خبرگزاری «حوزه» - مسجد خداداد از مساجد مهم و فعال محله عارف یا همان خیابان شهید مخبر است که پایگاه مذهبی و اجتماعی مردم محله می باشد. این مسجد سال ۱۳۵۷ تأسیس شده و قبل از تأسیس زمین آن به زمین یخچالی معروف بوده است. زمین این مسجد توسط مرحوم عبدلی فر خریداری شده و ایشان با توجه به کمک های مردمی اقدام به تأسیس و ساخت بنای مسجد و وقف آن نمودند.

اولین امام جماعت این مسجد حاج آقا مقدسی بودند که یکی از روحانیون معروف و متدین این منطقه و مورد اعتماد محلات دیگر نیز بودند. بعد از ایشان، حجت الاسلام سید عبدالکریم مخبر، امام جماعت مسجد خداداد شدند که ایشان بعد از انقلاب به دست منافقین ترور و به شهادت رسیدند و پس از شهادت ایشان، خیابان عارف به نام ایشان نامگذاری شد. بعد از شهادت حجت الاسلام مخبر، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین مطهری‌یزدی از طرف امام خمینی(ره) به امامت مسجد خداداد منصوب شدند و به مدت ۳۶ سال در این مسجد مشغول به خدمت بودند. پس از استعفای حجت‌الاسلام والمسلمین مطهری‌یزدی، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین نیکوئی به عنوان امام جماعت مسجد خداداد منصوب شد.

هم اکنون مسجد خداداد یکی از مساجد بزرگ و فعال محله عارف (خیابان شهید حجت الاسلام مخبر) است.

خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در گفتگو با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین نیکوئی امام جماعت مسجد خداداد و دبیر مجمع اساتید حوزه علمیه تهران، به بررسی فعالیت ها و اقدامات فرهنگی این مسجد پرداخته است که متن این گفتگو را در ادامه می خوانید:

* همان طور که می دانید؛ از صدر اسلام تاکنون مخصوصاً در دوران انقلاب اسلامی،‌ هر موقع به مساجد به عنوان کانون اصلی حرکت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی توجه شده، موفقیت‌های چشمگیری نصیب مسلمانان گشته است، لکن امروز برخی مساجد در جذب جوانان و ارتباط اثرگذار با آنان موفق نبوده است! به عنوان کسی که در این عرصه فعال هستید، ارزیابی شما از علل احتمالی این مشکل چیست؟

یادم می آید در مقطع قبل از انقلاب که بنده آن زمان مکبّر مسجد محله مان بودم، حضور جوانان در مساجد بسیار محدود بود البته برخی بچه های کم سن و سال به همراه والدین شان به مسجد می آمدند اما حضور جوانان که همان نسل کاوشگر و فعال باشد، در مسجد بسیار بسیار کمرنگ بود اما در اوایل انقلاب و در دوران میارزه با رژیم طاغوت بنده شاهد حضور جوانان در مساجد جهت برنامه ریزی برای تظاهرات روزانه علیه رژیم بودم و آن زمان پدر بنده کلیددار مسجد محلّه بود و گاهی که به طور مخفیانه و شب ها در مسجد را برای حضور جوانان انقلابی جهت برگزاری جلسات باز می کرد، شاهد آن روزها بودم و همین امر موجب  انس جوانان با مساجد شد.

دوران دفاع مقدس اوج حضور نوجوانان و جوانان در مساجد بود و با شور و شوق عجیبی جهت حضور در جبهه ها در مساجد حضور داشتند. به نظرم تعریفی که امام خمینی(ره) از مسجد داشت و فرمودند «مسجد سنگر است»، برای جوانان آن زمان دارای پیام مقدس و مهمی بود و نوجوانی مثل بنده که آن موقع ۱۰ سال داشت با همین مفاهیم جذب مسجد شدند.

مسجد برای رزمندگان اسلام یک پناهگاه و کانون گردش انقلاب بود و بچه هایی که از جنگ برمی گشتند تنها جایی را که با فضای معنوی جبهه هماهنگ می دیدند مساجد و مزار شهدا بود و این دو جا را برای خلوت و مناجات خود انتخاب می کردند.

