به گزارش خبرگزاری«حوزه» نخستین روز از تیرماه سال 1360 ، به فرمان امام خمینی(ره) سازمان تبلیغات اسلامی با هدف اعتلای فرهنگ اسلامی و تبلور حیات معنوی و تبیین و ترویج شاخص های اعتقادی و دینی در زندگی مردم تاسیس شد و به همین مناسبت نیز روز اول تیرماه به عنوان روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی نامیده شده است.

در همین باره و به خصوص درباره مهم ترین الزامات و بایسته های توفیق در امر تبلیغ دین در زمانه کنونی با دکتر سید حسین فخر زارع، عضو هیئت علمی گروه فرهنگ پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که همچنین عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه قم می باشد، به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن در ادامه می آید؛

ضمن تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، به نظر شما مهم ترین عوامل و فاکتورهای موفقیت در عرصه تبلیغ دینی چیست؟

دو عنصر مهمی که امام راحل در همه مسایل از جمله مباحث فقهی و اعتقادی و فعالیت های دینی مورد تاکید و توجه قرار می دادند، اشاره به عنصر زمان و مکان یا همان تاریخ و جغرافیاست؛ در واقع با توجه به تغییر موقعیت ها و شرایط زمانی و مکانی می بایست به مساله تبلیغ توجه کرد که البته در عین حال نباید به هیچ وجه از بحث مخاطب شناسی غافل شد.

در حقیقت اگر ما به اقتضائات زمانی و مکانی توجه و عنایت لازم را داشته باشیم و در عین حال شرایط و نیازهای مخاطب را به درستی بسنجیم، آن وقت در انجام تبلیغ با موفقیت های بیشتر و بهتری روبرو خواهیم شد.

تبلیغ امروزی چه تفاوت هایی از حیث شکلی و ماهوی با تبلیغ در زمان های گذشته پیدا کرده است؟

به هر حال تبلیغ دین در هر دوره ای ، شرایط خاص خود را دارد و لذا امروز برای این که در این مقوله موفق باشیم نیازمند آن هستیم که یکسری تغییرات جدی در شیوه های تبلیغی گذشته ایجاد شود. چرا که به هر حال مسلم است که تبلیغی که الان صورت می گیرد متفاوت از تبلیغ ده یا بیست سال پیش است

در حال حاضر طلاب باید به صورت لحظه ای خود را به روز کنند و با مبانی دینی که از حوزه فراگرفته اند و یا حتی از غیر حوزه، می بایست در به روز رسانی خویش بکوشند تا به این وسیله آسیب های اجتماعی و مشکلات جامعه خود را شناسایی کرده و علل و چرایی آن ها را بشناسند و بعد برایش راه حلی ارایه کنند.

با توجه به ضرورت ها و الزامان زمان فعلی نوع تبلیغ نیز باید تغییر پیدا کند. در گذشته ممکن بود در مباحث فقهی یک سری مسایل مطرح باشد و مردم نیز عموماً از کانال حوزویان، دین و آموزه های دینی را دریافت می کردند و نیازها نیز نسبت به امروز محدودتر بود، اما در حال حاضر مردم ما مرتب از کانال های مختلف خود را به روز می کنند و مسایل را می گیرند و لذا طلاب باید پیشتاز در این عرصه باشند و از حد میانگین و متوسط جامعه خود را جلوتر بدانند تا به این وسیله همان طور که عرض شد، مسایل و آسیب ها را رصد کرده و برایش راهکارهایی ارایه کنند.

این عرصه های مختلف و الزامات جدید، ما را ملزم می کند که به صورت متخصصانه و عالمانه وارد گود شده و از ظاهر و سطح و لاک دفاعی خارج شده و به تعبیر مقام معظم رهبری در دفاع از دین و پاسخ به شبهات ، رویکرد متهورانه و شجاعانه ای به خود بگیریم.

این مساله همچنین در کنار داشتن سواد معمولی اعم از حوزوی و یا دانشگاهی نیازمند رخورداری از سواد رسانه ای طلاب و فضلای حوزوی است.

سواد رسانه ای در خصوص با چه هدفی باید وجود داشته باشد و از نگاه شما چه ضرورت هایی احساس می شود که حوزویان برای موفقیت در تبلیغ دین حتماً باید مجهز به سواد رسانه ای باشند؟!

ببینید امام (ره) در جایی در خصوص اهمیت مساله تبلیغات می فرمایند که مسأله تبلیغات در دنیا در رأس همه امور قرار گرفته است و بعد اشاره می کنند که باید با تبلیغات صحیح، اسلام را آن گونه که هست به دنیا معرفی کنیم.

با توجه به این که عصر کنونی به درستی عصر رسانه و ارتباطات نامیده شده ما نمی توانیم بدون توجه به اصولی چون سواد رسانه در این باره آن طور که مورد انتظار است ، موفق باشیم و به همین خاطر سواد رسانه ای طلاب فراتر از سواد معمولی اهمیت زیادی دارد.

در حال حاضر وضعیت طوری شده که جوان ها سواد و اطلاعات مورد نیاز خود را از کتاب دریافت نمی کنند یا کمتر از کتاب و منابع علمی این کار را انجام می دهند و حال آن که اطلاعات خود را باید به صورت پویا از منابع علمی و عمیق دریافت کنند.

وقتی این طور نیست نتیجه اش می شود این که بیشتر از فضای مجازی و رسانه های نوین اطلاعات را کسب می کنند که این خودش عوارض و آسیب هایی دارد؛ در عین حال که ممکن است فرصت هایی را نیز سبب شود.

سواد رسانه ای در این جا یعنی مهارتی که به فرد امکان می دهد در مواجهه با رسانه های نوین، اولاً فریب نخورد و ثانیاً هم این که نیازهایش را به قدر کفایت تامین کند و بیشترین بهره برداری را در کمترین زمان ممکن داشته باشد.

از این حیث بسیار لازم است که یک طلبه و فاضل حوزوی، سطح سواد رسانه ای اش از متوسط جامعه بالاتر باشد چرا که الزام فعالیت در این عرصه و موفقیت در این باره همین را می طلبد.

از سویی به عقیده بنده، طلاب باید مبانی نظری عمیق و درستی داشته باشند و مبانی صحیح دینی خود را بیش از پیش مستحکم کنند تا در تبلیغ دین و معارف الهی آن هم در روزگار حساس و پیچیده کنونی خاصه در مواجهه با نسل جدید موفق باشند.

اصول نظری و مبانی تفکری عمیق و صحیح و همچنین شناخت آسیب ها و اقتضائات زمانه به ما کمک می کند که تبیین درستی از مسایل داشته و تحلیل خوبی ارایه دهیم که عالمانه باشد و انشاالله به اصلاح و تعالی فرد و جامعه بینجامد.

متاسفانه برخی طلاب هنوز نتوانسته اند جایگاه خود را پیدا کرده و اصول تفکری شان را قوی کنند و حال آن که می بایست مبانی معرفتی و انسان شناسی خود را باید به طور عمیق قوی کنند.

چه بسا شخصی از بنده به عنوان یک طلبه سوالی کند که جواب درست و مستقیمی برای آن نداشته باشم اما قطعاً با وجود تفکر و اندیشه صحیح و مبانی فکری درست و شالوده های دقیق، کلیاتی به او ارایه می دهم که راه را از بیراهه و کج راهه تشخیص دهد و دست کم در مسیر غلط و انحرافی نیفتد.

۳۱۳/۸