خبرگزاری «حوزه»، ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات مؤمنین، شرح دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان را با شرح حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن زمانی، مسئول دفتر سیاسی اجتماعی حوزه علمیه منتشر می کند.
اللهمّ وَفّقْنی فیهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ وجَنّبْنی فیهِ مُرافَقَةِ الأشْرارِ وأوِنی فیهِ بِرَحْمَتِکَ الی دارِ القَرارِبالهِیّتَکِ یا إلَهَ العالَمین. خدایا توفیقم ده در آن به سازش کردن نیکان و دورم دار در آن از رفاقت بدان و جایم ده در آن با مهرت به سوی خانه آرامش به خدایی خودت ای معبـود جهانیان.
* سه درخواست روزه دار از خدای متعال
* همراهی با ابرار
روزه دار در این روز سه درخواست از خدا می کند: یک همراهی با ابرار و نیکان که دو سخن در این درخواست قابل توجه است: سخن اول این که ابرار چه کسانی هستند؟ و سخن دوم اینکه موافقت با ابرار به چه معناست؟
در دعای روز سیزدهم توضیح مختصری راجع به اینکه ابرار چه کسانی هستند مطرح کردیم، در سوره انسان، پنج تن آل عبا معیار ابرار بودند و کسانی بودند که «ویطعمون الطعام علی حبه مسکینا ویتیما وأسیرا * إنما نطعمکم لوجه الله».
آیات دیگری هم در معرفی ابرار داریم سوره بقره آیه ۱۷۷ بر و نیکی را تعریف کرده و مصادیقش رو بیان کرده و ابرار را دارای ۱۵صفت تعیین کرده است« لَیْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ الْمَلائِکَةِ وَ الْکِتابِ وَ النَّبِیِّینَ وَ آتَی الْمالَ عَلی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ وَ السَّائِلینَ وَ فِی الرِّقابِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا وَ الصَّابِرینَ فِی الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حینَ الْبَأْسِ أُولئِکَ الَّذینَ صَدَقُوا وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ».نیکی ،(تنها ) این نیست که( به هنگام نماز ، ) رویِ خود را به سوی مشرق و ( یا ) مغرب کنید ( و تمام گفتگوی شما ، در باره قبله و تغییر آن باشد و همه وقت خود را مصروف آن سازید ) بلکه نیکی ( و نیکوکار ) کسی است که به خدا ، و روز رستاخیز ، و فرشتگان ، و کتاب ( آسمانی ) ، و پیامبران ، ایمان آورده و مال ( خود ) را ، با همه علاقه ای که به آن دارد ، به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان ، انفاق می کند نماز را برپا می دارد و زکات را می پردازد و ( همچنین ) کسانی که به عهد خود- به هنگامی که عهد بستند- وفا می کنند و در برابر محرومیتها و بیماریها و در میدان جنگ ، استقامت به خرج می دهند اینها کسانی هستند که راست می گویند و ( گفتارشان با اعتقادشان هماهنگ است ) و اینها هستند پرهیزکاران!
کسانی که این ۱۵ ویژگی را دارند جز ابرار محسوب می شوند و روزه دار از خدا می خواهد که "خدایا ما را با کسانی همنشین کن که دارای این ۱۵صفت باشند".
سخن دوم این که باید از خدا بخواهیم توفیق موافقت با ابرار را به ما بدهد.
* سه معنای موافقت با ابرار
سه معنای برای موافقت گفته شده است ، هم نشینی با ابرار همراهی با ابرار، همکاری با آنان.
در باره همنشینی گفته شد کسانی که با خوبان بنشینند خوب می شوند و این آثار رفاقت چنان اثر می گذارد که در قیامت کسانی که از هم نشینی با خوبان محروم بوده اند در آخرت آرزو می کنند کاش با خوبان بودند و کسانی که با بدان همنشین بودند آرزو می کنند ای کاش با آنان همنشینی نمی کردند.
در سوره فرقان می فرماید« وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبیلاً۲۷یا وَیْلَتی لَیْتَنی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلاً۲۸لَقَدْ أَضَلَّنی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنی وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً »..ای کاش من راهی برای همنشینی با رسول خدا و اهل بیتش انتخاب می کردم.
پس معنای اول موافقت ابرار یعنی همنشینی با خوبان و پرهیز از همنشینی با بدان و معنای دوم موافقت یعنی همراهی با ابرار و کارهایی که آنان انجام می دهند را ما نیز انجام دهیم، یعنی الگوگیری از آنان می شود همراهی.
چه قدر خوب است انسان با خوبان بنشیند و از خوبی های آنان یاد بگیرد، اگر انسان چند شب با کسی که اهل تهجد است بنشیند و زندگی کند آرام آرام رنگ تهجد می پذیرد و اهل مناجات می شود.
معنای سوم موافقت یعنی همکاری کردن با آنان و مصداق آیه شریفه "تعاونو علی البر و التقوا" می شود و انسان در اعمال خیر به دیگران کمک کند و راه را برای آنان هموار کند.
* دوری از اشرار
دومین درخواستی که روزه دار از خدا می کند دوری از اشرار است.
قرآن در سوره زخرف آیه ۶۷ می فرماید« الْأَخِلاَّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقینَ*یا عِبادِ لا خَوْفٌ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ». دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند ، مگر پرهیزگاران!
معنای دوم مرافقت با اشرار، همراهی با اشرار است و آیه ۳۸ اعراف که نقل می کند «قالَ ادْخُلُوا فی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فِی النَّارِ کُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها حَتَّی إِذَا ادَّارَکُوا فیها جَمیعاً قالَتْ أُخْراهُمْ لِأُولاهُمْ رَبَّنا هؤُلاءِ أَضَلُّونا فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ قالَ لِکُلٍّ ضِعْفٌ وَ لکِنْ لا تَعْلَمُونَ۳۸وَ قالَتْ أُولاهُمْ لِأُخْراهُمْ فَما کانَ لَکُمْ عَلَیْنا مِنْ فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ».( خداوند به آنها ) می گوید: «در صفّ گروه های مشابه خود از جنّ و انس در آتش وارد شوید!» هر زمان که گروهی وارد می شوند ، گروه دیگر را لعن می کنند تا همگی با ذلّت در آن قرار گیرند. ( در این هنگام ) گروه پیروان درباره پیشوایان خود می گویند: «خداوندا! اینها بودند که ما را گمراه ساختند پس کیفر آنها را از آتش دو برابر کن! ( کیفری برای گمراهیشان ، و کیفری بخاطر گمراه ساختن ما. ) » می فرماید: «برای هر کدام ( از شما ) عذاب مضاعف است ولی نمی دانید! ( چرا که پیروان اگر گرد پیشوایان گمراه را نگرفته بودند ، قدرتی بر اغوای مردم نداشتند. و پیشوایان آنها به پیروان خود می گویند: «شما امتیازی بر ما نداشتید پس بچشید عذاب ( الهی ) را در برابر آنچه انجام می دادید!
عده ای از کسانی که با گروه بد همراهی کرده اند و آن افراد بد موجب گمراهی این افراد ساده لوح می شوند و این افراد ساده لوح به خدا شکایت می کنند که عذاب آنان را دو برابر عذاب کن ولی خدا می فرماید : هر کس به اندازه خودش عذاب می شود.
سوره احزاب آیه ۶۷ از ملت هایی که تحت تاثیر بزرگان قوم خود بودند و به وسیله آنان گمراه شده اند و خدا از این توده تاثیر پذیر نقل می کند که« وَ قالُوا رَبَّنا إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ کُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبیلاَ * رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَیْنِ مِنَ الْعَذابِ وَ الْعَنْهُمْ لَعْناً کَبیراً» می گویند: «پروردگارا! ما از سران و بزرگان خود اطاعت کردیم و ما را گمراه ساختند! پروردگارا! آنان را دو چندان عذاب ده و آنها را لعن بزرگی فرما!»
در سوره بقره آیه ۱۶۷ خدا سخن دیگری را نقل می کند و می فرماید: آن گروهی که موجب انحراف گروه دیگر می شود تبری خودشان را اعلام می کنند از آنان و این کسانی که گول خوردند از خدا می خواهند که ما را برگردان تا ما از آنان تبری بجوییم و همه اینها داخل جهنم می شوند« وَ قالَ الَّذینَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنا کَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ کَما تَبَرَّؤُا مِنَّا کَذلِکَ یُریهِمُ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ حَسَراتٍ عَلَیْهِمْ وَ ما هُمْ بِخارِجینَ مِنَ النَّارِ». پیروان می گویند:«کاش بار دیگر به دنیا برمی گشتیم ، تا از آنها [ پیشوایان گمراه ] بیزاری جوییم ، آن چنان که آنان ( امروز ) از ما بیزاری جستند! خداوند این چنین اعمال آنها را به صورت حسرت زایی به آنان نشان می دهد و هرگز از آتش ( دوزخ ) خارج نخواهند شد!
* قرار گرفتن در دارالقرار
سومین در خواست روزه دار از خدا در این روز این است که او را در دارالقرار رحمت خویش وارد کند.
* دارالقرار کجاست؟
دو سخن قابل توجه است یک اینکه دارالقرار کجاست؟ و آیا این دنیا نیست؟ در پاسخ باید گفت: این دنیا محل گذر است و هیچ پایداری ندارد و به زودی منقضی می شود، بنابراین قیامت دارالقرار است، در سوره غافر آیه ۳۸ نقل می کند «وَ قالَ الَّذی آمَنَ یا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِکُمْ سَبیلَ الرَّشادِ۳۸یا قَوْمِ إِنَّما هذِهِ الْحَیاةُ الدُّنْیا مَتاعٌ وَ إِنَّ الْآخِرَةَ هِیَ دارُ الْقَرارِ».کسی که ( از قوم فرعون ) ایمان آورده بود گفت: «ای قوم من! از من پیروی کنید تا شما را به راه درست هدایت کنم. ای قوم من! این زندگی دنیا ، تنها متاع زودگذری است و آخرت سرای همیشگی است!
* لزوم درخواست ماوا از خداوند چرا لازم است؟
سخن دوم این است که درخواست ماوا از خداوند چرا لازم است؟ چون آنقدر ماوا گرفتن در قیامت و پناه جستن به جهنم سخت و ناگوار است که خدای متعال در قرآن هرجا ماوا را مطرح کرده است یا ماوای از جهنم است یا ماوای از عذاب و در قرآن شاید جایی نباشد که واژه ماوا به جنت یا رضوان تعبیر شده باشد و راز این گستردگی کاربرد معنای ماوا شاید به خاطر هشدار دادن خدا باشد، لذا بنده از خدا می خواهد ماوایی که خدا به او می دهد ماوای در جوار رحمت خودش باشد.