بنده قبول دارم که در حال حاضر حضور جوانان در مساجد بنا به دلایلی کمرنگ شده است و این یک هشدار جدی برای متولیان امور فرهنگی و دینی است! دشمنان از هر فرصتی برای ضربه زدن به مبانی دینی و انقلابی جوانان ما استفاده می کنند و با توسعه نرم افزارهای موبایلی سنگر مبارزات خود را از حالت سخت افزاری به سمت جنگ نرم با هدف به انحطاط کشاندن اخلاق و سست کردن اعتقادات جوانان تغییر داده است.

* نقش ائمه جماعات را در مقابله با توطئه های دشمنان و جذب جوانان به مساجد چگونه ارزیابی می کنید؟

 ائمه جماعات مساجد امروز با جوانانی مواجه هستند که با ابزار مدرن و تکنولوژی های روز آشنا هستند و از این طریق انواع خوراکی های اخلاقی و غیراخلاقی در دسترس آنان است لذا امروز امام جماعت مسجدی برای این که بتواند وارد دنیای جوانان بشود و با ذائقه و زبان آن ها آشنا شود باید جوانان را خوب آنالیز کند و به خواسته ها و علایق آن ها توجه کند و خودش را مجهز به سواد رسانه ای و امکانات آن نماید، و اگر گذراندن این مهارت ها برای امام جماعتی مقدور نیست می تواند با جذب چند جوان طلبه و دانشجو به عنوان دستیار خود در مسجد، نسبت به ارتقای کمی و کیفی مسجد اقدام کند. این یک طرف قضیه است.

طرف دیگر قضیه وجود جمود فکری در مساجد است و نگاه منفی که این افراد نسبت به فعالیت جوانان در مساجد دارند و بنده خودم در مسجد خداداد که امام جماعت آن را بر عهده دارم تا حدود زیادی با این قضیه درگیر هستم و بارها شاهد بوده ایم که یک نسل قدیم متعصب که اتفاقاً انقلابی و متدین هم هستند! نسبت به برخی از فعالیت های مسجد که با هدف جذب جوانان صورت می پذیرد، آن برنامه ها را بر نمی تابند و باید آن ها را با سیاست های جدید و راهبردی مسجد توجیه و هماهنگ کرد.

* راهکارها و شیوه‌های پیشنهادی شما برای جذب نوجوانان و جوانان به مسجد خداداد چه بوده است؟

مردم مسجد نقش مهمی در اجرای برنامه ها و فعالیت های مد نظر امام جماعت دارند. مردم می توانند با کمک های معنوی و مادی خود به ویژه پشتیبانی امنیتی! در انجام فعالیت های مسجد نقش آفرین باشند. مثلاً امام جماعت مسجدی که می خواهد با هنر خودش و با در نظر گرفتن شرایط امروزی جوانان، برنامه ای را در مسجد پیاده کند، از آن برنامه پشتیبانی امنیتی کنند و اجازه ندهند عده ای با جمود فکری خود این فضا را بر هم بزنند و جوانان را از مسجد برانند.

جوان پرشور است و باید کار و فعالیت کند، اما این که به او بگویی بیا مسجد، اما باید در گوشه ای از مسجد بنشینی و به سخنرانی امام جماعت گوش کنی! خب، با این محدودیت سازی جذب نوجوان و جوان ممکن نیست. اما اگر به جوانان برنامه و انگیزه بدهیم و در فعالیت های جاری مسجد از ظرفیت آن ها استفاده کنیم و آموزه هایی با ایده هایی نو و جذاب ارائه بدهیم، آن جوان هم جذب مسجد می شود و هم در جلسات سخنرانی و روضه شرکت می کند.

یکی از اقداماتی که بنده در مسجد برای درگیر کردن افراد با امور مسجد انجام دادم، تقسیم همه فعالیت های فرهنگی مسجد بین نوجوانان و جوانان از تمام مقاطع تحصیلی و در سنین مختلف بود و برای این موضوع هم متاسفانه با مشکلات زیادی مواجه بودیم. یک روزی در مسجد خطاب به مردم به خصوص پیرمردها گفتم من یک توصیه ارشادی به شما دارم؛ اگر فردی نسبت به حضور نوجوان و جوان در مسجد حساس است و نمی تواند با بچه ها رفتار درستی داشته باشد، نمازش را در خانه بخواند، به خدا ثواب بیشتری می برد! زیرا اگر یک جوان را با یک تشر از مسجد برانید، ممکن است گرفتار مشکلاتی بشود که همه کم و بیش از آن مطلع هستیم و آن فرد هم در به وجود آمدن مسائل بعدی مقصر خواهد بود.

* در مورد فعالیت‌های فرهنگی مسجد خداداد و امکانات این مسجد هم توضیحاتی بفرمایید.

مسجد خداداد دارای امکانات موقوفه ای و مجتمع فرهنگی است. موقوفات مسجد که شامل درمانگاه، حوزه علمیه، چند باب مغازه ها، تعدادی منزل مسکونی و مجتمع فرهنگی است که بنده فقط عهده دار مدیریت امور مسجد هستم و موقوفات مسجد در اختیار متولی خاص و مجتمع فرهنگی هم در اختیار امام جماعت سابق است. اما آنچه در اینجا مطرح است عدم مدیریت درست منابع مسجد می باشد و متاسفانه تا الان که با شما صحبت می کنم هیچ گونه نظارتی بر عملکرد تولیت موقوفات مسجد در راستای بکار گیری موقوفات در مسیر وقف خود، به هیچ وجه نبوده است و ما به صورت آشکارا شاهد بروز تخلفات بزرگ مالی هستیم و با وجود ثروت انبوهی که این مسجد از مسیر موقوفات مسجد دارد کمترین امکاناتی از آن ثروت در کار فرهنگی مسجد در اختیار امام جماعت مسجد گذاشته نشده است. البته برای پیگیری این مسئله خدمت حجت الاسلام والمسلمین خاموشی، رئیس اوقاف کشور رسیدیم و ایشان هم به طور کامل در جریان مشکلات مسجد و موقوفات آن قرار گرفتند و امیدواریم این پیگیری ها به ثمر برسد. همچنین مدیریت جدید اوقاف منطقه جنوب شرق تهران نیز همکاری شایسته ای با ما داشته اند و امیدواریم مقدمات بهره مندی مسجد از موقوفات خود فراهم گردد.

ما در زمینه فعالیت های فرهنگی در مسجد مدیون رهنمودهای مقام معظم رهبری هستیم و بنده زمانی که این کلام را از ایشان شنیدم خیلی ذوق کردم و تمام تلاشم را بکار گرفتم با این رهنمود وظیفه امام جماعتی خود را انجام بدهم. رهبر انقلاب تاکید داشتند مسجدها و ائمه جماعات به چهار دیواری مسجدشان اکتفا نکنند و باید تمام محل برای شما مسجد باشد. و واقعیت هم همین است.

یک امام جماعت اگر بخواهد فقط در چهار دیواری مسجدش کار و فعالیت بکند مسلماً کار بسیار محدودی انجام داده است و تلاش او به سرانجام خاصی نخواهد رسید. از همین رو بنده به عنوان امام جماعت مسجد خداداد کار فرهنگی مسجد را منحصر در داخل مسجد نکردم و همه مردم محل را در کارها و فعالیت های مسجد دخالت می دهم، چون مسجد متعلق به همه اهالی محل است و اگر کسی در نماز جماعت شرکت نمی کند ما هنوز او را مسجدی می دانیم و تلاش می کنیم با او ارتباط پیدا کنیم و با سلایق و روحیات همدیگر آشنا شویم.

* در حال حاضر ارتباط مسجد خداداد را با مراکز فرهنگی مثل سرای محله ها، مدارس آموزش و پرورش، مغازه دارها و اهالی محل، در راستای تحقق برنامه های فرهنگی مسجد، چگونه ارزیابی می کنید؟

از جمله کارهای مهم مسجد خداداد ارتباط گیری با مدارس محل و مراکز اجتماعی مثل سراهای محله است. در همین راستا با هماهنگی مدیریت مدارس در جمع دانش آموزان حاضر می شویم و یک ساعت درسی را با آن ها به گفتگو می نشینیم و فضا را طوری مدیریت می کنیم که همه بتوانند حرف های خودشان را بزنند و تلاش می کنیم اگر حجاب ها و موانعی بین مسجد، امام جماعت و نوجوانان است را برداریم و زمینه های حضور آنان را در صفوف نماز جماعت و فعالیت های فرهنگی مسجد فراهم کنیم.

همچنین ارتباط با خانواده های محل و اطلاع از وضعیت آنان یکی دیگر از برنامه های فرهنگی مسجد خداداد است و بنده گروهی را متشکل از آقایان و بانوان معتمد محل مامور کردم تا خانواده هایی که درگیر مشکلات اقتصادی و یا دیگر مسائل هستند و ما می توانیم اندک کمکی برای آن ها داشته باشیم را شناسایی کنند و از نزدیک پای درد و دل آن ها بنشینند؛ امروز حدود ۲۰ خانواده تحت حمایت معیشتی مسجد خداداد هستند و تلاش می کنیم ماهیانه سبد کالا برای ایشان در نظر بگیریم.

البته بعضی از خانواده ها نیازمند حمایت های درمانی هستند و مسجد تا آنجا که بتواند سعی کرده با رایزنی درمانگاه مسجد و برخی بیمارستان ها هزینه های درمانی آنان را به حداقل برساند.

اهالی این منطقه از نظر مذهبی یکی از برترین مناطق تهران در رعایت احکام و حدود شرعی هستند گرچه که حالا معضلات اجتماعی وجود دارد اما نسبت به سایر مناطق، از فرهنگ مذهبی بالایی برخوردار است. همچنین خانواده های شهیدی که در این منطقه حضور دارند بر معنویت این محل افزوده اند، حتی خانواده های دو شهید و سه شهید در این محله زندگی می کنند و ما هم بر حسب انجام وظیفه سعی می کنیم به محضر پدران و مادران شهید برسیم و از دعای خیر آن ها برای ادامه کار در مسجد بهرمند شویم و ارتباط بین مردم و خانواده شهدا را حفظ کنیم.

تعامل با مغازه دارها و کاسب های محل هم از جمله فعالیت مهم فرهنگی است که امیدوارم به زودی شاهد ثمرات این تعاملات دو سویه باشیم.

* همانطور که مطلع هستید چند سالی است مسئولین حوزه های علمیه کشور بر جذب طلبه از مساجد و با معرفی ائمه جماعات تاکید دارند تا طلابی برای تحصیل در حوزه های علمیه انتخاب شوند که از خانواده های متدین و انقلابی باشند. شما به عنوان امام جماعت این مسجد تاکنون چه برنامه هایی را در راستای تحقق این هدف داشته اید؟

یکی دیگر از برنامه های بنده در راستای تحقق «هر مسجد یک طلبه»، ایجاد ارتباط بین نوجوانان و جوانان با طلاب مدرسه علمیه باقرالعلوم(علیه السلام) است. البته در این خصوص نیازمند حمایت ها و تعامل امور مساجد و مدیریت حوزه های علمیه هستیم، اما متاسفانه تاکنون اقدامی از سوی این دو نهاد برای انگیزه دادن به ائمه جماعات در راستای تحقق «هر مسجد، یک طلبه» صورت نگرفته است. اما با وجود همه این مشکلات مساجدی که توان چنین فعالیت ارزشمندی را دارند حتما ورود کنند. در همین جهت و با توجه به این که بنده معاون آموزش حوزه علمیه باقرالعلوم(ع) که از موقوفات مسجد خداداد می باشد، هستم پیشنهاد دادم هر طلبه ای با نظارت کافی، با یک نوجوان تعامل داشته باشد و هر مطلبی را که در بعد علمی و تهذیبی از حوزه یاد می گیرد به او هم منتقل کند در این صورت امکان جذب نوجوانان و جوانان علاقمند به تحصیل در حوزه به وجود خواهد آمد و امیدواریم با کمک و همیاری اهالی محل بتوانیم این موضوع را پیگیری و عملیاتی کنیم.

گفتگو: مهدی زارعی