خبرگزاری حوزه| همه ما از کودکی درباره جایگاه امربه‌معروف و نهی از منکر سخنان زیادی شنیدیم که آن را از فروعات دین معرفی کرده‌اند و در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) نیز سخنان صریح و مستقیمی دراین‌باره در اختیار ما قرار داده شده است. در کنار اهمیت امربه‌معروف و نهی از منکر، رها کردن آن نیز به‌شدت مذمت شده و بر اساس روایت امام علی علیه‌السلام، با ترک آن اشرار بر انسان‌ها مسلط می‌شود.

سید محمدتقی حسینی، دبیر ستاد احیای امربه‌معروف و نهی از منکر استان قم طی گفت‌وگویی با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به تشریح سیاست‌های جدید این ستاد پرداخته است که تقدیم شما می‌گردد:

* سرآغاز سخن

وقتی انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید، یکی از مسائلی که در جامعه به احیای آن همت گمارده شد، امربه‌معروف و نهی از منکر بود که بر این مدار، اصل هشتم قانون اساسی به امربه‌معروف و نهی از منکر اشاره دارد که نشان‌دهنده اهمیت این مسئله در انقلاب اسلامی است. حتی در ابتدا با توجه به اهمیت این دستور اسلامی، نظر حضرت امام خمینی(ره) بر تشکیل یک قوه و یا وزارت خانه در این عرصه بود. در کشورهای اسلامی نیز امربه‌معروف و نهی از منکر بسیار جدی گرفته شده و اداره حسبیه عهده‌دار این فعالیت در کشورهای عربی است. البته در کشور ما قوه و وزارتخانه‌ای در این عرصه تشکیل نشد و در حد ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر امور دنبال شد. در مجلس نهم نمایندگان مردم به این نتیجه رسیدند که قانونی در عرصه امربه‌معروف و نهی از منکر تصویب شود.

درست است آیات و روایات و ادله اربعه بر وجوب امربه‌معروف و نهی از منکر دلالت دارد، ولی این کار نیاز به این دارد که ما قانونی در این عرصه داشته باشد که مردم بیشتر به آن توجه کنند. قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر در این راستا تصویب شد و بعدازآن در شورای نگهبان و در ادامه در شورای حل اختلاف این مصوبه ابلاغ شد و از آن زمان ستاد احیای امربه‌معروف و نهی از منکر در تمام استان‌ها تشکیل شد.

در رأس این ستاد نماینده ولی‌فقیه که آیت‌الله جنتی انتخاب شد و در استان‌ها نیز این شوراها با ریاست نماینده ولی‌فقیه در استان و ۱۶ عضو که شامل مدیر حوزه‌های علمیه برادران و خواهران، استانداری، فرمانداری، سپاه، سازمان تبلیغات، فرهنگ و ارشاد اسلامی و... بودند، فعال شدند. کارها ادامه داشت تا این‌که آیت‌الله جنتی زمانی که از امام‌جمعه بودن استعفا داد، طبعاً از ریاست ستاد احیای امربه‌معروف و نهی از منکر نیز منفصل شد، ازاین‌رو حجت الاسلام والمسلمین صدیقی به‌عنوان رئیس ستاد و دبیر ستاد نیز  حجت الاسلام جلیل محبی انتخاب شد.

* تغییر سیاست‌های ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر

در دور جدید، تغییر سیاست‌ها در دستور کار قرار گرفت و این سیاست‌ها تغییر کرد. من حدود ۳۰ سال است که در عرصه امربه‌معروف و نهی از منکر فعال هستم که درگذشته در گروه‌های ناصحین تحت اشراف آیت‌الله احمدی میانجی(ره) و دبیری آیت‌الله آشتیانی فعال بودم و مدیر جمعیت ناصحین بودم.

در آن زمان افرادی که علاقه‌مند به فعالیت در این عرصه بودند، مراجعه می‌کردند و ما نیز پس از ارائه آموزش‌هایی در این عرصه، آن‌ها را به کار می‌گرفتیم؛ ولی الآن گفته می‌شود که ستاد باید کارهای ستادی کند و کارهای صف را به صف واگذار کند. ما باید ریل‌گذاری، رصد، تحلیل و نظارت بر صف داشته باشیم.

صف شامل گروه‌های مردمی و ان جی اوها و صنم‌ها می‌شوند. مثلاً جامعه اسلامی ناصحین که یکی از گروه‌هایی است که حدود سی سال کار می‌کند، صف است. او باید کار کند و ستاد ضمن نظارت، حمایت‌های مادی، معنوی و قضائی را از آن‌ها داشته باشد. ممکن است امربه‌معروف در حین خدمت و فعالیت خود دچار پرونده قضائی شود، در اینجا ما وارد می‌شویم.

