به گزارش خبرنگار خبرگزاری«حوزه»، متن پیام حضرت آیت الله نوری همدانی  به همایش تخصصی با موضوع "حقوق بشر" که از سوی سازمان جوانان حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران و با همکاری دفتر اجتماعی سیاسی حوزه های علمیه عصر امروز دوشنبه 21 خرداد ماه در سالن آیت الله حائری مرکز مدیریت حوزه های علمیه برگزارگردید، بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ﴾ ﴿سوره مائده،32﴾

هرکس انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین بکشد چنان است که گویی همه انسان ها را کشته و هرکس انسانی را از مرگ رهایی بخشد چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.

در آیین اسلام رعایت حقوق انسان به معنای تمام مطرح است و ابواب وسیعی دارد.حق حیات اولین مطلب مهمی است که مورد تاکید قرار گرفته و آیه ای که ابتدای سخن مطرح شد بخوبی بیانگر آن است که کشتن یک انسان بیگناه به مثابه کشتن تمامی انسان ها است و گناه عظیمی محسوب می شود و یا در جای دیگری می فرماید:

وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا﴿۲۹﴾ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا ﴿نساء،30﴾

در این آیه نیز تصریح می کند که یکدیگر را نکشید و هرکس چنین کاری را از روی تجاوز و ستم انجام دهد به زودی او را در آتش می اندازیم و این کار برای خدا آسان است.

برخی تصور می کنند که حکم اعدام برای قاتلان و جنایتکاران مخالف حقوق بشر است و حال آنکه کیفر و مجازاتی را که اسلام برای قاتلان قرار داده است برای حفظ حیات انسانی است و لذا می فرماید: ﴿ وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾ ﴿بقره،۱۷۹﴾  یعنی برای شما در قصاص، حیات و زندگی است اگر تعقل کنید.فلسفه قصاص برای حفظ حیات انسان هاست وچشم پوشی از مجازات و اعدام قاتلان،حق حیات دیگر انسان هارا به خطرمی اندارد.

حرمت سقط جنین در اسلام نیز برای حفظ حق حیات انسانهاست و رعایت حقوق بشر محسوب می شود ولی می بینیم که این کار در جوامع غربی هیچ منعی ندارد و طفلی که در رحم مادر است به راحتی می کشند و حال آنکه اسلام نه تنها برای او حق حیات قائل است بلکه برای نطفه ای که در رحم مادر شکل گرفته و به او روح دمیده شده است،حق ارث هم قائل است.

اسلام عزیز حق حیات را نه تنها برای انسانها بلکه برای حیوانات نیز قائل است و رعایت حقوق حیوانات احکام بسیار زیادی دارد و در روایات زیادی به حقوق آنان پرداخته شده و به عنوان مثال: شکار حیوانات و کشتن آنها به منظور خوشگذرانی حرام گردیده است.

دومین حق که برای انسان ها مطرح است حق کرامت است بدین معنا که احترام و آبرو و حیثیت انسانها باید محفوظ باشد.

کرامت انسان به دو دسته ذاتی و اکتسابی تقسیم می شود، خداوند انسان را اشرف مخلوقات خلق کرده است و می فرماید:﴿ وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا﴾﴿اسراء 70﴾

یعنی به درستی که ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و در خشکی و دریا بر مرکب ها و کشتی ها حمل شان کردیم و از چیزهای پاکیزه به ایشان روزی دادیم و آن ها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کردیم برتری دادیم.

این کرامت ذاتی انسانهاست که بواسطه ((نفخت فیه من روحی)) مورد تکریم قرار گرفت و مسجود فرشتگان شد.

اما برتر از کرامت ذاتی کرامت اکتسابی و ارزشی است چنانچه می فرماید: ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴾﴿حجرات،13﴾

یعنی گرامی ترین شما نزد پروردگار با تقوا ترین شماست.متاسفانه برخی از نظام های حقوقی انسانها نسبت به این کرامت ارزشی بی توجهند و حال آنکه اسلام با طرح این مسئله می خواهد انسان هارا در مسیر رشد اخلاقی و کمالی قرار دهد.

یکی دیگر از حقوق انسانها حق تعلیم و تربیت است،اسلام نسبت به فراگیری علم و دانش بسیار تاکید دارد و اولین آیاتی که بر پیامبر اکرم(ص) نازل شد می فرماید: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ﴿۱﴾ خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿۲﴾ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ ﴿۳﴾ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ﴿۴﴾﴿سوره علق﴾ که ملاحظه می فرمایید با دستور خواندن شروع می شود و با نوشتن تمام می شود و یا می فرماید: ((قل رب زدني علماً)) که به این معناست که فزونی دانش را همیشه از پروردگار طلب نمائیم.

تکریم علم و دانش و دانشمندان در شرع اسلام بسیار مورد سفارش است و قرآن کریم نیز می فرماید: ﴿هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ ﴾﴿زمر،9﴾ یعنی آیا کسانی که می دانند و کسانی که نمیدانند یکسانند؟البته این خردمندان هستنند که این تفاوت را می فهمند و یا جمله مشهور نبی مکرم اسلام(ص) است که فرمود: «اطْلُبُوا الْعِلْمَ‏ مِنَ‏ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْد» یعنی ز گهواره تا گور دانش بجویید.

