به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین سید رسول جعفری در نشست علمی «بررسی اتحاد و اختلاف افق در رویت هلال» که در سالن اجتماعات مجتمع امین قم برگزار شد، با اشاره به این که اهمیت مسئله هلال بر کسی پوشیده نیست تصریح کرد: تعیین مدت عده طلاق؛ تعیین حلول ماه خمسی، استهلال ماه رمضان، حلول ماه عید فطر، مسائل ایام حج و بسیاری دیگر از موارد، وابسته به حلول ماه قمری است.

وی در ادامه به برخی از آیات مرتبط با استهلال ماه اشاره نمود و اظهار داشت: ماه قمری در کل سال 12 منزل دارد که همه اینها هلال ها را تشکیل می دهد که از آن برای تعیین اوقات و مسائل مرتبطی که زمان در آن موضوعیت دارد، استفاده می شود.

این استاد جامعه المصطفی در ادامه ضمن ارائه موضوعات مقدماتی در رابطه با استهلال ماه، اذعان داشت: هلال به معنای صدا است و از این کلمه در جاهای دیگری نیز استفاده شده که از جمله آن می توان به زمان گریه کودک یا برای تلبیه حجاج، هلهله و... اشاره نمود.

وی با بیان این که ماه را می توان به ماه تکوینی و شرعی تقسیم نمود، خاطرنشان کرد: نور ماه مقتصد و متخذ از نور آفتاب است، که قرآن کریم نیز به این مهم توجه نموده، در به کارگیری عناوین برای نور ماه و نور خورشید تفاوت قائل شده است.

حجت الاسلام والمسلمین جعفری به حالت های چهارگانه «هلال»، «تربیع»، «تثلیث» و «بدر» ماه اشاره نمود و خاطرنشان کرد: تمرکز رویت هلال بیشتر در زمان صیام  و افطار ماه رمضان و عید فطر مورد توجه قرار می گیرد.

وی در پاسخ به سوال؛ اگر کسی در یک منطقه و سرزمین ماه را رویت نمود، برای مردمان منطقه ای دیگر نیز ایجاد تکلیف می کند؟، اظهار داشت: در عبارت علما نظرات مختلفی وجود دارد و مشهور علما گفته اند؛ قریب الافق و متحد الافق بودن کفایت از رویت هلال در سرزمین همجوار می کند و بعید الافق بودن مکفی نیست. منظور از اتحاد الافق، یعنی دو سرزمینی که رویت همزمان در صورت فقدان مانع متصور باشد.

سخنران این نشست علمی با بیان این که حرکت ظاهری ماه از غرب به شرق است، اذعان داشت: پیش از شیخ طوسی(ره) در بحث استهلال صرفاً رویت هلال مطرح بود؛ شیخ طوسی(ره) نخستین کسی بود که از عناوین قریب الافق و بعید الافق استفاده نمود.

وی در ادامه به برخی از اقوال علما در رابطه با بررسی اتحاد و اختلاف افق اشاره نمود و ابراز داشت: برخی از علما طلوع و غروب ماه را با طلوع و غروب خورشید مقایسه نموده، برای طلوع و رویت هلال ماه نیز اختلاف هایی قائل شدند و طلوع های مختلفی را برای آن ذکر کردند.

حجت الاسلام والمسلمین جعفری با بیان این که برخی از علما مسئله رویت هلال را به کروی بودن زمین ربط داده اند، اذعان داشت: اکثر علما گفته اند، به خاطر کروی بودن زمین، رویت ماه در یک منطقه، نسبت به منطقه ای که افق دیگری دارد، مکفی نخواهد بود.

این استاد جامعه المصطفی با اشاره به این که برخی از علما بر این قائل هستند که رویت ماه در یک سرزمین مکفی نسبت به دیگر سرزمین هاست، یادآور شد: عده ای از علما قائل به تفصیل نبوده، رویت هلال در یک سرزمین را به تمام سرزمین ها تعمیم دادند و نبود علم به استهلال را از شروط اشتراک حکم می دانند.

