به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «دروغ» اثری از مرحوم آيت الله سيد رضا صدر است که در آن، نکاتی زیبا و قابل استفاده پیرامون موضوع دروغ آمده و «حوزه نیوز» منتخبی از این نکات را در شماره های گوناگون تقدیم علاقمندان می نماید.

* ريشه دروغ

- پستى روح

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: دروغ گويى از پستى روح ريشه مى‏ گيرد (لا يكذب الكاذب ‏الا من مهانة نفسه).

دروغ گو چنين مى‏ پندارد كه بى ارزش بودن خود را مى ‏تواند به وسيله سخن ‏دروغ جبران كند! دانا احتياج به دروغ گويى ندارد، چون داراى دانش است.

شايستگان، احتياج به دروغ گويى ندارند، چون شايستگى دارند. ثروتمند نيازى به‏ دروغ گويى ندارد، چون مال و منال دارد. دارندگان فضيلت، دارندگان قدرت، احتياجى به دروغ گفتن ندارند، چون فضيلت دارند، قدرت دارند.

عطر خودش ‏مى ‏بويد، نيازى به ستودن عطار نيست، وقتى به ستودن عطار، نيازمند مى‏ باشد كه فاقد بوى خوش باشد.

دروغ گو چون فاقد دانش است، مى‏خواهد نقص خود را به وسيله ادعاى دروغ‏ جبران كند، چون فاقد شايستگى است؛ به دروغ مى ‏خواهد خود را شايسته بنماياند؛ چون فاقد ثروت است، چون فاقد فضيلت است، چون فاقد قدرت است، مى‏ خواهد اين خلأ خود را به وسيله دروغ پر كند.

لاف زدن، نشانه دست‏ خالى بودن است.توپ زدن نشانه بى عرضگى است.

- قدرتمندان دروغ گو

اگر ديده ‏ايد كه قدرتمندان، گردن كلفتان، زمامداران، دروغ مى ‏گويند، دروغ آن‏ها از آن جهتى است كه فاقدند و چيزى در دست ندارند.

اى برادر گرت خطايى رفت //  متمسك مشو به عذر دروغ

كان دروغت ‏بود خطاى دگر // كه برد بار ديگر از تو فروغ

كسى كه گناهى نكرده، نيازى به دروغ ندارد، ولى گناهكار مى‏ خواهد سياه رويى ‏گناه را به وسيله دروغ از خويش بشويد و خود را بى گناه و پاكباز معرفى كند! عجب اشتباهى!

- رباخوارى و دروغ گويى

همان طور كه دروغ گويى از بى عرضگى است، رباخوارى نيز از بى لياقتى ‏و بى كارگى است. رباخوار اگر عرضه داشته باشد، كار مى‏ كند؛ تجارت مى‏كند؛ زراعت مى‏كند و در نتيجه ثروتمند مى ‏شود، ولى رباخوار عرضه اين كارها را ندارد، نالايق است، كارى از او ساخته نمى‏ شود، فقط مى‏ تواند صدى چند نزول بگيرد و بخورد و بخواند.

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:

«اربى الربا الكذب/ دروغ از ربا بالاتر است.»

ربا خوار، هر چند بى عرضه مى ‏باشد، ولى پشيزى دارد كه آن را در سودا بگذارد و نزول بخورد، ولى دروغ گو، اين پشيز را هم ندارد، بى ارزش و بى لياقت است.

- نظريه يك زن سياه پوست

زنى زنگى و آفریقایی پسرى داشت كه بسيار مورد علاقه ‏اش بود. جهانگردى بر وى گذر كرد و پرسيد: كدام صفت پسرت را بيش‏تر دوست مى‏ دارى؟ زن زنگى ‏اندكى به فكر فرو رفته و گفت: محبوب ‏ترين خوى اين پسر، نزد من آن است كه‏ هيچ وقت دروغ نمى‏ گويد.

معلوم مى‏شود فرزند با ارزشى بوده، چون راست گويى نشانه ارزش است، نشانه ‏دارندگى و عرضه و لياقت است.

راست گويى نشانه درست كارى است و دروغ گويى نشانه بى لياقتى و خيانت ‏كارى.

امير المؤمنين فرمود:

«الصدق امانة و الكذب خيانة/ راست گويى درستى است و دروغ گويى نادرستى.»