به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه  نشست نقد و بررسی  و معرفی اثر «سماع موتی» (قدرت شنوایی مردگان )از مسایل کلامی مورد مناقشه بین فریقین با حضور نویسنده این اثر حجت الاسلام حسن سعادت پرور از پژوهشگران موسسه دارالاعلام لمدرسة اهل بیت(ع) در این مرکز علمی در قم برگزار شد.

حجت الاسلام عبدالملکی معاون پژوهش دارالاعلام لمدرسه اهل البیت(ع):

در ابتدای این نشست، معاون پژوهش دارالاعلام به بیان نظرات خود پیرامون این اثر پرداخت و گفت: کتاب سماع موتی پس از انتشار در مناطق مختلف کشور، مخاطبان بسیار پیدا کرد و بسیاری از هموطنان اهل سنت درخواست کردند از این کتاب بهره ببرند.

وی با ذکر این مطلب که کتاب مذکور، پر محتوا و وزین است، افزود خوشبختانه با توانایی که نویسنده این اثر داشته است، این اثر به شکلی نوشته شده که کاملا قابل استفاده است زیرا پاسخ ها همگی از منابع معتبراهل سنت صورت گرفته است.

این پژوهشگر گفت: تا کنون در این زمینه اثر خاصی نداشتیم و خوشبختانه با این اثر یک خلا جدی به شکل اساسی برطرف شده است.

حجت الاسلام عبدالملکی تصریح کرد: برخی با همین مساله ما را مشرک می دانند و به همین دلیل تبیین این مساله یعنی سماع موتی می تواند روشنگری بسیار خوبی در این زمینه داشته باشد.

حجت الاسلام سعادت پرور؛ نویسنده اثر:

در ادامه این نشست، حجت الاسلام حسن سعادت پرور نویسنده این کتاب گفت: پیشینه بحث سماع موتی، به دوران صحابه و برداشت های اختلافی برخی از صحابه نسبت به برخی آیات و روایات دانست.

این نویسنده افزود: اگر بحث سماع حل نشود یکی از شبهاتی که ناظر به مسأله توسل است حل نخواهد شد؛ زیرا از دیدگاه وهابیت توسل به اولیای الهی دارای دو اشکال اساسی است که یکی ناظر به بحث «توحید و شرک» و دیگری ناظر به «عدم ادراک و شنوایی اموات»‌ است. بر این اساس اگر مساله سماع موتی حل نشود شبهه لغویّت خواندن اموات به جای خود باقی خواهد بود.

نویسنده این اثر بیان کرد: مسأله ی سماع موتی از مسائلی است که در آرای سلفیون نیز نسبت به آن اختلاف نظر است. زیرا در بین سلفیه افرادی قائل به سماع مطلق بوده و در مقابل گروهی آنرا انکار نموده و گروهی دیگر نیز به شکل اجمال آنرا پذیرفته اند.

مولف خاطر نشان ساخت: با اینکه این مسأله از مسائل مهم و بحث انگیز بوده است؛ اما اثری کامل و مستقل در رابطه ی با آن نگاشته نشده و این مساله در کتب تفسیر و شروح کتب روایی مطرح شده است.

وی گفت: در بین منکرین سماع موتی «البانی» بیشترین نقش را نسبت به رد آن در مقدمه ای که بر کتاب «الایات البینات» نگاشت ایفا نمود که پس از وی برخی دیگر از عالمان سلفی با نظم بهتری به نقد این مسأله پرداختند.

حجت الاسلام سعادت پرور با ذکر این مطلب که شیوه بحث ما در این کتاب، شیوه گزارشی و تبیینی و نقد و بررسی است، بیان کرد: منابعی نیز که در این کتاب استفاده شده با دقت انتخاب شده و منابعی است که مورد قبول سلفیه است. همچنین این کتاب با ادبیات تحکمی نوشته نشده است و اگر کسی این کتاب را مطالعه کند از مجموعه اقوال به نتیجه مطلوب منتهی می گردد.

