حجت‌الاسلام والمسلمین غلام عباس عشرتی، مدیر موسسه آموزش عالی معصومیه خواهران قم یکی از مدیران موفق، پرتلاش و از اعضای هیئت علمی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است که در جهت آشنایی با فعالیت‌های موسسه،و به بهانه آغاز سال تحصیلی جدید حوزه های علمیه، خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، گفت و گوئی ویژه را با وی در خصوص عمده فعالیت‌ها، اهداف و چشم اندازهای موسسه انجام داده که آن را می خوانیم .
لطفاً درباره فعالیت‌های حوزوی و علمی‌تان در طول سالهای گذشته تاکنون توضیح بفرمائید.
بنده در سال 59 وارد حوزه علمیه مسجدسلیمان در زادگاهم شدم که این شهرستان حوزه بابرکتی داشت و خدمات زیادی ارائه می‌کرد. من تا سال 63 مقدمات را در این حوزه گذراندم، بعد از آن وارد حوزه علمیه قم شدم و تا سال 68 سطح را خدمت اساتیدی چون مرحوم اعتمادی، مرحوم وجدانیفخر، مرحوم پایانی و مرحوم اشتهاردی خواندم و در سال 69 دروس عالی و خارج را نزد اساتیدی همچون آیات عظام وحید خراسانی، مکارم شیرازی، جوادی آملی و مرحوم آیتالله فاضل لنکرانی سپری کردم. تحصیلات دانشگاهی‌ام نیز در مقطع دکترا در رشته شیعه شناسی است من از سال 87 عضو هیات علمی دفتر تبلیغات هستم و از سال 91 عضو هیئت علمی معاونت آموزشی و عهده‌دار مدیریت این موسسه هستم ضمن اینکه چند مقاله علمی و پژوهشی نیز ارائه داده‌ام و یکی دو اثر در حال تدوین دارم که فعالیت‌های مدیریتی عرصه کارهای پژوهشی را تنگ کرد و در امور پژوهشی فرصت محدودی وجود دارد، در کنار این فعالیت‌ها، از گذشته تدریس حوزه و دانشگاه را نیز بر عهده داشتهام.
با توجه به اینکه سالهاست این موسسه علمی آموزشی پژوهشی تحت نظر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم قرار دارد، اعم از وظایف و رویکردهای علمی آموزشی آن را تشریح بفرمایید.
موسسه آموزش عالی معصومیه قم، یکی از مدارس نوپای علمیه در اوایل انقلاب اسلامی بود که باهدف آموزش خانواده‌های طلابی که به تبلیغ می‌رفتند ایجاد شد تا همسران بتوانند در کنار مبلغین، به فعالیت‌های تبلیغی برسند، ابتدا یک سری آموزش‌های اولیه‌ای را برگزار می‌کرد اما از سال 63 تصمیم گرفته شد این برنامه‌ها، گسترده‌تر شود و در قالب مدرسه علمیه معصومیه، رویکرد جدیدی را از سال 63 آغاز کرد و در ابتدا فعالیت را در ساحتمانی 4 طبقه روبروی بیت حضرت امام خمینی(ره) شروع نمود. این موسسه بر گسترش تدریس دروس قدیمی و سنتی حوزوی فعالیت‌ها را ادامه داد و طلاب خوب و فاضله‌ای را تحویل جامعه علمی خواهران دادند که برخی نیز امروز جزء اساتید برجسته‌ای هستند. این جریان ادامه داشت تا اینکه مرکز مدیریت خواهران که در سال 76 تأسیس شد طبق توافق این مرکز با دفتر تبلیغات اسلامی در سال 80، قرار شد همین فعالیت‌ها در قالب مرکز مدیریت و منتج به صدور مدرک تحصیلی شود که با راه‌اندازی مرکز مدیریت، فعالیت‌های موسسه معصومیه با سرفصل‌های تدریسی مرکز مدیریت به این سمت‌وسو پیش رفته و فعالیت‌ها را از سطح 2 شروع کرد برخی از خواهران که دروس را در گذشته گذرانده بودند نیز به تطبیق دروس خود پرداختند و مدارک تحصیلی را طبق دروس گذرانده شده گرفتند. با توجه به زمینه علمی مناسب و به‌عنوان تنها مدرسه علمیه زیر نظر مرکز مدیریت در قم، با افزایش تعداد طلاب و پذیرش‌ها از سال 85 توانست مجوز سطح 3 را اخذ کند و تحت عنوان موسسه آموزش عالی معصومیه خواهران قم تاکنون به فعالیت علمی خود ادامه دهد.
این مدرسه علمیه با چه تعداد طلبه کار خود را آغاز کرد؟
بنده در آن زمان حضور نداشتم، اما بر اساس مدارک و اسناد شروع کار این مدرسه در سال 63 با 50 تا 60 طلبه آغاز کرد و هر سال تعداد بیشتری جذب می شدند و در سال 80 که زیر نظر مرکز مدیریت قرار گرفت، حدود 250 طلبه داشت و از یک دهه قبل که رشته های سطح 3 را پذیرش داشتیم متقاضیان افزایش یافتند و چون تنها مدرسه علمیه زیر نظر مرکز مدیریت در قم بود تمام طلبه هایی که در شهرستان بودند و ازدواج می کردند و همسرشان هم طلبه بود وقتی منتقل می شدند و به قم می آمدند، از این رو ترکیب جمعیت بالا رفت البته ما هم سعی در کنترل و مدیریت جمعیت داشتیم زیرا با محدودیت فضا و مکان مواجه بودیم.
