیعه در عرصه احادیث عرفانی تلاش های گسترده‎ای انجام داده اند و بخشی از آن این میراث منتش ریشه است؛ در دفتر 22 دو متن در خصوص احادیث عرفانی خواهد بود که اولین آن شرح دعای صباح و اربع حدیث است.

پالایش و تحقیق گسترده در خصوص احادیث عرفانی

در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین رودگر به عنوان ناقد این نشست به ارایه بحث پرداخت و گفت: تشکیل چنین جلساتی یک واجب علمی و معرفتی است زیرا گروه عرفان اصلی پژوهشگاه در بحث عرفان اهل بیتی(ع) فعالیت دارد و تحقیق و تحقق عرفان اهل بیتی(ع) زمانی امکان پذیر است که در رابطه با ضلع دوم منابع وحیانی تلاش بیشتری در زمینه احادیث عرفانی انجام دهیم.

وی افزود: در بخش احادیث عرفانی نیازمند موسوعه احادیث عرفانی، آن هم با تمام لایه های مختلف آن خواهیم داشت؛ این تلاش ها باید با دید ایجابی و سلبی انجام شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: متون عرفانی در عرصه معرفتی متهم هستند؛ زیرا احادیث متعدد و گوناگون و با مصادر و دلالت های مختلف در کتب عرفانی (عملی و نظری و سلوکی) وجود دارد؛ این کتب در قدیم و جدید نگاشته شده است در حالی که هیچ پالایشی نیز دراین خصوص انجام نشده است.

وی گفت: امروزه با میراث عظیم عرفانی مواجه هستیم که پالایش و پیرایش خاصی در این خصوص انجام نشده است؛ به دلیل اینکه امروزه عرفان، جنبه عمومی نیز پیدا کرده است و بسیاری از افرادی که د راین عرصه ورود کرده اند احاطه علمی خاصی ندارند تلاش برای فعالیت های ریشه ای در این زمینه را جدی تر می نمایاند.

منطق و هندسه معرفتی کشف احادیث عرفانی بیان شود

استاد دانشگاه تصریح کرد: با توجه به خلاها و کاستی هایی که وجود دارد، چیستی منطق و هندسه معرفتی کشف احادیث عرفانی است؛ زیرا ممکن است ظاهر یک حدیث عرفانی باشد ولی تلقی و تفسیر آن به احادیث عرفانی مرتبط نباشد.

حجت الاسلام والمسلمین رودگر بیان کرد: برخی از احادیث دارای لایه های ظاهری و زیرین هستند؛ گاهی خود احادیث حامل معانی و ذو مراتب هستند و افرادی چون ملاصدار و قاضی سعید این احادیث را استخراج و تبیین کنند؛ به همین دلیل است که باید منطقه این علم تولید شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: نکته دیگر آن است که مشکلات سندی زیادی در خصوص احادیث عرفانی بسیاری به چشم می‎خورد؛ به همین دلیل برخی از احادیث با شاکله بسیار زیبایی بیان شده است، ولی در بحث سندی مشکل دارند؛ به همین خاطر افرادی که دید تفکیکی در احادیث دارند ادله زیادی برای رد این احادیث دارند و می توانند معنای دیگری ازاین احادیث نیز بیان کنند.

وی گفت: طبقه بندی احادیث عرفانی یکی از پروژه های مهمی است که باید دنبال شود؛ زیرا برخی از این احادیث در کتب حدیثی یافت نمی شوند؛ گاهی احادیثی ضد عرفان و تصوف نیز به چشم می خورد ولی به دلیل اینکه طبقه بندی خاصی انجام نشده است نمی توان آنها را تفکیک کرد.

حجت الاسلام والمسلمین رودگر بیان کرد: یکی دیگر از خلاهای این عرصه آن است که تفکیک درستی در زمینه احادیث عرفانی و احادیث اخلاقی انجام نشده است؛ در اینجا باید معیارهای دقیق تشخیص مبانی اخلاقی و عرفانی بیان شود.

۳۱۳/۲۱