وی با بیان این که آیت الله خویی(ره) مقایسه طلوع هلال با طلوع فجر و شمس را اشتباه می دانند، تصریح کرد: بر اساس این اندیشه خروج قمر از محاق، آغاز ماه جدید برای همه مناطق خواهد بود و در این میان اثبات تولد ماه مهم است، نه صرف دیدن آن؛ یعنی رویت برای اثبات تولد است و اگر این تولد در مکانی اثبات شود، برای تمام سرزمین ها کفایت خواهد کرد.

سخنران نشست در ادامه ضمن ارائه نقد به نظر علمایی که قائل به اتحاد حکم رویت برای تمام سرزمین ها هستند، تصریح کرد: تولد ماه در آسمان و زمین با یکدیگر متفاوت بوده، در احکام تکلیفی میقات زمین برای مردم مهم است، نه میقات در آسمان؛ لذا هلال ماهی که بر زمین متولد می شود برای انسان مهم است.

حجت الاسلام والمسلمین جعفری در پایان با بیان این که مناطق مختلف، احکام مختلفی را برای مکلف ایجاد می کند، افزود: اکثر روایاتی که از آن می توان تکلیفی بودن رویت در سرزمینی را برای دیگر سرزمین ها حمل و استنتاج نمود، ناظر به قریب الافق و متحد الافق بودن سرزمینی است.

حجت الاسلام والمسلمین خادم الذاکرین، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی نیز در ادامه این نشست به تقریرات آیت الله العظمی خویی(ره) اشاره نمود و خاطرنشان کرد: آیت الله خویی(ره)، بلاد را به دو صورت اتحاد و تقارب افق بلادی و یا افتراقی تقسیم می کند.

وی با بیان این که آیت الله خویی در قول اتحاد افق بلادی، قول مشهور را نیز تبیین می کند، اذعان داشت: علمای بسیاری نیز در گذرگاه های مختلف تاریخی نیز هم نظر با قول آیت الله خویی(ره) بودند، در حالی که مشهور علما قائل به اتحاد و اختلاف افق هستند.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی با اشاره به این که آیت الله خویی، رویت هلال در بلادی را مکفی برای دیگر بلادها می داند، ابراز داشت: قائلان این نظر بر این باورند که مشهور اتحاد و اختلاف افق را با تمسک به قیاس طلوع و غروب ماه با خورشید دست یافته اند.

حجت الاسلام والمسلمین خادم الذاکرین با بیان این که آیت الله خویی(ره) تولد ماه را جدای از تأثیرات ارضی می دانند، خاطرنشان کرد: در روایات اسلامی ماه شرعی بر حسب رویت روی می دهد، نه صرف اثبات علمی تولد ماه؛ در روایات دیدن و رویت اصل در ثبوت اول ماه است و به تراز مشرق و مغرب مکلف، این احکام جاری می شود.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی به برخی از ادله های روایی آیت الله خویی(ره) اشاره نمود و اظهار داشت: در روایات اسلامی، مشهور رویت را موضوع و اصل اثبات می دانند.

وی با بیان این که در حکومت اسلامی نیز بلاد متباین وجود داشت، ابراز داشت: در هیچ روایتی، تفصیلی نسبت به بلاد متقارب و متباین وجود ندارد و اطلاق روایات، نشان می دهد که سخن علمایی چون، آیت الله خویی(ره) در این مسئله مهم و مصاب باشد.

حجت الاسلام والمسلمین خادم الذاکرین در پایان اظهار داشت: سخن آیت الله خویی(ره) تمام است و رویت در یک بلاد مکفی نسبت به دیگر بلاد است؛ لذا رویت شرط اثبات است و تولد ماه باید با رویت اثبات شود نه مولفه های علمی.