یکی دیگر از اصولی که در بحث حقوق بشر برای انسان ها مطرح است،حق آزادی است،اصل آزادی در اسلام مورد پذیرش است و لیکن دارای حدودی است، در تمدن غربی و یا مادی گرایی چون افراد از قیود اخلاقی و عقاید دینی آزاد هستند،آزادی به مفهوم بی بند و باری است و انسان ها در شهوترانی و پیروی از هوای نفس آزادند و حال آنکه هدف اسلام از آزادی،تعالی و ترقی و تکامل آنهاست و حال آنکه آزادی بی قید و شرط و بی بند و باری جز سقوط اجتماعی و افزایش جرم و فساد و پوچ گرایی نتیجه دیگری ندارد.

در اسلام آزادی عقیده و مذهب، آزادی اندیشه، آزادی بیان، آزادی فعالیتهای اقتصادی و مالکیت خصوصی،آزادی اختیار وطن و محل زندگی و امثالهم کاملاً وجود دارد ولی همگی دارای حدود و شرایطی است که باید برای رعایت حقوق دیگران و رعایت مصالح جامعه در نظر گرفته شود.

در اسلام هیچ تفاوتی میان زنان و مردان در فعالیت های اقتصادی وجود ندارد و زنان نیز همچون مردان حق فعالیت اقتصادی و مالکیت دسترنج خویش را دارند و همسران آنها بدون اجازه شان حق دخالت در اموالشان را ندارند لذا فرموده است: ﴿ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ ﴾﴿النسا،32﴾ یعنی برای مردان آنچه کسب کرده اند بهره ای است و برای زنان نیز از آنچه کسب نموده اند بهره ای هست،زنان مالک اموال خود هستند و هرچند مهریه ای که باشد حق مسلم آنان بوده و از جانب شوهرانشان دریافت کرده باشند.

حق مساوات نیز یکی از موارد حقوق بشر است و قرآن کریم کمترین تقاوتی میان انسانها را از نظر نژاد،زبان،مذهب،ملیت،رنگ و ثروت و امثالهم را مردود دانسته و همه در برابر قانون و دادگاه از حقوقی برابر برخوردارند.در قرآن کریم تاکید شده است که: ﴿یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقیکم﴾﴿النسا،32﴾ یعنی ای مردم ما شما را از یک مرد و یک زن آفریدیم و شمارا تیره ها و قبایل مختلفی قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید،اما بدانید که گرامی ترین شما در نزد پروردگار با تقوی ترین شماست و در روایتی هم آمده است: ايها الناس ان ربكم واحد و ان اباکم واحد،کلکم لادم و آدم من تراب – ان اکرمکم عند الله اتقاکم- و لیس لعربی علی عجمی فضل الا بالتقوی یعنی مردم خدای شما یکی است و پدر شما هم یکی است ، همگی شما از آدم هستید و آدم نیز از خاک است،بهترین شما با تقوا ترین شماست و هیچ عربی بر عجمی برتری ندارد مگر به تقوی.

در اعلامیه جهانی حقوق بشر این پنج حق برای انسان یعنی حق حیات،حق کرامت، حق آزادی،حق تعلیم و تربیت و حق مساوات مطرح گردیده ولیکن در مکتب حیاتبخش اسلام همه این حقوق با احکام و شرایع آن کاملا مورد توجه هست و هیچ مکتبی مانند اسلام و قرآن ارزش بشر و انسان را تبیین نکرده و اینچنین او را مورد تکریم قرار نداده است.در اسلام حقوق همه محفوظ است،حقوق کلی انسانها،حقوق والدین،حقوق همسران،حقوق فرزندان،حقوق همسایگان،حقوق عامه مردم و اجتماع،حقوق حیوانات،حقوق درختان و محیط زیست،همه و همه مورد توجه است و رعایت عدالت نیز از جمله مسائلی است که باز برای حفظ حقوق بشر در قرآن مورد توجه است و لذا می فرماید:

﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾﴿مائده،8﴾ یعنی ای کسانیکه ایمان آورده اید برای خدا قیام کنید و به عدالت گواهی دهید،و مبادا دشمنی شما با گروهی سبب شود که به عدالت رفتار نکنید! به عدالت رفتار کنید که به تقوای الهی نزدیکتر است و براستی خدا به آنچه انجام می دهید آگاه است.

اسلام، رعایت عدالت را حتی برای دشمنان مورد تاکید قرار می دهد،حال آیا این مکتب حقوق بشر را رعایت می کند یا دولت آمریکا و دول غربی که هرروز برای فروش جنگ افزار هایشان در نقطه ای فتنه و جنگ برپا می کنندو حقوق مظلومان و بی پناهان را از بین می برند و نفوس انسانی را قتل عام می کنند و به صغیر و کبیر رحم نمی کنند.

کشتار میانمار،کشتار مردم مظلوم یمن زیر بمباران های آمریکایی،اسرائیلی و سعودی،کشتار ملت مظلوم فلسطین و لبنان توسط صهیونسیت های غاصب،کشتار میلیونی مردم مسلمان در عراق،افغانستان،هند و پاکستان و سوریه و شمال آفریقا چه دیروز توسط استعمار قدیم و چه امروز توسط استعمار جدید نمونه های روشنی از نقض آشکار حقوق بشر توسط آنهاست که امیدواریم روزی به سزای اعمال جنایتکارانه شان برسند و مظلومان دنیا از چنگ استکبار جهانی آزاد شوند و آن روز دور نیست چرا که فرموده است ((الیس الصبح بقریب؟))

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته

حسین نوری همدانی