به گزارش خبرگزاری «حوزه»، تربیت اسلامی از توصیه های بزرگان دین برای مسلمانان است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.

* روابط دختر و پسر قبل از ازدواج

يکي از مطالبي که بسيار بر روي آن تأکيد شده است و از دلايل و بهانه هاي ايجاد رابطه، بيان مي شود شناخت قبل از ازدواج است که اگر ميان دختر و پسر رابطه اي نباشد و طرفين از هم شناختي نداشته باشند، ازدواج آن ها کورکورانه خواهد بود.

بدون ترديد زوج هاي جوان بايد با ديدي باز و آشنايي کامل از استعدادها و خصوصيات اخلاقي و فرهنگي يک ديگر، زندگي مشترک خود را آغاز نمايند تا در فراز و نشيب زندگي، با همراهي و همدلي مشکلات را پشت سر بگذارند. در اسلام نيز هم سطح بودن زوجين مورد تأکيد قرار گرفته است. اما نکته اصلي در اين است که آيا ارتباط و دوستي قبل از ازدواج، شناخت کامل را تأمين مي کند؟ در اين زمينه بهتر است دختر و پسرهاي عزيز به نکات زير توجه کنند:

1ـ در آغاز بايد به اين نکته توجه نمود که چه شناختي تفاهم و درک متقابل را به همراه خواهد داشت و يکرنگي و يکدلي لازم را در زندگي به وجود خواهد آورد.

واضح است زماني شناخت کامل و دقيق به دست مي آيد که با عقل و خرد، فرد مقابل را از جهات مختلف مورد ارزيابي قرار دهيم. در ضمن بايد تلاش هاي شناختي خويش را به گونه اي تحت کنترل در آوريم که از کجروي در انديشه مصون بمانيم و در نتيجه، به شناخت يا بازشناسي صحيح از يکديگر راه يابيم.

2ـ بسي روشن است که دوستي هاي خياباني و تلفني و روابط ميان دختر و پسر، از آن جا که زيبايي و جذّابيت جسماني وتشابه ظاهري در آن نقش پررنگي دارد و افراد در آن مقطع در هاله اي از احساسات و عواطف غوطه ورند و در پي فردي هستند که با ساخته هاي ذهني شان مطابق باشد، در ارکان شناخت ناتمام است و کوري حاصل از عشق و محبت بر آن حکومت مي نمايد. در اين گونه روابط، چون احساسات و هيجانات و شور جواني در حدّ بالايي قرار دارد، حسّ واقعيت آزمايي، ضعيف است و در مقابل، حالت هاي کام بخشانه، بسيار قوي هستند.

چنان که امام علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «چشم عاشق از ديدن عيب هاي معشوق کور است و گوش او از شنيدن زشتي هاي او کر است.»[1]

دکتر... در مجله «ايران جوان» در ضمن گفت و گويي درباره روابط و عشق ـ علي رغم اصرار بر روابط آزاد ـ اذعان مي دارد:

در يک سري تحقيقات، به مردان مورد آزمايش گفتند که در اين جا دو خط تلفن وجود دارد؛ با يکي از آن ها با خانمي زيبا صحبت مي کنيد و در ديگري با خانمي زشت. هنگام صحبت با خانم زيبا آن ها فکر مي کردند که او باهوش تر است و مثلا معاشرتي هم هست و لذا خود اين ها در صحبت با او معاشرتي مي شدند و سعي مي کردند جذّات تر جلوه کنند؛ يعني هر دو طرف، بهترين چيزهايشان را در ويترين مي گذارند و اين ويترين ها هستند که با هم صحبت مي کنند. هنگامي که دست از پيش گويي کام بخشانه برداريم، انتظاراتمان هم متفاوت خواهد بود؛ يعني هنگامي که با واقعيت ها رو به رو شويم، حس مي کنيم معشوق، چهره اش عوض شده است.[2]

3ـ به اعتراف قائلين به روابط آزاد نيز اين دوستي ها شناخت لازم براي زندگي را تأمين نمي کند و طرفين را از الزام هاي دروني نسبت به عشق، محبّت، خانواده، احساس مسئوليت و مقدار ظرفيت هاي رواني و عاطفي يک ديگر با خبر نمي سازد؛ بلکه اين آشنايي، سطحي و کاملا عاطفي است و حرف هايي هم که در آن مقطع رد و بدل مي شود به همين گونه است و در آن ها از اصول مؤثّر در شناخت، خبري نيست.

4ـ سرانجام بيشتر آشنايي هاي تلفني و ازدواج هاي خياباني طلاق است.

به حکايت آمارهاي منتشر شده، اين گونه ازدواج ها از استحکام کم تري برخوردارند و تعداد قابل توجهي از آن ها به طلاق کشيده مي شوند. در اين گونه روابط، طرفين، نقاط ضعف خود را مي پوشانند و بيش تر سعي در جلب توجه ديگري دارند و نقش بازي مي کنند. آن ها سعي دارند همان گونه باشند که طرف مقابل مي پسندد!

