به گزارش خبرگزاری حوزه، حسن فانیدپور با تسلیت به مناسبت سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی و همچنین ارتحال عالم ربانی آیت الله مصباح یزدی در زمینه ضرورت تبیین مفهوم بین تألیف کتاب درسی و طراحی و تدوین آموزشی کتاب، اظهار داشت: در طراحی و تدوین کتاب درسی، مدوّن وظیفه دارد، محتوایی که توسط مؤلف، گردآوری، آماده و نهایی شده است را، با توجه به استانداردهای تربیتی و تعلیمی تحلیل کرده و سپس برای مرتفع کردن مسائل موجود آن توصیه هایی به مؤلف ارائه کند و نیز خود، پیش بینی ها و اقدامات تخصصی لازم برای طراحی آموزشی آن را به انجام رساند.
وی افزود: به عبارت ساده تر، در ابتدا مدون برای بهتر شدن ترتیب و توالی فهم مباحث کتاب، اقدام به پیش بینی روش های مؤثر برای چیدمان و سازماندهی محتوا می کند و سپس با ارائه فنون، راهبردها و فعالیت آموزشی و یادگیری، به تعمیق، تسهیل و تسریع فهم یادگیرندگان از متن پرداخته، تا مطالب به خوبی در ذهن یادگیرندگان آن، تثبیت و منسجم شود.
مسئول اداره طراحی و تدوین متون تحصیلی حوزه های علمیه خواهران ادامه داد: همچنین مدون کتاب درسی تلاش می کند تا با برانگیختن یادگیرنده برای یادگیری و تفکر بیشتر، اهداف آموزشی کتاب درسی را محقق کرده و استقلال نسبی یادگیری در یادگیرندگان ایجاد کند.
وی به توضیح بخشی از روند طراحی آموزشی پرداخت و بیان داشت: در اولین بررسی و تحلیلی که مدون کتاب درسی بر محتوای تألیفی باید داشته باشد، نگاهی بصیرت مندانه نسبت به برونداد سیستم و جایگاهی است که کتاب در برنامه درسی هر مقطع دارد.
فانیدپور با بیان این که در هر مقطع ما با سه نوع از نظام روبه‌رو هستیم که هنگام طراحی کتاب به نوع برونداد نظام و سطح مخاطبین آن باید توجه شود، گفت: مثلا در مقطع عمومی، نظام آگاهی دهندگی بر سایر نظام های آموزشی غلبه دارد و نظام آگاهی دهندگی به سطوح پایین اهداف شناختی اشاره دارد (یعنی آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم).
وی تصریح کرد: اما وقتی ما در مقطع عمومی مشغول طراحی و تدوین کتاب یا تدریس هستیم بسته به اینکه در کدام پایه در این مقطع قرار گرفته باشیم رویکردمان باید متفاوت و متناسب باشد و این رویکرد باید به تدریج به سمت نظام خلاق و آفرینندگی و تولید علم پیش برود و طراحی آموزشی آن می تواند این شرایط و بستر را در متن ایجاد کرده و استاد و طلبه را برای رسیدن به این هدف سوق دهد.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: با توجه به مفهوم شناسی فوق، به عنوان طراح آموزشی(مدون) کتاب درسی، وظیفه داریم تا محتوای تألیفی(یعنی محتوای خام مبتنی بر سرفصل مصوب گروه های علمی) را با تعامل با مؤلف، به نحوی سازماندهی و چینش کنیم و از تکنیک ها و روش‌هایی برای قبل از ورود به متن اصلی، و در حین متن و در انتهای آن استفاده کنیم تا یادگیری، یادداری و انگیزش طلبه افزایش پیدا کند.
وی با تأکید بر این که مدونین آموزشی علاوه بر توجه به سه عامل اصلی(افزایش یادگیری، یادداری و تثبیت مطلب و افزایش انگیزش تحصیلی)، به مؤلفه مهم تر دیگری نیز باید توجه کنند و آن اشاعه و ترویج معرفت توحیدی، اخلاق و تربیت اسلامی در لابه لای متون درسی است، افزود: چه بصورت مستقیم و چه بصورت غیرمسقیم. مدونین حوزوی باید بیشتر از مدونین دانشگاهی بدین امر تربیتی اهتمام داشته باشند و تلنگرهای تربیتی به موقعی را به خوانندگان بزنند، هر چند کتب درسی حوزه ماهیتا مبتنی بر آموزه های دینی هستند.
فانیدپور اظهار داشت: مدونین و طراحان کتب درسی، با ارائه منابع مطالعاتی بیشتر، ارائه تطبیقات و پاورقی ها، ارائه جداول و تصاویر، نقشه های مفهومی و روندی و پرسش های درون متنی و پایانی که به متن مؤلف اضافه می کنند، سبب غنی سازی محتوا، تنظیم بار شناختی مطلوب کتاب و عینی سازی و فعال کردن ذهن طلبه در رسیدن سریع و عمیق تر به هدف های آموزشی می شوند.
وی گفت: وقتی می گوییم که نظام آموزشی حوزه حفظی بار می‌آورد، یکی از دلایل اصلی به نظرم این است که به تمام پایه ها و مقاطع به شکل یک نظام آگاهی دهنده صرف توجه می شود. اما با طراحی استاندارد کتاب درسی به اقتضائات مقاطع تحصیلی مختلف توجه خواهد شد.
مسئول اداره طراحی و تدوین متون تحصیلی حوزه های علمیه خواهران خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم به طور اجمالی تفاوت بین تألیف کتاب و طراحی کتاب درسی را روشن کنیم باید بگویم طراحی کتاب درسی یعنی «غنی سازی محتوای مؤلف و ایجاد و افزایش قابلیت یادگیری بهتر آن»؛ البته برخی از این غنی‌سازی‌های مدونین آموزشی خود می تواند منجر به تولید محتوا هم بشود.
وی با بیان این که مؤلف کتاب درسی وظیفه دارد مبتنی بر سرفصل مصوب گروه‌های علمی مرکز، به گردآوری و تدوین مطالبی بپردازد که در واقع نشأت گرفته از نظرات علمی و متقن صاحب نظران آن علم و سوق دادن مطالب به نظر مشهور است، گفت: مؤلف و مدون آموزشی کتب درسی هر دو تدوین‌کننده هستند؛ مؤلف محتوای علمی دیگران را متناسب با سرفصل تدوین و گردآوری می کند و مدون آموزشی نیز روش و محتوایی برای فهم بهتر مطالب مؤلف فراهم می کند.
فانیدپور در پایان اظهار داشت: قرار نیست در کتاب درسی، مؤلف به دنبال تولید علم جدید در موضوعی که به وی واگذار شده است بپردازد، در واقع مؤلف باید با اشراف و تخصصی که در موضوع مربوطه دارد، به منابع علمی مربوطه رجوع کند و محتوای متناسب با سرفصل را با معیارها و اصول خاص خود، انتخاب و سازماندهی کند.