فعالیت موسسه با چه رشته‌هایی آغاز شد؟
ابتدا با چند رشته فقه و تفسیر و کلام آغاز کردیم و به‌مرور رشته‌ها به 7 رشته تخصصی سطح 3 افزایش یافت که رشته فقه و اصول، تفسیر و علوم قرآنی، کلام اسلامی و تاریخ اسلام و فلسفه و مطالعات اسلامی زنان و اخیراً رشته اخلاق و تربیت اسلامی بر آنها اضافه شد و تنها مدرسه‌ای غیر از جامعه الزهرا که مجوز رشته فلسفه را داشت ما بودیم، چون در آن زمان شرایط تدریس فلسفه در شهرستانها مهیا نبود از طرفی رشته اخلاق و تربیت اسلامی همانند رشته تفسیر جزء رشته‌های پرطرفدار بود و طلاب زیادی متقاضی بودند لذا در مجموع و به‌طور کلی 7 رشته در سطح 3 متقاضی وجود داشت و سطح 2 نیز از گذشته و از زمان الحاق برنامه‌های مؤسسه به مرکز مدیریت ادامه داشت، و این مقطع تحصیلی دوره عمومی است اما سایر رشته‌های سطح سه تخصصی است.
امسال دو رشته مشاوره دینی و تربیت دینی نوجوان جزء پرطرفدارترین رشته ها هستند.
آیا امسال رشته جدیدی را آغاز کردید؟
در سال جاری دو رشته اضافه شد تنها مدرسه‌ای که در قم ارائه مجوز را شروع کردند معصومیه خواهران است که امسال مجوز را به ما دادند و شامل رشته مشاوره و تربیت دینی است که این دو رشته تازه تأسیس در سطح سه است که پرطرفدارترین رشته‌ها شدند و درگذشته دو رشته تفسیر و اخلاق جزء پرطرفدارترین بودند. سپس رشته‌های اخلاق و تربیت اسلامی و امسال رشته مشاوره و تربیت دینی نوجوان پرطرفدار هستند.
در حال حاضر چه تعداد طلبه در موسسه مشغول به تحصیل اند؟
در رشته تفسیر و علوم قرآن 86 نفر در حال تحصیل و در فقه و اصول، 59 نفر طلبه و در فلسفه 32 نفر و در رشته کلام اسلامی، 55 نفر در حال تحصیل اند. در تاریخ اسلام 25 نفر و در مطالعات اسلامی زنان 22 نفر و رشته اخلاق و تربیت اسلامی 53 نفر و در مجموع در سطح 3 تعداد 332 نفر و هم اکنون در سطح 2 نیز 221 نفر اشتغال به تحصیل دارند.سال جدید که آغاز شود به تعداد این طلاب افزوده می شود و رشته های جدید نیز فعال خواهد شد این روند رو به رشد را داشتیم که از سال 93 برای اولین بار مجوز سطح 4 (معادل دکتری) را به موسسه معصومیه دادند، در ابتدای سال راه اندازی این رشته تفسیر تطبیقی را در سطح 4 با 12 نفر اغاز کردیم و از سال 94 علاوه بر رشته تفسیر تطبیقی که دو گروه 12 نفره پذیرش داشتیم رشته فقه خانواده نیز افزوده شد و در حال حاضر در رشته تفسیر تطبیقی 59 نفر در حال تحصیل و در رشته فقه خانواده 34 نفر در حال تحصیل اند از سال گذشته دو رشته دیگر در سطح 4 مجوز را برای اولین بار کسب نمودیم که شامل کلام اسلامی است که در سطح 4 تعداد 6 طلبه دارد و در رشته حکمت متعالیه 7 طلبه جذب شده‌اند. در مجموع در سطح 4 تعداد 107 نفر در این مقطع در حال تحصیل هستند قابل ذکر است که تعداد واحدهای که در سطح 2 خوانده می شود 190 واحد درسی و تعداد واحدها در سطح 3 به مقدار 102 واحد و در سطح 4، 90 واحد درسی میباشد.
پذیرش های امسال چگونه است؟
امسال در سطح 3 تعداد متقاضیان این مقطع تحصیلی 83 نفر بود که بعد از مصاحبه تعداد 55 نفر پذیرفته شدند تعداد متقاضیان مشاوره و تربیت دینی 46 نفر بود ،رشته اخلاق 11 نفر و تربیت دینی 16 نفر که پرطرفدار ترین متقاضیان در ابتدای ثبت نام این دو رشته بودند همچنین در تفسیر 14 نفر و در مجموع 387 نفر طلاب سطح 3 افزایش خواهند یافت. طلاب سطح 4 نیز تاکنون 134 نفر هستند که نشان می دهد متقاضیان زیادی دارند. زیرا تحصیلات در این مقطع رایگان میباشد.
این‌ها از طلاب مجموعه موسسه هستند که ارتقاء می‌یابند؟
برخی از طلاب موسسه هستند و تعدادی از جامعه الزهرا و تعدادی اساتید موسسه و یا جامعه الزهرا و یا از اساتید شهرستان‌های دیگر جذب‌شده‌اند، مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران که بنا را ارتقای کیفی و کمی حوزههای علمیه دارد یک تعدادی از مدیران توانمند در سطح شهرستان را به‌عنوان بورس به قم معرفی می‌کند تا بر غنای علمی آنها و حوزههای علمیه شهرستانها بیافزاید ما در حال حاضر طلابی در سطح 4 از بندرعباس و ارومیه و تهران و اصفهان داریم.
بحث خوابگاهی طلاب شهرستانی چگونه است؟
موسسه درزمینهٔ خوابگاه امکاناتی ندارد و مرکز مدیریت تا حدی مشکلات آنها را در بحث خوابگاه حل کرده است. البته انتظار می رود به این مقوله همکاران محترم مرکز مدیریت عنایت بیشتری نمایند تا افرادی که از شهرستانها میآیند با دغدغه کمتری به تحصیل ادامه دهند.
توضیحی در خصوص وضعیت و تعداد فارغ‌التحصیلان این موسسه عالی بفرمائید.
دو سال قبل همایشی برای فارغ‌التحصیلان برگزار کردیم که افراد از سراسر کشور در آن حضور داشتند امسال نیز همایش دیگری برگزار میشود در مجموع 800 نفر فارغ‌التحصیل داریم که در کانال شبکه مجازی 600 نفر عضو هستند و البته تعدادی از ایشان نیز خارج از کشور هستند که ارتباط خود را با کانون فارغ‌التحصیلان حفظ نموده اند.
آیا فارغ التحصیلان پس از اخذ مدرک رها می شوند؟
خیر. در این خصوص کلاس های آمادگی تبلیغی برای طلاب و فارغ التحصیلان برگزار می کنیم همچنین کارگاههایی آموزشی برای آن ها برگزار می شود تا بتوانند با مهارت های لازم برای تبلیغ داشته باشند از میان فارغ التحصیلان نیز مبلغانی برای دانشگاه و مدارس اعزام شده اند جدیدا نیز کانون دانش آموختگان را برگزار کردیم که فارغ التحصیلان در آن حضور دارند.
دوره های آزاد عصر در این موسسه برگزار می گردد که برای ارتباط طلاب فارغ التحصیل و افرادی که قصد دارند بدون مدرک یا گواهی خاصی به تحصیلات حوزوی ادامه دهند و این دوره ها عبارتند خارج اصول، خارج فقه، شواهد الربوبیه در موضوع فلسفه دوره امامت شناسی، وهابیت شناسی و ادبیات عرب و کارگاههای مانند رجال شناسی .
موسسه آموزش عالی معصومیه خواهران قم زیر نظر چه نهادی است؟
فعالیت‌های آموزشی را از مرکز مدیریت خواهران می‌گیریم و مدارک توسط مرکز مدیریت حوزه صادر میشود، اما ازنظر امکانات و نیروی انسانی وابسته به دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم هستیم؛ البته مرکز مدیریت هم کمک‌های محدودی دارد، اما در طول بیش از 30 سال دفتر تبلیغات کمک‌ها و پشتیبانیهای خوبی داشتهاند. رئیس هیات امنای موسسه نیز حجت‌الاسلام والمسلمین واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی است و حجج اسلام والمسلمین علیرضا امینی معاون قوه قضائیه، خسروپناه رئیس سابق مؤسسه حکمت و فلسفه ایران و نیز مریجی معاونت آموزش دفتر تبلیغات و خانم‌ها رجبی و خیاط نوری از اساتید این مؤسسه نیز عضو هیئت امنا هستند.
آیا موسسه دارای هیئت علمی نیز است؟
بله موسسه دارای 5 نفر هیئت علمی و 7 نفر همکار آموزشی است و سایر اساتید به‌صورت حق‌التدریس فعالیت دارند همچنین اساتید موسسه 120 تا 130 تن هستند که گاهی ده درصد آنها با تغییر سرفصل‌ها تغییر می‌کند.
به نظر می‌رسد در این سال‌ها حرکت رو به توسعه‌ای داشته‌اید با توجه به چشم‌انداز 20 ساله چه برشی در این چشم‌انداز برای موسسه می‌بینید؟
بله نگاه ما این است که چشم‌اندازی را برای فعالیت‌های موسسه تعریف کنیم ازآنجایی‌که دفتر تبلیغات وظیفه‌اش پشتیبانی از حوزههای علمیه و کادرسازی و نیروسازی برای حوزه‌هاست در بخش خواهران عهده‌دار این وظیفه هستیم و در سالهای گذشته به‌خصوص 15 سال اخیر تعداد زیادی از اساتید شهرستانها در اینجا تحصیل کردند و به شهرستان‌های دیگر اعزام شدند. هم‌اکنون طلاب موسسه در قالب مدیران، معاونین و اساتید سایر حوزههای علمیه خواهران در سراسر کشور فعالیت می‌کنند. این کادرسازی حوزههای علمیه خواهران جزء وظایف اصلی ماست. خود مرکز به‌عنوان حوزه علمیه مادر به این مؤسسه نظر دارد تا تربیت نیروی انسانی را در قم بر عهده بگیریم زیرا از پشتوانه معاونتهای فرهنگی و آموزشی و پژوهشی دفتر تبلیغات برخوردار هستیم. دفتر تبلیغات با برخورداری از 130 نفر هیات علمی در پژوهشگاه و 50 نفر در دانشگاه، پشتوانه خوبی از نظر نیروی انسانی غنی بر این مؤسسه دارد و سعی میکنیم از این فرصت حداکثر استفاده را ببریم.
چه تعداد پایان‌نامه در طول سال ارائه میشود؟
از سال 79 تا 97 تعداد 702 تحقیق پایانی و از سال 90 تا 97 تعداد 195 مورد پایان‌نامه ارائه‌شده که مربوط به سطح 2 و 3 است البته از ابتدای سال 97 تا شهریور 98 حدود 100 پایان‌نامه دفاع شد در این سال‌ها تراکم پایاننامهها جمع شده بود که درنهایت دفاع شدند و در سالهای آینده نیز در مقطع سطح4 رساله‌هایی تدوین خواهد شد زیرا از 3 تا 4 سال قبل در این سطح دانش‌پژوه گرفتیم و تازه به مرحله پایان‌نامه رسیده‌اند و در سالهای آینده در رساله‌های سطح 4 آمار خوبی خواهیم داشت. در بخش سطح4 سیاست این است که موضوعات بر اساس مسائل و موضوعات قطب‌های علمی و فرهنگی دفتر تبلیغات ارائه شود.
چند قطب در دفتر تبلیغات اسلامی وجود دارد؟
4 قطب در دفتر تبلیغات است چون هماهنگ با این قطبها و میزها هستیم سعی میکنیم پایاننامهها را بر اساس این قطبها رقم بزنیم و منتشر کنیم دراین‌باره چشم‌انداز خوبی وجود دارد.
چه نگاهی به پایاننامهها دارید؟
در کنار موسسه نیز مرکز پژوهش‌های اسلامی معصومیه فعال است که مستقلاً زیر نظر دفتر تبلیغات اسلامی هست و در این مجموعه مستقر است. نگاهمان این است که پایاننامهها و تحقیقاتی که صلاحیت انتشار دارند در مرکز پژوهش‌ها ارتقاء یابند تا زمینه انتشار آنها فراهم شود و بر اساس نیازها و موضوعات در میزهای فرهنگی و پژوهشی قطب‌های چهارگانه دفتر تبلیغات طراحی شوند.
آیا از موضوعات پایاننامهها حمایت میشود؟
بله دفتر تبلیغات اسلامی از موضوعات مهم بنیادی و کاربردی حمایت می‌کند.
در مورد مرکز پژوهش‌های اسلامی معصومیه توضیحی بفرمائید؟
یکی از مهم‌ترین وظایف این مرکز اتقان سازی خروجی‌های طلاب ست، اینکه از طلاب توانمندی که بعد از فارغ‌التحصیلی نگاه پژوهشی دارند و ضمن داشتن استانداردهای اولیه پژوهشی علاقه‌مند به فعالیت‌های پژوهشی به‌صورت حرفه‌ای هستند؛ در قالب محقق رسمی و یا در قالب محقق‌های پروژه‌ای دعوت به همکاری میشوند. در حال حاضر مرکز پژوهش‌های اسلامی معصومیه ده محقق رسمی دارد که عملا در آنجا فعالیت می‌کنند دارای ساختار و مدیریت و گروههای علمی است که فعالیت‌های پژوهشی و نشستهای علمی و کارهای مشترک با برخی از مراکز پژوهشی انجام می‌دهد. شورای علمی مرکز پژوهش‌های معصومیه از اعضای هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است و به‌گونه‌ای عقبه این مرکز از پژوهشگاه دفتر تبلیغات است و تلاش میکنیم استانداردهایی که در پژوهشگاه دفتر تبلیغات است و 35 سال سابقه پژوهشی در آن وجود دارد را به خواهران منتقل کنیم و یک مرکز پژوهشی استاندارد ویژه خواهران در حوزه علمیه قم تأسیس کنیم. مرکز پژوهش‌ها از سال 91 راه‌اندازی شده و در ابتدا با دو گروه معارف اسلامی و گروه مطالعات کاربردی اخلاق و تربیت کار خود را آغاز کرد و در سه بخش تربیت محقق و پژوهشگر در سطح 3 و 4 و با رویکرد مسئله محوری و جذب پژوهشگر به‌صورت پروژه‌ای و نیز به کارگیری محققان رسمی فعالیت می‌کند. این مرکز دارای هستههای مطالعاتی پژوهشی مختلف مانند عفاف و حجاب، فرقههای انحرافی و جریانهای تکفیری، رابطه منطقی تاریخ و تمدن در قرآن کریم، فلسفه دین است که در این رابطه نشستهای علمی مختلف با حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار نموده و امیدواریم در آینده شاهد تربیت محققان و پژوهشگران و متخصصان از جنس خواهران در عرصه علوم دینی باشیم. از ناحیه قطب‌های دفتر تبلیغات حمایت میشود و در حال فعالیت‌اند. این مرکز که یکی از مراکز نوپای حوزه تخصصی خواهران است اگر ان شاءالله به همین روال ادامه یابد، در بخش خواهران تحولات خوبی به لحاظ پژوهش‌خواهیم داشت. تمامی افرادی که در این مرکز جذب شده‌اند در مقطع دکترا تحصیلات دارند.
با توجه به اهداف و برنامه ریزی که دارید چه تعداد از ظرفیت های بالقوه موسسه را به بالفعل تبدیل می کنید؟
بله در بخش پژوهشی ما در چشم‌انداز معصومیه اگر بتوانیم 60 درصد طلبه‌ها را تبدیل به مبلغ‌های توانمند در بخش فرهنگی کنیم و به مراکز مختلف اعزام شوند و در بخش‌های اداری و زندان‌ها و مساجد به تبلیغ بپردازند در کنار این بتوانیم 30 درصد پژوهشگر حرفه‌ای و 10 درصد هم استاد توانمند تربیت کنیم به اهداف خود رسیده‌ایم که در این زمینه موفقیت‌هایی داشته‌ایم و تعدادی در مدارس علمیه قم در حال تدریس هستند.
با توجه به ماه محرم و صفر آماری از اعزام‌ها دارید؟
اعزام مبلغ با معاونت فرهنگی دفتر تبلیغات است. این طلاب بعد از گرفتن سطح 2 به واحد اعزام مبلغ دفتر معرفی میشوند و طلابی که در این واحد پرونده تبلیغی ندارند با مجوز دفتر تبلیغات از طرف موسسه اعزام میشوند. در ماه محرم امسال بیش از 50 نفر و در ماه رمضان نیز 60 نفر اعزام شده‌اند در این زمینه فعالیت‌ها محدود است بعضاً به واحد خواهران دفتر تبلیغات معرفی میشوند و برخی طلابی هستند که پرونده‌ای در دفتر تبلیغات برای اعزام ندارند و فقط پرونده حوزوی دارند و از طرف این مؤسسه به مراکز و شهر و روستاهای خود اعزام میشوند.
در مجموع این موسسه چه فعالیت‌هایی را انجام می‌دهد؟
موسسه آموزش عالی معصومیه دارای 4 معاونت است معاونت آموزش، پژوهش، فرهنگی و منابع انسانی و پشتیبانی است که سه معاونت اول توسط همکاران خواهر اداره میشود.
در بخش آموزشی چه فعالیت‌هایی وجود دارد؟
در بخش معاونت آموزش تعداد طلاب و رشته‌ها مرتبط است، در این بخش آزمون‌های ورودی مرکز مدیریت در قم در سطح 3 و 4 را خودمان برگزار میکنیم و تنها مدرسه‌ای بودیم که سطح 2 را می‌پذیرفتیم در سالی که پذیرش نداشتیم 120 مهمان از شهرستان‌های مختلف داشتیم که البته مدیریتشان سخت بود، پذیرش ما در سطح 2 از همان سالهای اولیه یعنی 62 این بود که خانواده روحانی باشد، یعنی پدر یا همسر روحانی باشد تا برآیند کار مؤثرتر شود. تفاوت ما از جامعهالزهرا نیز این شرط بود که جامعهالزهرا پذیرش عمومی و گسترده دارد اما این موسسه ویژه خانواده روحانی است این شرط را ما ادامه دادیم شرط خوبی است و نتایج آن را دیده‌ایم و گاهی زوج‌ها باهم به تبلیغ می‌روند البته در سطح 3 و 4 این شرط وجود ندارد.
سال قبل سه مورد کرسی آزاداندیشی با مجوز حوزههای علمیه برگزار شد
در بخش معاونت پژوهشی نیز چه فعالیت‌هایی در موسسه وجود دارد؟
مؤسسه در بخش پژوهش، برگزیدگانی در فراخوان‌های مختلف پژوهشی داشته از جمله: در فراخوان جشنواره علامه حلی تاکنون تعداد 17 نفر برگزیده کشوری و 30 نفر برگزیده استانی داشته‌ایم. در جشنواره بانوی کرامت که اختصاص به حوزه علمیه خواهران دارد نیز تاکنون 25 نفر برگزیده داشته‌ایم. درزمینهٔ امور نخبگان نیز 25 نفر از طلاب ما جزء نخبگان کشوری می‌باشند.
همچنین در بخش معاونت پژوهش کتاب‌هایی در حال ارزیابی و چاپ داریم بحث چاپ و انتشار نوپاست که 7 کتاب در دست اقدام داریم اما آینده خوبی را ترسیم میکنیم چون به دنبال این هستیم در مقطع سطح 4 تمامی پایاننامهها به کتاب تبدیل شود. فعلاً در مقطع سطح 3 پایاننامهها، برخی تبدیل به مقاله و برخی نیز تبدیل به کتاب میشود که این 7 مورد جز آن است. معاونت پژوهش سال قبل سه مورد کرسی آزاداندیشی با مجوز حوزههای علمیه و همچنین قطب‌های دفتر تبلیغات برگزار کرده است. این کرسی‌ها توسط اساتید مجرب و بنام حوزه و دانشگاه ارائه‌شده‌اند.
عناوین کرسی‌ها:
1. کرسی نظریه‌پردازی با موضوع موقعیت برهان صد یقین در میان براهین توسط استاد عسکری سلیمانی.
2. کرسی نظریه‌پردازی با موضوع فقه و آسیب‌های اجتماعی توسط آیتالله مبلغی.
3. کرسی آزاداندیشی با موضوع کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران توسط استاد ایزدهی ارائه گردید که در کنار این کرسیهای سهگانه سایر اساتید حوزه به نقد و بررسی نظریات ارائه دهندگان پرداختند.
همچنین جهت ارتقاء سطح علمی طلاب به‌صورت متداول نشستهای علمی پژوهشی در مؤسسه در حال برگزاری است.
از دیگر فعالیت‌های معاونت پژوهش، برگزاری دورهها و کارگاههای مهارت افزایی پژوهشی است که بی‌وقفه و در راستای نیاز طلاب برگزار میشود. در این کارگاه‌ها علاوه بر طلاب مؤسسه، طلاب و اساتید دیگر مدارس استان شرکت می‌کنند و از اطلاعات ارائه‌شده در کلاس‌ها بهره‌مندمی شوند. لازم به ذکر است اساتید ارائه‌دهنده این کارگاه‌ها از اساتید مجرب و بنام روشی و دانشی می‌باشند.