وی گفت: در خصوص قالب محتوایی کتاب نیز باید گفت که این اثر از 4 فصل مفهوم شناسی؛ مبانی پذیرش سماع موتی؛ سماع موتی در قرآن و روایات؛ بررسی و نقد ادله منکرین سماع موتی، تشکیل شده است.

وی در تبیین دیدگاه وهابیت نسبت به این مساله بیان داشت: وهابیت به حقیقت روح و به حیات برزخی معتقد بوده؛ اما از دیدگاه آنان ارتباط میان زندگان دنیوی و اموات منقطع است که ما در فصل سوم و چهارم به اثبات این ارتباط پرداخته ایم.

حجت الاسلام سعادت پرور با ذکر این مطلب که در فصل چهارم کتاب محوری ترین قسمت کتاب است خاطر نشان ساخت در این فصل به شبهات منکرین در استدلال به آیات و روایات پاسخ داده شده است.

وی خاطر نشان ساخت: در بحث شنوایی اموات هر چند روایات موجود شنوایی اموات را بیان می دارد؛ اما در بحث توسل بدیهی و روشن است که ما به اولیای الهی که سماع و شنوایی آنان به شکل خاص ثابت است توسل می نمائیم و نه به اهل قبور.

این نویسنده و پژوهشگر نقد وهابی بیان کرد: ابن تیمیه در مساله سماع همه روایات را پذیرفته است. از دیدگاه وی اینکه پیامبر اکرم (ص) به قبرستان رفته به اهل قبرستان سلام نموده و آنرا به اصحاب خود تعلیم نمودند بیانگر تشریع آنحضرت است؛ لذا معنا ندارد که آنحضرت امری را تشریع نمایند اما محتوای آن امری لغو و بی فایده بوده باشد و سلام به اهل قبور همچون سلام به در و دیوار بوده باشد.

این محقق گفت: مهمترین آیه ای که منکران سماع موتی بدان تمسک می کند آیه ی: «إِنَّکَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتی» است. تلقی منکرین از این آیه نفی شنوایی اموات است و این در حالی است که از دیدگاه جمهور مفسرین اهل سنت از جمله ابن تیمیه، مراد از «موتی» در این آیه و آیات نظیر آن مردگان ظاهری نبوده؛ بلکه مراد از آن کفار مرده دل است که در این آیه تشبیه به مردگان شده اند.

‌وی گفت: وجه شباهت میان «کفار» و «مردگان» در این آیه بر اساس گفتار جمهور مفسران اهل سنت «نفی شنوایی مطلق» نبوده؛ بلکه مراد از آن «نفی شنوایی مفید فایده» است. بر این اساس از دیدگاه آنان اموات قدرت شنوایی را داشته؛ اما به خاطر آنکه زمان بهرمندی آنان سپری شده است هدایت آنان بی معنا خواهد بود.

وی اظهارکرد: نکته قابل توجه آن است که «البانی» می گوید با آنکه جمهور مفسرین از این آیه نظری مخالف مرا داشته؛ اما از دیدگاه من آیه در مقام نفی سماع موتی است؛ مگر در صورتی که روایتی صریح و صحیح بیانگر شنوایی مطلق مردگان اقامه شود؛ اما در عین حال وی خود معتقد به سماع در ابتدای دفن میت است که چنین امری استدلال او را خدشه دار می کند؛ علاوه بر آنکه روایات سلام بر اهل قبور و روایات سلام بر شهیدان «اُحد» دلالتی عام و فراگیر داشته و شامل همه زمانها است.

وی در پایان خاطر نشان ساخت با نگاهی به مجموع ادله می توان شنوایی اموات را ثابت نمود؛ اما آنچه در این میان به قطع ثابت است شنوایی اولیای الهی و در راس آنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که بر اساس روایات فریقین دارای حیات خاص و شنوایی مطلق بوده و بر این اساس ما به آن ذوات مقدس توسل می جوئیم.