در برنامه جدید، سیاست ستاد سیاست ترویجی، تبیینی و گسترش فرهنگ امربه‌معروف و نهی از منکر است. گروه‌های ان جی او ها که می‌آیند، برخی از گذشته بودند که باید دوباره مراجعه کنند و از ما مجوز بگیرند.  فعالیت‌های ما در ۱۶ عرصه است که یکی از آن‌ها منابع طبیعی است. این‌ها مراجعه کرده و ما مجوز رسمی این کار را به آن‌ها می‌دهیم. مجوز گروه‌های اجتماعی و... از سوی ستاد کشوری به آن‌ها داده می‌شود.

* به دنبال مچ‌گیری از افراد نیستیم

ما در کار خود بحث‌های آموزشی، تحلیلی و حمایت‌های قضائی و معنوی از آن‌ها داریم. برای مثال، یکی از گروه‌های جهادی ما در گشت زنی‌ها خود متوجه شده بود که عبارت شهید از یکی از خیابان‌ها برداشته‌شده بود، که آن‌ها این مسئله را به ما اعلام کردند. آن‌ها نامه‌ای به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی زدند و رونوشت آن را به ما نیز فرستادند. اداره ارشاد آن را اصلاح کرد و بعد از این‌که اصلاح شد، ما هیچ ورودی نیافتیم. نامه دیگری نیز از این گروه آمد که تبلیغات برخی باشگاه‌های ورزشی زنانه مناسب نیست و به‌گونه‌ای هنجارشکنی دارد. تربیت‌بدنی این مسئله را نپذیرفته بود، ازاین‌رو ما ورود یافتیم و نماینده ما به آنجا رفت و آن‌ها را متقاعد کرد و درنتیجه تربیت‌بدنی کلاس تحلیلی آموزشی و تبلیغی برای آموزشگاه‌ها برگزار کرد که از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری نماید. این مسئله در کمترین سروصدایی انجام شد؛ نماینده ما در این کلاس‌ها عهده‌دار تدریس و آموزش شد.

ما که به دنبال مچ‌گیری از کسی نیستیم.  البته ما در ادامه رصد می‌کنیم که این کار اثرگذاری داشته یا نه. حتی اگر یک فردی به‌صورت فردی نیز مشکلی دید و پیگیری‌های او به نتیجه نرسید، ما موظف هستیم که ورود یابیم؛ هرچند که وقتی گروه‌ها ورود یابند، کار با انسجام بیشتری انجام می‌شود. البته حمایت‌های معنوی و قضائی ما از افراد امربه‌معروف و ناهی از منکر نیز وجود دارد و در حال حاضر در تمامی استان‌ها شعب رسیدگی به پرونده‌های حمایت از آمران و ناهیان فعال است. البته این در صورتی است که ما اطلاع داشته باشیم، افراد می‌توانند از طریق تلفن ما، سایت و کانال‌های ما در شبکه‌های اجتماعی ما را مطلع نمایند. ۳۲۹۲۰۹۷۰، پاسخگوی مردم قم است که در این عرصه نیز مواردی از تماس وجود داشته است.

* بی‌تفاوتی نسبت به منکرات در جامعه برداشته شود

در حال حاضر هم‌وغم ما این است که بی‌تفاوتی نسبت به امربه‌معروف و نهی از منکر از جامعه جمع شود و مردم مسئولیت‌پذیر بار بیایند. البته فعالیت‌های ستاد تنها در عرصه عفاف و حجاب نیست، بلکه این عرصه، یکی از شانزده عرصه فعالیت‌های ابلاغی به ستاد است. مباحث اداری، امور اجتماعی، محیط‌زیست، بهداشت و درمان و...، ازجمله این عرصه‌هاست.

در عرصه بهداشت و درمان کارهای خوبی انجام‌شده و تلاش می‌شود مردم را به رعایت پروتکل‌های بهداشتی دعوت کنیم. زدن ماسک، رعایت فاصله فیزیکی از جمله فعالیت‌ها در این عرصه است.

امروز در کنار فعالیت‌ها، مطالبه گری از مسئولان نیز در دستور کار قرار دارد که در این راستا معاونت اجتماعی و مطالبه گری فعال می‌باشد. در ساختار قبلی، معاونت‌های این ستاد شامل: مردم و دولت، دولت به مردم و... می‌شدند ولی الآن معاونت رسانه، معاونت فرهنگ‌سازی و آموزش فعال می‌باشند. رسانه به معنای اعم، خبرگزاری‌ها و سایت‌ها را شامل می‌شود؛ این‌که امربه‌معروف و نهی از منکر را به فرهنگ عمومی تبدیل کنیم و آن را نهادینه کنیم و مردم نسبت به ترک فعل و انجام منکر بی‌تفاوت باشند. آموزش هم که خیلی مهم است؛ ما در بحث امربه‌معروف و نهی از منکر کلاس‌هایی شامل چیستی، چرایی و چگونگی امربه‌معروف و نهی از منکر را برگزار می‌کنیم. این‌که ما چطور تذکر بدهیم که شخص بپذیرد.

* نسبت به امربه‌معروف ما مطالبه گر هستیم و مسئولان پاسخگو

در کنار این، معاونت اجتماعی و مطالبه گری فعال است. در این معاونت ادارات، مساجد، کارگروه‌های حقوقی و قضائی و... را دنبال می‌کنیم. در این معاونت ما مطالبه گری را داریم که مخصوصاً از مسئولان و مدیران است که ما مطالبه کنیم و آن‌ها نیز پاسخ‌گو باشند که این از مهم‌ترین کارهایی است که ستاد پیگیری می‌کند. حدود ۲۸ گروه مطالبه گر در عرصه‌های مختلف تشکل شده و در حال فعالیت هستند.

یکی از این گروه‌ها، درباره سلبریتی ها کار خوبی انجام داد و نسبت به آسیب‌شناسی آن‌ها فعال است. آن‌ها می‌آیند و علیه سلبریتی هایی که برخلاف قانون عمل می‌کنند، مدعی شده‌اند و در دادستانی طرح دعوی کردند که برخی از این‌ها عدم رعایت قوانین را در دستور کار خود قرار داده‌اند. این کارها جزو کارهای روتین ستاد است. البته حساسیت‌های زیادی در مسیر پیش روی ستاد است که کارها را با دقت بالا دنبال می‌کنیم.

* ورود رسانه‌ها به عرصه امربه‌معروف و نهی از منکر لازم است

ارتباط با رسانه‌ها در حال حاضر وجود دارد ولی لازم است این ارتباط بیشتر شود که در سایت‌ها و کانال‌های خود سیاست‌های ستاد را ترویج کنند.

امسال در هفته امربه‌معروف و نهی از منکر از مراجع تقلید پیام‌هایی گرفتیم که برای ما بسیار بااهمیت بود. تبیین سیاست‌های جدید ستاد و این‌که فعالیت‌های ستاد تنها در عرصه عفاف و حجاب نیست این باید در رسانه‌ها بیشتر مطرح شود تا همگان نسبت به این آگاه شوند.

عدم انحصار مصادیق معروف و منکر در موضوعات خاص و محدود و گسترش این مصادیق و رویکرد در دستور کار ماست. در عرصه اسراف و تخلف‌ها و تبعیض‌ها و... فعالیم؛ ما در این‌ها از ادارات نیز کمک می‌گیریم که مصادیق معروف و منکر را احصا کنند و نسبت به آن حساس باشند و جلوی منکرها را بگیرند و معروف‌ها را ترویج کنند.

 نام ستاد، امربه‌معروف و نهی از منکر است، ولی به نظر امربه‌معروف تحت تأثیر نهی از منکر شده و گویا بیشتر فعالیت‌ها در مسیر نهی از منکر است. آیا این را قبول دارید؛ چه برنامه این در این عرصه می‌توان پیش گرفت؟

اشکال شما وارد است. در قرآن و روایات امربه‌معروف در همه‌جا مقدم برنهی از منکر است و اگر معروف بیاید، منکر خودبه‌خود برطرف می‌شود ولی متأسفانه از گذشته نهی از منکر از امربه‌معروف مقدم شده است. ما در این عرصه ورود یافتیم و کارهایی را انجام داده‌ایم. برای مثال، گروه جهادی مهرورزی تشکیل‌شده و در حال فعالیت است که در مسیر ترویج معروف است. از این گروه‌ها استقبال می‌کنیم که در زمینه‌های مختلف اجتماعی کار کنند که جلوی منکرات زیادی را بگیرد. برای مثال اگر زمینه و بستر برای ازدواج یا اشتغال آن‌ها فراهم شود، مسئله‌ای است که اگر انجام شود، جلوی بسیاری از منکرها گرفته می‌شود. یا در ادارات، تکریم ارباب‌رجوع به معنای واقعی انجام شود و... .

 در عرصه عفاف و حجاب، علاوه بر نهی از منکر در این عرصه، نیازمند معروف‌هایی هستیم که باید ترویج شود. ما در شرایطی هستیم که باحجاب بودن بسیار پرهزینه شده است و تهیه چادر و مانتوی مناسب برای بانوان دشوار است، درحالی‌که برای تهیه لباس‌های نامناسب، هزینه‌های کمتری صرف می‌شود. در این عرصه ورود داشته‌اید؟

در قرارگاه ۱۹ دی قم به ریاست آیت‌الله سعیدی، این موضوع بحث شد. در عرصه‌های مختلفی پیگیری شد و در عرصه چادر به این نتیجه رسید که قم خودش باید کارخانه چادر داشته باشد. در این عرصه استانداری سرمایه‌گذار پیدا کرد و قرار است این کارخانه در قم راه‌اندازی شود. چون در حال حاضر تنها در شهرکرد کارخانه چادرسازی وجود داشته باشد. بر ما لازم است که بستر را فراهم کنیم تا افراد برای داشتن حجاب، با چنین محدودیت‌هایی روبرو نباشند.

برخی پوشاک نامناسب هم وجود دارد که برای جلوگیری از ورود و توزیع آن‌ها، پیگیری‌هایی انجام می‌دهیم. البته در این مسیر می‌توان گفت که هنوز در ابتدای راه هستیم و اقدامات زیادی است که باید در آینده انجام دهیم. اگر کسی هم در این عرصه ورود یابد، موظفیم که پیگیری نماییم.

ما حلقه واسط هستیم میان مردم و مسئولان که اگر مردم دستش به مسئول نرسد  و یا صدایش به او نرسد، ما حلقه وصل هستیم.

 ما بر امربه‌معروف تأکید می‌کنیم، درحالی‌که مسیر در پیش‌گرفته شده، بیشتر توصیه و خواهش است و شاید نظریه اسلام در فعالیت‌های در پیش‌گرفته شده، تأمین نشده باشد.

این مسئله، دارای مبانی فقهی است، به این معنی که در امر استعلا است، یعنی از بالا به پایین، ولی آنچه گفته می‌شود خواهش می‌کنیم...، امر نیست. این‌ها مراتب امربه‌معروف و نهی از منکر است. دعوت به خیر هم وجود دارد که در قرآن به آن تأکید شده است.

امرونهی اگر بخواهد باشد، باید همان بالا و پایین باشد. همان کاری که عربستان انجام می‌دهد، ولی ما اینجا بیشتر جنبه‌های ارشاد جاهل و تنبیه غافل است. اگر به مردم گفته شود این کار را انجام بده یا این کار را انجام نده، شاید موردپذیرش نباشد.

مقام معظم رهبری در این عرصه بیان می‌دارد که حرف را بگو و برو؛ این حداقل امربه‌معروف و نهی از منکر است. توصیه در اینجا این است که بعد از این‌که نظر خود را گفتید، بروید و منتظر نتیجه آن نباشید.

قرآن بیان می‌دارد که نتیجه کار باخداست، شما باید امربه‌معروف و نهی از منکر را به نحو صحیح انجام دهید، خداست که نتیجه را رقم می‌زند.

باید محیط، افراد و... در امربه‌معروف و نهی از منکر مدنظر قرار گیرد. اگر ما در روش‌های صحیح آموزش دهیم، کار مهمی انجام شده است. اگر در این مسیر امربه‌معروف و نهی از منکر بد گفته شود، پذیرش ندارد.

درباره نحوه درست امربه‌معروف و نهی از منکر از دختر مرحوم علامه طباطبایی نقل شده است که اگر ما برای نماز صبح، خودمان هم بیدار می‌شدیم، در رختخواب می‌ماندیم تا پدرمان با دست نوازشش، ما را بیدار کند. این امربه‌معروف و نهی از منکر اثرگذار است.

در بحث روش‌ها، استفاده از روش‌های نوین نیز مهم است که رسانه‌ها در این عرصه می‌توانند اثرگذار باشند. گاهی اوقات می‌توان ساعت‌ها محتوا را با کلیپی چنددقیقه‌ای منتقل نماییم. باید فرهنگ امربه‌معروف و نهی از منکر در میان مردم نهادینه شود، در این صورت بسیاری از مشکلات برطرف می‌شود.

* سپاس از فرصتی که در اختیار خبرگزاری حوزه قراردادید.

بنده هم از شما و خبرگزاری حوزه تشکر می‌کنم که این خبرگزاری خیلی خوب و وزین جای خود را در رسانه کشور بازکرده است و امیدواریم همگان از آن بهره‌مند شوند.