در بخش معاونت فرهنگی نیز چه فعالیت‌هایی در موسسه وجود دارد؟
معاونت تهذیب و امور فرهنگی موسسه در چندین حوزه به فعالیت می‌پردازد. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های این معاونت مربوط به اعزام، آموزش و معرفی مبلغان است. معاونت فرهنگی به ارگان‌های مختلف، دانشگاه‌ها و مدارسی که نیازمند مبلغ هستند خدمات تبلیغی ارائه می‌دهد. این مبلغان ضمن گذراندن دوره‌های آموزشی، در ایام تبلیغ از بستههای تبلیغی، پشتیبانان تبلیغی، خوراک فرهنگی تبلیغی به‌صورت مجازی بهره‌مند میشوند. صوت اساتید مختلف توسط معاونت ضبط و به‌صورت مجازی برای مبلغان در حوزههای مختلف شبهات، احکام، مباحث اعتقادی و کلامی ارسال می‌گردد. امسال در اعزام مبلغ کاری ابتکاری در سال جاری رقم خورد و پشتیبانان تلفنی راه‌اندازی شد تا مبلغین با تماس تلفنی از سراسر کشور سؤالات خود را مطرح نمایند. طرح ملی قرآن ناطق با مرور حکمت‌های نهج‌البلاغه در تابستان امسال زینت‌بخش لحظات طلاب بود. که در این طرح ملی از سراسر کشور علاوه بر طلاب معصومیه طلاب سایر استان‌ها نیز در این فعالیت شرکت نمودند. طرح تربیت کارشناس رسانه نیز با همکاری مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما در موسسه رقم خورد. و از بین 60 طلبه متقاضی 30 نفر به این دوره راه پیدا کردند. در این دوره تمام حساسیت‌های ما در مورد حفظ شأن طلبگی و حل نشدن در رسانه و همچنین به حاشیه کشیده نشدن طلاب لحاظ شد؛ و هم‌اکنون این طرح در مراحل پایانی است و مشغول ضبط برای شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی هستند. در سال گذشته در راستای یکی از مسائل قطبی دفتر تبلیغات موسسه به بحث صداقت و ضعف آن در جامعه توجه کرد و در این راستا به برپایی نمایشگاه صداقت قلم و تولید آثار خوشنویسی، راه‌اندازی وبلاگ با موضوع صداقت پرداخت و طلاب موسسه با این موضوع درگیر شدند. همچنین برگزاری دوره‌های تربیت مربی خانواده و کارگاههای مهارت‌های زناشویی از جمله فعالیت‌های قطبی معاونت فرهنگی است.
اسامی قطبها را در دفتر تبلیغات بفرمائید.
قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی که جناب آقای دکتر پاسانیا ریاست آن را برعهده دارد، قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با فرق انحرافی جناب آقای دکتر محمدتقی سبحانی و قطب نظام سیاسی و اجتماعی اسلام و ایران به ریاست جناب آقای دکتر واعظی و قطب اخلاق، خانواده و سبک زندگی به مسئولیت جناب آقای دکتر مهدی علیزاده است.
آیا این قطبها به همین عناوین ختم می شوند و یا دارای گروه های علمی هستند؟
بله. قطبها دارای میزهای علمی هستند یک سری میزها نیز زیرمجموعه آن است که هر یک از میزهای علمی دارای یک دبیر است قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی دارای میز اسلامیسازی علوم اسلامی است که جناب آقای دکتر مریجی دبیر آن است و میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی را دکتر الهی خراسانی برعهده دارد. یکی از این‌ها میزها، میز آموزش و پرورش است که جناب آقای دکتر مهدی اعتصامی دبیر آن است و به این ترتیب در قطب تعمیق ایمان دینی و مقابله با جریانهای انحرافی که میز وهابیت برعهده دکتر مهدی علیزاده موسوی است و میز توسعه و تعمیق فرهنگ قرآن بر عهده جناب آقای محمد قطبی و کارگروه مقابله با فرق انحرافی که یکی از معضلات جامعه ماست، جناب آقای دکتر محمدعلی سلیمانی برعهده دارد. میز توسعه و تعمیق دینی را نیز جناب آقای دکتر روستا آزاد بعهده دارند. از طرفی قطب نظام سیاسی و اجتماعی اسلام و ایران، دارای میز نظام سیاسی جمهوری اسلامی با دبیری جناب آقای دکتر لکزایی و میز مسائل اجتماعی اسلام و ایران با دبیری جناب آقای دکتر بابایی و میز تمدن اسلامی با دبیری جناب آقای دکتر محسن الویری است همچنین قطب خانواده نیز 4 میز دارد. میز تحکیم نظام خانواده را جناب آقای دکتر سالاریفر و سبک زندگی را آقای محمد قطبی و اخلاق جناب آقای دکتر ظریفیان و کارگروه عفاف را دکتر مهدی عباسی عهده دارند که همگی در ضمن قطب اخلاق هستند. در این قطبها بحث‌های کارشناسی خوب و متقنی مطرح است هرکدام هیات علمی و شورا دارند و خروجی‌های خوبی داشته است. پایان‌نامه‌های مؤسسه را میتوان از موضوعاتی که در این میزها انجام شده، استفاده کرد. در این‌باره نشستهای علمی نیز برگزار میکنیم که در قطبها موضوعیابی و مسئلهیابی میشود. نیازهای جامعه امروز و راه‌حل‌ها بررسی میشود و فعالیت‌ها و هدفگذاری بر اساس قطبها هست تا به نتیجه بهتری برسیم.
در واقع کار اینجا معطوف به عمل میشود.
بله دقیقا این‌طور است. آنچه در صحنه عمل نیاز است به آن پرداخته میشود. مباحث نظری کمتر مورد توجه است.