اگر سري به هفته نامه ها و مجلاّت خانوادگي بزنيم، صفحات هم راز و پزشک مشاور، مملو از غم نامه هايي است که دخترها و پسرها از دوستي ها و ازدواج هاي ناکام خود نوشته اند. بسياري از ايشان، وقتي شور و اشتياق اوّليه شان فرو نشست و با واقعيت هاي زندگي، بيش تر رو به رو شدند، با يک ديگر احساس نوعي بيگانگي و غرابت نموده، با عدم تفاهم در زندگي مشترک مواجه شده اند.

5ـ بسياري از ازدواج هايي که از روابط خياباني، پارک و دانشگاه ها شروع شده اند، يا به سرانجام روشني نرسيده، يا قبل از ازدواج رها شده و حاصلي جز بدنامي نداشته اند. عشق و علاقه هايي که از طريق آشنايي در خيابان و تماس تلفني و ... حاصل مي شود، به همان صورت که با شتاب ايجاد مي شود، به سردي مي گرايد و خاموش مي شود.

دکتري جامعه شناس، دليل ضعف چنين پيوندهايي را در بي پايه بودن عشق هاي زودگذر جست و جو مي کند و مي گويد:

جواناني که هم ديگر را در پارک ها و خيابان ها مي يابند، يا از طريق تماس هاي تلفني به هم ديگر علاقه مند مي شوند، اصولا مبنا و اساس علاقه مندي خود را بر همان نگاه هاي اوليه پايه گذاري مي کنند و اين عشق و علاقه وقتي ظاهري باشد، قاعدتاً بعد از مدت زماني به تحليل مي رود و نهايتا خاموش مي شود. لذا مي بينيم که اغلب چنين ازدواج هايي حتي بعد از مدّت زمان کوتاهي (کم تر از يک سال) به طلاق مي انجامد.[3]

6ـ کسي رغبت ندارد با دوست دختر يا دوست پسر خود ازدواج کند.

جوانان شرکت کننده در مصاحبه اي درباره روابط دختر و پسر، علي رغم اصرار بر رفع محدوديت هاي موجود در جامعه و خانواده، در لابه لاي سخن خود به اين مفاسد اشاره نموده اند: پسري مي گويد:

من هيچ وقت امکان ندارد با دختري که دوست هستم، ازدواج کنم (و ازدواج طبق معمول و با همراهي خانواده پسنديده است)... شما اگر معناي ازدواج را بدانيد، آن وقت حساسيت مردهاي ايراني را مي فهميد. ... اگر دختري حتي با يك پسر دوست بوده باشد، حاضر نيستم با او ازدواج کنم.

ديگري مي گويد:

من اگر دختري داشته باشم نمي گذارم که با پسري ارتباط داشته باشد؛ چون اين ارتباط بد جا افتاده و اکثرا براي وقت تلف کردن است نه براي ازدواج.[4]

حال با توجه به اين مسائل، اصرار بر روابط آزادانه دختر و پسر، چه ثمري مي تواند به بار آورد؟ در جايي ديگر از اين مصاحبه، درباره مفاسدي که اين نوع روابط به همراه دارد آمده است.

به نظر من، اگر پس از ايجاد ارتباط، ازدواجي صورت گيرد، مشکل آفرين مي شود؛ چون پسرهايي که (با دختري) دوست مي شوند، تا مشکلي در زندگي مشترک پيش مي آيد مي گويند: آره، تو همان کسي بودي که با من دوست شدي... .[5]

7ـ به صرف ايجاد رابطه، شناخت لازم حاصل نمي شود؛ بلکه دقّت بر بافت خانوادگي، فرهنگي، اقليمي، شرايط محيطي که فرد در آن رشد يافته، ميزان تحصيلات و شاخص هايي از اين قبيل لازم است تا طرفين زمينه هاي تفاهم را دريابند.

8ـ شرايط ارتباط دختر و پسري که مي خواهند دوستي آنها به يک رابطه تبديل شود، اسلام شرايطي را براي آن لازم دانسته است. از جمله اين که بايد ميان افراد، تعهدي بصورت رسمي (هر چند اين روابط موقت و براي زمان محدود باشد) ايجاد شود. لذا کساني که مي خواهند با هم رفاقت و يا رابطه اي داشته باشند، بايد تعهدي رسمي به صورت عقد دايم و يا موقت ميانشان وجود داشته باشد. و تنها در اين حالت، ارتباط دوستي و تماس تلفني آن ها جايز و بدون اشکال است. عدم دقت در اين تعهدات منجر به بدبيني هاي دو طرف، والدين زوجين در آينده مي شود و ممکن است باعث ناراحتي ها و اتفاقات ديگر شود.

9ـ رابطه تلفني: بسيار روشن است که تنها با روابط تلفني و ... ميان دختر و پسر شناخت کامل از خصوصيات اخلاقي و سليقه هاي فردي براي ازدواج حاصل نمي شود. چرا که جواني، سن اوج کشش هاي جنسي و عاطفي است به همين خاطر نظارت بزرگان و مشاوره ازدواج مي تواند او را در انتخابي خوب کمک کند. اگر چه ممکن است جوانان در ابتداي امر با همان سرشت و طبيعت پاکشان روابطي را آغاز کنند؛ ولي تجربه نشان داده است که در پايان کار اين روابط به مشکلات حاد و پيچيده اي تبديل گرديده که باعث پشيماني آن ها شده است.

10ـ باز تاکيد مي شود، اگر چه ممکن است ريشه هاي تمايلات نفساني و احساسي در ابتداي روابط مشخص نبوده و از چشم آن ها مخفي بوده است؛ ولي در امتداد مسير، اين تمايلات بروز و ظهور پيدا کرده و مشکلاتي را به بار آورده است. حال اگر اين روابط همراه با تمايلات و هيجان ها، به وسيله اهرم تعهد شرعي و قانوني همراه نبوده باشد با کمتر ناراحتي و ناملايماتي اين روابط از هم پاشيده شده و کانون هاي ابتدايي مهر و محبت به خانه هاي فساد و طلاق تبديل خواهد شد.

لازم به ذکر است که در چنين روابطي قبل از اين که «شناختي» از طرف مقابل حاصل شود، «بذر محبت و دوستي و عاطفه» شخصي مقابل در دل انسان کاشته مي شود و همان طور که در بالا اشاره کرديم اين امر باعث عدم شناخت صحيح از طرف مقابل مي شود.

و چون بعد از مدتي بسياري از مشکلات و تفاوت هاي فردي و اجتماعي نمايان مي گردد و از طرف ديگر اين روابط هم ضمانت اجرايي و قانوني ندارد و به سادگي از هم پاشيده شده و موجب بدنامي و محروميت از ازدواج مناسب و درخور شأن طرفين خواهد شد.

11ـ غوطه ور شدن در اين نوع روابط، جواناني را که بايد در بهترين مقطع از سن خود، به دنبال آموختن علم و کسب تجربه هاي آينده خويش باشند، در اضطراب و هيجانات بي اساس نگه مي دارد، و با ايجاد فشارهاي روحي و تشويق هاي دروني آرامش را از آنان سلب مي کند؛ هيچ گاه اين جوانان طعم شيرين آرامش، شادي، رضايت، موفقيت را در زندگي خانوادگي نخواهند چشيد. ازدواج هايي که بر اين اساس چيده شده، بسيار متزلزل مي باشد.

12ـ پس از اين که خانواده خود و ديگر مشاورين امين و آگاه در رابطه با طرف مقابلتان به مشورت پرداخته و به نتيجه مثبت دست يافتيد از خانواده خودتان بخواهيد که در جلسات معين و مشخصي که از طرفين شما هم حضور دارند به تبادل افکار بپردازيد و اگر همديگر را پسنديديد و شرايط همديگر را مناسب تشخيص داديد، در يک مناسبت معيني اقدام به عقد رسمي بکنيد و اگر امکاناتي بايد فراهم شود که فعلا موجود نيست مراسم جشن رسمي را به تاريخ بعدي موکول کنيد تا امکانات و شرايط جنبي فراهم شود.

چند تذکر

بر اساس تجربه هاي مشاوره اي و گزارش هاي خانواده ها، پس از ازدواج افرادي که تجربه دوستي با دختر يا پسر را داشته اند بدگماني و بدبيني نسبت به شريک زندگي زياد است و اين بلا مثل خوره به جان زندگي زناشويي مي افتد و شادابي و نشاط را مي گيرد.

2ـ در زندگي زناشويي، بي ترديد ناسازگاري و تنش هايي رخ مي دهد که كساني كه تجربه دوستي هاي اين چنيني دارند ناخودآگاه ذهنشان به خوشي هاي آن ايام منصرف مي شود و به جاي اين که انرژي خود را صرف حل مشکل و ناسازگاري کنند دست به شيوه هاي ناکار آمد قهر، داد و فرياد، انتقام و ... مي زنند.

نکته پاياني

البته اسلام، جايز دانسته که دختر و پسر قبل از ازدواج، به قصد ازدواج(نه دوستي) همديگر را خوب ببينند و صحبت کنند و از همديگر شناخت لازم را به دست آورند. كه براي اين رابطه هم ضوابطي وجود دارد ازجمله اين که بايد به دور از هر گونه فريب و شهوتراني باشد و نبايد با آبروي طرفين بازي شود و موجب بدنامي آن ها گردد و نبايد خود را در موضع تهمت قرار داد. و مسلّم است كه اين كار در صورتيكه با اطلاع، نظارت و همكاري والدين و اطرافيان صورت گيرد با موفقيت همراه خواهد بود.

[1] . محمدي ري شهري، محمد، منتخب ميزان الحکمه، ترجمه حميد رضا شيخي، دارالحديث، 1383، ص 125، ح 1323

[2] . ايران جوان، ش 135، ص 22

[3] . دکتر شيخي، هفته نامه ي ديدگاه، پيش شماره ي 3، آبان 79، ص 5

[4] . ايران جوان، ش 135، ص 36

[5] . همان

نویسنده : عباس آينه چي

منبع: مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم