به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «دروغ» اثری از مرحوم آيت الله سيد رضا صدر است که در آن، نکاتی زیبا و قابل استفاده پیرامون موضوع دروغ آمده و «حوزه نیوز» منتخبی از این نکات را در شماره های گوناگون تقدیم علاقمندان می نماید.
* دین راستی و درستی
در قرآن، آيه هاى بسيارى درباره راستى و راست گويان، وجود دارد، براى نمونه:
1. «هذا يوم ينفع الصادقين صدقهم، لهم جنات تجرى من تحتها الانهار خالدين فيها ابدا، رضىالله عنهم و رضوا عنه، ذلك الفوز العظيم.»
قرآن در اين آيه بهترين ارزشها و بالاترين پاداشها را براى راست گويان بيان مىكند.
2. «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و كونوا مع الصادقين.»
و در اين آيه مسلمانان را به تقوا و بههم قدم بودن با راست گويان، امر مىكند.
3. «و قل رب ادخلنى مدخل صدق و اخرجنى مخرج صدق.»
و در اين آيه به پيغمبر خود فرمان مى دهد كه راستى را در آغاز و انجام بخواهد.
پيغمبر اسلام، ملاك مسلمانى را راستى و درستى اعلام فرموده؛ امام رضا عليه السلام به وسيله پدرانش، سخن جد بزرگوارش رسول خدا صلى الله عليه وآله را چنين روايت مىكند:
«نگاه نكنيد به نماز بسيار خواندن و روزه بى شمار گرفتن و حج فراوان رفتن و نيكى چندانكردن و شب را به ذكر زنده داشتن، ولى نگاه كنيد به راستى در گفتار و درستى در امانت دارى.»
از سخن امام جعفر صادق عليه السلام، كه تفسير فرمايش رسول است، استفاده مى شود كه عبادت بسيار، گواه ايمان كامل نيست، زيرا ممكن است بر اثر عادت باشد كه اگر ترك عبادت كند ناراحت گردد:
«فان ذلك شىء قد اعتاده؛ فلو تركه استوحش لذلك.»
پس نشانه ايمان كامل، همان راست گويى و درست كارى است.
باز هم امام صادق عليه السلام مى فرمايد: فريب نماز خواندن و روزه گرفتنشان را نخوريد: «لا تغتروا بصلاتهم و لا بصيامهم فان الرجل ربما لهج بالصلاة و الصوم حتى لو تركه استوحش.» ولى آنها را در راست گويى و امانت دارى آزمايش كنيد: «و لكن اختبروهم عند صدق الحديث و اداء الامانة.»
باز هم امام جعفر صادقعليه السلام مىفرمايد:
«خدا پيامبرى نفرستاد، مگر براى دعوت به راست گفتن و در امانت خيانت نكردن.»
مردى براى كسب فضيلت به حضور امام پنجم، محمد باقر عليه السلام شرفياب مى شود. حضرتش، اين سخن را نخستين درس قرار مىدهد:
«راستى را پيش از سخن گويى بياموزيد.»
امام صادق عليه السلام براى يكى از دوستانش چنين پيام مى فرستد:
«در نظر بگير كه على نزد رسول خدا بر اثر چه به اين قرب و منزلت رسيد؟ على به اين مقام نرسيد، مگر بر اثر راستى و درستى.»
از حديث ديگر چنين استنباط مىشود كه درستى در كردار، معلول راستى در گفتار است؛ يعنى كسى كه راست گو باشد، درست كار مى باشد.
امام ششم مى فرمايد:
«من صدق لسانه زكى عمله؛
كسى كه زبانش راست بگويد، رفتارش پاكيزه خواهد بود - يا پاكيزه خواهد شد.»
راستى كليد نيكى و خوبى هاست. كسى كه بدين صفت عالى آراسته باشد و بتواند آن را نگهدارى كند كه شيطان از كفش نربايد، به او مژده بايد داد كه به كردارهاى نيك، آراسته مى باشد و يا آراسته خواهد شد و راستى، وى را به سر منزل نيكان خواهد رسانيد. گفتار پاك از دل پاك ريشه مىگيرد و به رفتار پاك بارور مى شود.
پس حقيقت سه كلمه اى را كه مى گويند از زردشت به جاى مانده (گفتار نيك، رفتار نيك و انديشه نيك) به يكى تحقق پيدا مى كند و آن، همان گفتار نيك است؛ زيرا گفتار نيك از انديشه نيك برمىخيزد.
تا انديشه نيك و پاكى دل نباشد، گفتار نيك پيدا نخواهد شد. گفتار نيك، رفتار نيك را ثمر مىدهد، بلكه دل را هم نيك مىكند. گفتار نيك كه دگران را نيك مىكند، رفتار گوينده را هم نيك خواهد كرد و چگونه مى شود در خود گوينده تاثير نكند؟!
راست گويى از عظمت روحى ريشه مى گيرد، راست گو، نماياندن حقيقت خويش را بر خود عيب نمى داند و همان كه هست خود را نشان مى دهد. پاكى، درستى، بزرگوارى، نقطه سياهى نيست كه آشكار شدنش ايجاد ناراحتى كند. راست گو اگر چيزى را نداند، ندانستن را براى خويش ننگ نمىشمارد تا به دروغ ادعاى دانستن كند، او با كمال سربلندى مى گويد: نمىدانم و در پى ياد گرفتن مىرود. راست گو، داراى شخصيتى است كه دروغ گو فاقد آن مى باشد. راست گو، شجاعت و عظمت روحى دارد و از حقيقت گويى بيمى ندارد.
عظمت روح، عظمت موقعيت مى آورد. راست گو، مورد اعتماد همه مى باشد؛ اين خود، بالاترين عظمت هاست.
اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: «الا فاصدقوا فان الله مع الصادقين/ راست بگوييد، چون خدا با راست گويان است.»
اين سخن، بالاترين مژده ها براى راست گويان مى باشد كه خدا با آنها است؛ خدايى كه بزرگ است، بى نياز است، قدرتش بالاترين قدرت هاست، كرمش نامتناهى و نعمش بى پايان است. هر ناتوانى چنين قدرتى با او باشد، تواناترين فرد خواهد بود. نيازمندى كه خداى بى نياز و كريم با او باشد، بىنياز و توانگر خواهد بود. كسى كه خدا با او باشد، چه غم دارد، زيرا چه كم دارد... على عليه السلام بدين وسيله ساده و آسان، راه خدا را با خود يار كردن نشان مى دهد. خدا هم در قرآنش فرموده:
«كونوا مع الصادقين/ با راست گويان باشيد.».
على عليه السلام خودش برترين فرد راست گويان است. هر كس خود را پيرو قرآن مىداند، بايد با على عليه السلام باشد.
اگر راستى و درستى در جهان حكومت كند و هدف رهبران بشر، يعنى فرستادگان خدا، جامهعمل بپوشد، جهان، بهشت برين خواهد شد و آسايش همگانى سرتاسر گيتى را فرا خواهد گرفت. اكنون اين، آرزويى بيش نيست، ولى آرزو بر جوانان عيب نيست.