بحث خوشنویسی و طرح‌ها از فعالیت‌های ابتکاری موسسه است؟
بله مثلاً در میز اخلاق چند موضوع مطرح شد ما بحث وبلاگ و خوشنویسی را درباره موضوع صداقت انجام دادیم و در این رابطه فراخوان ملّی اعلام گردید و پس از وصول آثار نمایشگاهی از آثار برگزار شد که مورد توجه مسئولین محترم قطبها قرار گرفت.
وظیفه ما کادرسازی و نیروسازی است
چه فعالیت‌هایی در تربیت طلاب و مهارت‌آموزی برگزار میشود؟
در کنار این فعالیت‌ها دوره تربیت مربی خانواده راداریم. این دوره یکی از زیرمجموعه‌های میز تحکیم نظام خانواده است. وظیفه ما کادرسازی و نیروسازی است. ازاین‌رو از سال 96 دوره تربیت مربی خانواده ویژه طلاب دارم 60 نفر را پذیرفتیم 40 نفر دوره را سپری کردهاند که مدرک آنها صادر میشود این‌ها در مباحث خانواده مربی و مدرس شده‌اند. اساتید صاحب‌نام و متخصص که نوعاً در مقطع دکترا هستند، مدرسان این دورهها هستند. بحث خانواده دوره دوم نیز سال آینده برگزار میشود، سرفصل‌ها را گرفته‌ایم تا دوره دوم تربیت مربی خانواده را با تجربه از دوره گذشته برگزار کنیم. در رابطه طلاب این مؤسسه که این دورهها را گذراندهاند، در امر تبلیغ مشاوره‌های خوبی برای خانواده‌ها خواهند بود در کنار آن کارگروه‌های تربیت زناشویی وزندگی عاقلانه و مهارت‌های زندگی و تربیتی داشته‌ایم یک دوره نیز تربیت کودک برگزار کردهایم که احیانا اگر خواستند خواهران فارغ‌التحصیل مهدکودکی تأسیس کنند شرایط و مدارک را داشته باشند بهزیستی هم حمایت می‌کند مدیر مهدکودک اینجا از طلاب این موسسه است و مهد را اداره می‌کند نشستهای خانوادگی یکی از موضوعات مهم است نشستهای خانوادگی از سال 92 برگزارشده است پس از اعلام و ثبتنام زوج‌ها، افراد در یکی از روزهای هفته در سالن اجتماعات موسسه جمع میشوند و اساتید روانشناس در موضوعات مختلف مانند کنترل خشم و مقابله با وسواس و تعامل و گفت‌وگو و مسائلی که نیاز است زوجین بدانند به بحث می‌پردازند که در این جلسات از اساتید توانمند بهره گرفته میشود و مباحث خوبی ارائه میشود همچنین دوره سواد رسانه را برگزار کردیم کالاهای فرهنگی و مباحث مهم برای طلاب برگزار شد تا طلاب دانش رسانه‌ای را به‌صورت حرفه‌ای‌تر دریافت کنند.
طلبه بعد از فارغ‌التحصیلی رها نمی‌شود
درباره علمی شدن طلاب چه تدابیری اندیشیده اید؟
طلبه بعد از فارغ التحصیلی رها نمیشوند و برای اشتغالشان فکری میشود البته منظور اشتغال رسمی نیست بلکه ایجاد فرصتی برای استفاده از اندوخته‌هاست تا بتوانیم به آنها کمک کنیم اگر افراد انگیزه داشته باشند دورهها و کلاس‌هایی برای آنها برگزار میشود. و خوب است هم ما و هم مدیران حوزههای علمیه برای اشتغال طلاب و استفاده از سرمایهگذاری که نمودهاند، فکری کنند. اگر این مهم به خوبی انجام شود در استقبال آینده حوزههای علمیه تأثیر مضاعف دارد زیرا با این کار الگوسازی کردهایم و طلاب از راهی که انتخاب کردهاند، دلسرد نمیشوند.
پس عرصه وسیعی را در اختیاردارید.
بله. در هرکجا که ذهن برسد و نیاز باشد فعالیت‌ها را انجام می‌دهیم
آیا طلاب با مسائل روز آشنا میشوند؟
یکی از شاخص‌های مهم این مدرسه این است که طلاب انقلابی و به مسائل روز آشنا باشند.
بحث شبهات برای تهی کردن جوانان از اعتقادات در جامعه ما مطرح است. دراین‌باره چه راهکاری اتخاذ کرده‌اید؟
دورة پژوهشی با حضور جناب آقای دکتر علیزاده موسوی در رابطه با شبهات برگزار میشود. در اینجا یک سری اساتید را تربیت میشوند که برای شبهات وهابیت پاسخ ارائه دهند هر فصل تبلیغی یک سری شبهات در قالب کارگاه برگزار میکنیم دوره گذشته جناب آقای دکتر هاشمی از مرکز ملی پاسخ به شبهات دعوت شدند و چکیده شبهاتی که مطرح بود را پاسخ دادند ما در اینجا افراد را مسلح به پاسخ علمی و پژوهشی میکنیم و کارگاهی علمی برگزار میشود. در این دوره نیز روش‌شناسی شبهات به طلاب آموزش داده شد تا بتوانند به شبهات پاسخ دهند.
در این موسسه چه برنامه‌های فرهنگی در نظر گرفته میشود؟
در زمینهٔ فعالیت‌های فرهنگی روزهای دوشنبه جلساتی برگزار میشود سال تحصیلی گذشته یادواره حاج احمد متوسلیان و همرزمان ایشان با سخنرانی حجت‌الاسلام سید حسین مؤمنی برگزار شد. در این برنامه یکی از همرزمان حاج احمد متوسلیان خانم کاتبی خاطراتی را بیان داشتند و در انتها از خانوادة همرزم حاج احمد یعنی خانواده تقی رستگار تقدیر شد؛ که برنامه بسیار معنوی و جلسه‌ای باشکوهی برای اولین بار در استان قم بود. دو سال قبل نیز در سال 96 یادواره شهدای مدافع حرم را برگزار کردیم که با حضور روحانیون برگزار شد و در آن مادر 4 شهید از کاشان دعوت شدند. این جلسه نیز با سخنرانی جناب آقای دکتر رفیعی برگزار شد. سعی میشود جلسات روزهای دوشنبه ساعت 10 به‌طور ثابت برگزار شود. این جلسات فرهنگی و علمی و اخلاقی است و سالی یک‌بار به شهدا اختصاص دارد. از جمله اساتید اخلاق این جلسات مرحوم حائری شیرازی دو جلسه حضور یافتند و دختر حضرت امام خمینی(ره) و نیز از اساتید برجسته اخلاق حوزه به این جلسه دعوت میشوند. در این جلسات تحلیل سیاسی و مسائل بصیرتی نیز بیان میشود که در سال قبل با حضور آقای ذوالنوری نماینده محترم مردم قم، مسائل بصیرتی مطرح شد. موضوعاتی در مورد برجام و انرژی هستهای و مسائل روز و گاهی اوقات مستندات سیاسی که لازم است برای ارتقای اطلاعات طلاب و مبلغین برگزار میشود.
رشد جمعیتی به صفر رسیده است
چه نوع مستنداتی برای طلاب پخش میشود؟ و چه برنامه‌های فوق‌برنامه‌ای برای آنها در نظر می‌گیرید؟
در همه موضوعات مستنداتی داریم که روزهای دوشنبه به نمایش می‌گذاریم مستندات سیاسی که برای افزایش اطلاعات طلاب پخش میشود یکی از برنامه‌هاست. در این جلسات گاهی سی‌دی‌ها نیز تکثیر میشود و از این برنامه‌های سیاسی مسابقات بصیرتی هم برگزار می‌گردد. نشستهای خانوادگی نیز از دیگر برنامه‌های ماست که تاکنون 24 نشست با موضوعات خانوادگی برگزار و فیلم آن در اختیار مبلغان و طلاب قرارگرفته است. نشستهای خانواده با موضوع جمعیت با حضور خانم دکتر اردبیلی از اساتید بنام و همچنین خانم دکتر خزعلی از اساتیدی هستند که دعوت شدند. هدف ارائه موضوعات کاربردی آمار و ارقام جهت خوراک تبلیغی به طلاب است. یکی از دغدغه‌های جدی که باید به آن توجه شود، این است که رشد جمعیتی به صفر رسیده است اگر این رشد در 6 ماهه آینده ادامه داشته باشد، منفی میشود که ازنظر جمعیتی تهدید جدی است باید حوزه و طلاب نسبت به این موضوع حساسیت نشان دهند و مقام معظم رهبری هم بارها این تهدید را به انحاء مختلف مورد توجه قرار دادهاند، باید طلاب را آماده کنیم تا در برنامه‌هایشان برای مردم از این آمارها سخن بگویند. از طرفی کارگاه تخصصی فاطمهشناسی با هدف شناخت حضرت زهرا(س) در موسسه برگزار شد. در برنامه فوق‌برنامه همچنین دیدار با مراجع جهت گرفتن رهنمود و تزکیه نفس ازجمله فعالیت‌های فرهنگی است. در راستای اردوهای فرهنگی تبلیغی سالی یک‌بار تعداد محدودی از طلاب حدود 50 نفر در سال را به اردوی 4 روزه مشهد اعزام میکنیم که اکثر طلاب متقاضی هستند تا این اردوها افزایش یابد اما از نظر بودجه‌ای محدودیت داریم.
طلبه تا زنده است طلبه است.
و کلام آخر؟
طلبه تا زنده است، طلبه است و باید زکات علم را با نشر آن بدهد ما نگاهمان این نیست مجموعه آموزشی صرف و مدرک تحصیلی ارائه دهیم معصومیه مجموعه‌ای آموزشی تبلیغی و پژوهشی و فرا آموزشی است و تلاش میکنیم در برنامه‌ها تا اثرگذاری زیادی در جامعه دینی بانوان داشته باشیم و این اثرگذاری را ملموس حس کنیم در زمینه سیاسی و بصیرت افزایی جلسه‌های مختلف برگزار میشود. کارگاههای آموزشی و جمعیت و رفع شبهات و بحث‌های پژوهش تا بتوانند موفق باشند.
آنچه مهم است وظیفه محوری طلاب است که باید این حس به آنها منتقل گردد. اگر مجموعه همکاران در معصومیه وظیفه خود را خدمت بدون کم و کاست برای طلاب میدانند، انتظار این است که طلاب هم نسبت به انجام سرمایه گذاری که روی ایشان انجام شده، وظیفه شناس باشند و در خط مقدم دفاع از ولایت که در این روزها مایه عزت اسلام و انقلاب است، باشند. اگر طلبه از بیت المال استفاده کند و مدرک بگیرد و در رابطه با وظیفه دینی خود عمل نکند و به تعبیری به زکات علمش عمل نکند، حسن عاقبت نخواهد داشت.
گفت وگو از: علی اکبر پوست چیان
