به گزارش خبرگزاری حوزه، در این روزها و شب های کرونایی که بیش از هر چیز توده های مردم نیازمند صبر و حفظ آرامش برای غلبه بر این ویروس منحوس آن هم در مدت زمان نه چندان طولانی هستند، متاسفانه در فضای مجازی و رسانه ای، عده ای گویا همه هنرشان بر هم زدن امنیت و آرامش فکری و روانی همین مردم است.
در این بین، تلاش برای حراست از سلامت فکر و روان به خصوص با تاکید بر آموزه های دینی یکی از مهم ترین بایسته هایی است که در این شرایط خاص می بایست لزوماً به آن توجه کرد.
در همین رابطه با حجت الاسلام و المسلمین حمزه عبدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث و عضو انجمن روانشناسی اسلامی حوزه علمیه قم که همچنین مدیر علمی بخش مشاوره مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی است، درباره راهکارهای حفظ سلامت فکر و روان و نیز مقابله با افسردگی و نگرانی های پس از شیوع ویروس کرونا گفتگویی انجام داده ایم که مشروح آن در ادامه می آید؛
ضمن تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در همین آغاز صحبت از این سؤال و دغدغه شروع کنیم که به راستی چرا عده ای در این شرایط خاص کشور به دنبال ایجاد فضای دو قطبی میان بهداشت و سلامت از یک سو و دین و معنویت از سوی دیگر هستند و چنین القا می کنند که گویا این دو مقوله از هم جدا و نافی یکدیگر هستند!؟
واقعیت این است که این بحث از سال ها قبل نیز مطرح بوده اما آن چه به اثبات رسیده این که به هیچ وجه تعارض میان علم و دین وجود ندارد کما این که به جز عده ای قلیل، عموم مردم و جامعه دین داران ما در عین اعتقاد به مبانی دینی و رعایت احکام و مسایل شرعی، معتقد هستند که باید بهداشت و سلامت را هم رعایت کنند.
در این میان، عده ای مغرض و یا جاهل با انتشار مطالب و کلیپ هایی به دنبال دامن زدن به این مباحث با هدف تفرقه و تنش آفرینی هستند و حال آن که همان طور که عرض کردم عموم مردم و اهل دین و علم واقعاً به این دوقطبی ها اعتقادی ندارند و در زمان پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت (ع) نیز این بزرگواران همگان را به رعایت بهداشت و نظافت دعوت می کردند، در عین حال که اهمیت مباحث معنوی و دعا و توکل و توسل بر هیچ کس پوشیده نبوده است.
در روزهای اخیر نیز از سوی گروهی خاص، کارهای ناشایستی در رابطه با حرم های مطهر صورت گرفت که به نظر می رسد خوراک رسانه ای جذابی در اختیار دشمنان دین و ملت ایران مهیا کرد. نظر شما در این خصوص چیست؟
بله، متاسفانه همین طور است، کارهای عده ای نادان و یا مغرض که به عنوان مثال ضریح را لیس می زنند یا این که با تجمع پشت درب های حرم مطهر حضرت معصومه(س) حتی با گستاخی آن را می شکنند، این ها نشان می دهد که مع الاسف عده ای با این کارهای خود به تعبیر شما آب به آسیاب دشمن ریخته و باعث وهن شیعه و مذهب می شوند.
این قضایا در حالی رخ می دهد که گویا این افراد فکر نمی کنند که به عنوان مثال در همین شهر مقدس قم، مراجع و بزرگان هستند که اگر فرضاً تعطیلی حرم حضرت معصومه(س) مشکل و ایرادی داشته باشد، آن ها تذکر می دهند و لذا وقتی این بزرگان سکوت می کنند، نشان می دهد که در شرایط فعلی حفظ سلامت مردم و جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، اولویت و اهمیت بیشتری دارد.
پس از این که شیوع ویروس کرونا در کشورمان به صورت رسمی عنوان شد، به تدریج شاهد یک فضای نگران کننده و یأس آور در فضای مجازی و رسانه ای بودیم که باعث تشویش و اضطراب برخی از مردم و خانواده ها شد، به نظر شما در آینده برای غلبه بر این هراس و نگرانی و افسردگی چه باید کرد!؟
ببینید، قبل از هر چیز باید بدانیم که پدیده شوم کرونا فقط مربوط به ما نبوده و صرفاً در ایران شایع نشده کما این که اول چین مبتلا به آن شد و در حال حاضر نیز بسیاری از کشورهای دنیا، کمابیش درگیر این مساله هستند و حتی برخی کشورهای غربی در این خصوص دچار بحران اقتصادی و امنیتی شده اند.
در خود چین مردم با دولت و حاکمیت همکاری خوبی داشتند و با منع و محدودیت ترددها و قرنطینه کامل یک شهر ده، دوازده میلیونی به نام ووهان این تقریباً از بین رفته و چرخه انتقال ویروس نابود شده است
البته در خصوص کشور ما برخی از مردم و خانواده ها انصافاً نکات بهداشتی و عدم حضور غیرضروری در سطح شهر را رعایت می کنند اما متاسفانه برخی نیز گویا هنوز خطر را جدی نگرفته اند
با این حال بنده احساس می کنم که رویه صدا و سیما در مجموع قابل قبول بوده هر چند که در برخی برنامه ها از جمله خبرنگاران و گزارشگران تلویزیون که برای گزارش و هشدار دادن به میان مردم می روند، خودشان هم چندان رعایت نمی کنند و این تناقض ها جالب نیست.
آن چه به اعتقاد بنده مهم است این که ما ضمن حفظ آرامش خود و دعوت دیگران به این امر، یک مقداری از ترس را در جامعه باید داشته باشیم و در واقع در یک حالت خوف و رجا باشیم یعنی نه کاملاً بی خیال باشیم و نه این که همه جوره نگرانی و استرس به خود راه بدهیم، بلکه اگر هر کسی به وظیفه خود به درستی عمل کند و به خصوص اصل خانه نشینی خصوصاً در ایام تعطیلات نوروزی رعایت شود، انشاالله مشکل خاصی نخواهیم داشت.
از آن سو نیز باید توجه داشت که عده ای به جهت شرایط روانی خاص خود، مستعد اضطراب هستند و لذا باید تلاش کنیم که با یک سری مسایل به آنها قوت قلب و امید بدهیم و حتی در صورت نیاز آن ها را به روان شناس و یا روانپزشک ارجاع دهیم.
نقش رسانه های جمعی به خصوص شبکه های اجتماعی را در حفظ آرامش جامعه و غلبه بر ویروس خطرناک یأس و نااُمیدی و افسردگی چگونه ارزیابی می کنید؟
به هر حال اهمیت رسانه در دنیای امروز به حدی است که به تعبیر بسیاری از کارشناسان علم ارتباطات، اساساً زندگی مدرن را بدون رسانه نمی توان تصور کرد، به خصوص در زمانه فعلی که قدرت و ضریب نفوذ و تاثیرگذاری فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بیش از هر زمان دیگری شده است.
در این شرایط پساکرونایی، ما باید با بهره گیری از ابزار هنر و رسانه از جمله شبکه های متعدد صدا و سیما ضمن ارایه هشدارها و نکات لازم بهداشتی به مردم باعث حفظ و تقویت روحیه اُمید به آینده در آن ها شویم
در مجموع البته من رویه صدا و سیما با وجود برخی ضعف ها و کم دقتی ها را می پسندم، ضمن آن که اجمالاً فرآیندی که دولت و نظام در خصوص مقابله با کرونا در پیش گرفته، خوب بوده و انشاالله با همکاری مردم، وضعیت در هفته های و روزهای آینده بهتر هم خواهد شد، به شرط آن که چه مردم و چه مسئولان، همان حالت خوف و رجایی که عرض کردم را در خود کماکان حفظ کنند.
در روزها و هفته های اخیر، هم مقام معظم رهبری و هم بزرگان و مراجع تقلید، نکات مهمی را با تکیه بر ادعیه و منابع دینی در راستای مقابله با کرونا و تقویت روحیه مردم بیان فرموده ند، از جمله اشاره رهبر معظم انقلاب مبنی بر قرائت دعای هفتم صحیفه سجادیه که در فضای مجازی هم بازتاب گسترده ای داشت. به شخصه شما در این باره چه توصیه ای دارید؟
به هر حال همان طور که بزرگان ما فرموده اند، دعا سلاح انسان مؤمن است و به خصوص در مواجهه با سختی ها و بیماری ها، همین ارتباط با خدا و توسل به اولیای الهی بسیار اثرگذار و مشکل گشاست.
خوشبختانه در این روزها و شب ها چه در تلویزیون و چه در شبکه های اجتماعی، دیده ام که گروه های بسیاری از جمله طلاب و روحانیون، بخش هایی از ادعیه را برای استفاده مردم قرار داده اند و خیلی هم زیباست که ما البته مهم تر از ادعیه از خواندن قرآن کریم به عنوان کلام وحی غافل نشویم.
در کنار قرآن، به هر حال دعا و توسل نقش بسیار مهم و کلیدی در رفع افسردگی و نگرانی آدمی دارد و اسلام به عنوان دین کامل و جامع به همه ابعاد توجه داشته یعنی هم توصیه های بهداشتی و رعایت نظافت را مدنظر قرار داده و هم ابعاد معنوی و لزوم توجه به خدا و اهل بیت(ع) را؛ از این رو ما از توجه به این ابعاد به شکل توأمان نباید غافل شویم.
همچنین صبر یکی از مهم ترین روش های مقابله با استرس و عوارض ناشی از آن می باشد که این صبر نیز متأثر از آموزه های دینی در سبک زندگی ما، برکات خاص خود را بر جای می گذارد کما این که در آیه ۱۵۳ سوره مبارکه بقره، خدای متعال اهل ایمان را برای غلبه بر دشمن، دعوت به صبر و نماز می کند.
گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی
