به گزارش خبرگزاری «حوزه» از اصفهان، مرکز رسیدگی به امور مساجد استان اصفهان در سال ۷۵ با عنایت آیت الله العظمی مظاهری تاسیس شد و اکنون ۲۵ سال از تاسیس این مجموعه می گذرد. دهم دیماه ۹۹ بود که مدیر اجرایی جدید این مرکز از سوی نماینده ولی فقیه در استان معارفه شد.

حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمد صادق ابطحی که در کارنامه خود سابقه مسئولیت نمایندگی ولی فقیه در پدافند هوایی سپاه و ... را داراست، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزار حوزه در اصفهان به تشریح اقدامات و فعالیت های مرکز رسیدگی به امور مساجد استان پرداخت:

شاخصه های مسجد در تراز انقلاب اسلامی چیست؟

مقام معظم رهبری درپیامی در سال ۸۹ که به اجلاسیه نماز دادند، ویژگی های مسجد تراز اسلامی را بیان می کنند و می فرمایند: «در مسجد تراز اسلامی شور و بهجت خالص، با نشاط زندگی پاک و سالم در هم می آمیزد و جامعه را به تراز اسلامی آن نزدیک می کند، مسجد مظهر آمیختگی دنیا و آخرت و پیوستگی فرد و جامعه در اندیشه و دیدگاه مکتب اسلام است»

رهبر معظم انقلاب پس از آن، ویژگی های دیگری را نیز برای مسجد تراز اسلامی برمی شمارند، نخست حضور نسل جوان پاک نهاد، دوم روحانیونی که به عنوان معلمان آگاه و دلسوز در مساجد هستند، سوم هیئت های امنایی که در مساجد هستند باید دلهای پاک جوانان را مجذوب مساجد کنند و انگیزه‌ای برای حضور پرشور جوانان در مسجد ایجاد کنند و چهارم آنکه مسجد باید مکان تفسیر و حدیث وکانون موعظه و پرورش اخلاق باشد.

حتی بحث خادمین در مسجد تراز اسلامی بسیار حائز اهمیت است، مسجد باید محلی برای مراجعه مردم باشد، مانند مسجد النبی(ص) که هم در آن نماز برگزار می‌شد و هم محل حل دعاوی مردم و هم مرکز سیاست و عبادت بود.

چه تعداد مسجد در اصفهان وجود دارد؟

در استان اصفهان حدود ۲۴ هزار شهید و ۵ هزار مسجد داریم که از این تعداد ۴ هزار مسجد، فعال است و اگر از بین اینها میانگین بگیریم سهم هر مسجد ۶ شهید می شود، یعنی به ازای هر مسجد شش شهید جان داده اند تا دَرِ یک مسجد باز باشد، بنابراین نمی‌شود بگویند ما کاری به شهید و نظام نداریم.

وظیفه اصلی که برای مرکز رسیدگی به مساجد پیش بینی شده، ساماندهی به وضعیت مساجد است، استان اصفهان در سطح کشور، بیشترین مسجد را دارد و تهران با آن جمعیت و گستردگی فقط ۳ هزار و ۶۰۰ مسجد دارد در حالی که اصفهان بیش از ۵ هزار مسجد در سراسر استان داراست.

وظیفه اصلی و ذاتی مرکز رسیدگی به امور مساجد رسیدگی و ساماندهی مسائل مرتبط با این ۵ هزار مسجد است، چه در بحث انتصاب امام جماعت و چه در زمینه انتصاب هیئات امنا مساجد و حل اختلافاتی که در مساجد به وجود می آید و همچنین رسیدگی به دعاوی در مساجد نیز از دیگر وظایف این مرکز است.
 

 تعداد ائمه جماعت فعال در سطح استان چه تعدادی است؟

حدود ۳۵۰۰ پرونده برای ائمه جماعات در سطح استان اصفهان وجود دارد، از این تعداد ۱۵۰۰ پرونده مربوط به شهرستان اصفهان می باشد که از این تعداد نیز ۹۰۰ پرونده فعال است.

در دهم دی ماه ۱۳۹۹مسئولیت اداره این مجموعه از سوی نماینده ولی فقیه در استان اصفهان آیت الله طباطبایی نژاد برعهده من گذاشته شد، در ابتدای امر چند موضوع را آغاز کردیم، یکی بحث به روز رسانی پرونده های ائمه جماعت و تکمیل نواقص ها و دیگری به روز رسانی پرونده مساجد و نیز استخراج موقوفات مساجد بود که حجم زیادی از درآمد مساجد را تشکیل می دهد و متاسفانه در طی این سالها مورد غفلت قرار گرفته و علی رغم وجود موقوفات بسیاری که مساجد دارند، ولی مساجد با تنگ دستی و نیازمندی اداره می شوند.

برای انتخاب ائمه جماعات انقلابی معیار و ملاکی دارید؟

برخی مساجد هستند که امام جماعت آنها نسبت به انقلاب یا بی تفاوت و یا حتی مخالف انقلاب بوده و یا بعضاً مروج تشیع انگلیسی بوده و در این سمت ها منصوب شده اند، ولی در حال حاضر با هماهنگی که با دادگاه ویژه روحانیت و دستگاه اطلاعاتی انجام شده برای انتصاب ائمه جماعت، در مورد آنان استعلام گرفته و اگر چنانچه از نظر خط و ربط سیاسی نسبت به نظام و انقلاب زاویه داشته باشند، به عنوان امام جماعت منصوب نمی شوند.

گاهی اختلافاتی بین امام جماعت و هیئت امناء در بعضی از مساجد دیده می شود، برای حل این گونه مسائل چگونه عمل می کنید؟

به فرموده رهبری، امام جماعت بودن یک شغل است و صرفا این نیست که روحانی نماز بخواند و برود، بلکه باید مدیریت مسجد را برعهده بگیرد، هیئت امنا نیز به عنوان بازوان امام جماعت برنامه های مسجد را پیش می برند، اما این طور نیست که اگر کسی خطا کرد از آن چشم پوشی کنیم.

اگر چنانچه در مسجدی اختلافی ایجاد شود، هریک از طرفین را جداگانه دعوت نموده و صحبت های آنها را گوش می دهم و اگر تعارض داشته باشد آنان را رو در رو کرده و می گوییم صحبت های خود را عنوان کنند و هر کجا متوجه شدیم، طرفی که اشتباه کرده است حتی اگر امام جماعت باشد، فرصتی به او داده می شود تا اشتباه خود را جبران کند و اگر قابل اصلاح نباشد، او را تغییر می دهیم.

 برای ساماندهی هیئت امنای مساجد چه برنامه ای دارید؟

امروز تلاش ما بر این است که سیستم خدمت رسانی به مساجد را به روز و اداری کنیم. یکی از مسائل در دوران گذشته، وجود دوگانگی در حکم های هیئت‌های امنا مساجد است، برای عده ای از اعضای هئیت امنای برخی از مساجد اداره اوقاف حکم می زد و برای برخی دیگر مرکز امور مساجد اصفهان این کار را انجام می داد و برخی مساجد نیز، بدون داشتن حکمی، توسط خیرین و مردم مساجد اداره می شود.

برخی مساجد در استان نیز هستند که خَیّری که آن راساخته است، تولیت آن را نیز بر عهده دارد و بدون داشتن هیچ گونه حکمی، آن مسجد را اداره می کند.

در گذشته صرف لیستی که به عنوان هیئت امنا ارائه می‌شد و یا شخصی که به عنوان امام جماعت معرفی می شد برای آنها حکم زده می‌شد، اما امروزه فردی به عنوان محقق در مرکز رسیدگی به امور مساجد وجود دارد که برای تحقیقات محلی جهت انتصاب هیئت امنا مراجعه نموده و اگر افراد شاخصه‌های هیئت امنا را نداشته باشند مورد تایید قرار نمی گیرند و در مورد ائمه جماعات نیز روال به همین صورت می باشد.

دیگرانی که در گذشته منصوب شده اند و با نظام و انقلاب زاویه دارند نیز احضار نموده و با آنها صحبت می کنیم و در صورتی که نپذیرند آنها را تغییر می دهیم.

برای جذب جوانان و حضور آنها در هیئت امنای مساجد چه برنامه ای دارید؟

در احکامی که برای هیئت امنا و امام جماعت مساجد صادر می شود، این مسئله ذکر می شود که شرایطی را برای جذب جوانان فراهم کنند.

جوان گرایی در انتخاب هیئات امنای مساجد و ائمه جماعات اولویت دارد، متاسفانه در گذشته به این صورت بوده که بزرگان و مسن ترها در محله، هیئات امنا می شدند و وقتی از دنیا می رفتند نیز به صورت موروثی پسران آنها جایگزین می شدند، در حالی که این اشتباه است و انتخاب هیئت امنا باید بر اساس توانایی و توانمندی افراد باشد.

افرادی که در مسجد حضور ندارند و فعالیت های مذهبی ندارند نمی توانند به عنوان هیئت امناء مساجد باشند.

تغییراتی در این خصوص قرار است صورت بدهیم که حداقل یک دوره سه ساله زمان می برد، تاجوان گرایی هیئت امنا اتفاق بیفتد.

هفته ای یکبار جلسه برای هئیت امنا و امام جماعت مساجد برگزار می شود، در این جلسه اصول و مبانی و آیین ها را برای آنها مطرح نموده و از آنها امضا می‌گیریم که به این آیین عمل کنند و اگر جایی خلاف این باشد، آن را ساماندهی می کنیم.

آیا با مجموعه ها و ارگان های دیگر تفاهم نامه هایی همکاری داشته اید؟

به تازه‌گی تفاهم نامه ای امضا کرده‌ایم که مسجد محلی باشد برای رسیدگی به دعاوی  و دونفر که با هم اختلاف دارند قبل از اینکه به دادگاه و پاسگاه بروند ابتدا با مراجعه به مسجد بدون هیچ هزینه ای بتوانند با حضور امام جماعت و معتمدین محل و فرد حقوقدان، مشکل خود را حل کنند.

مجموعه پلیس، نیروی انتظامی، ستاد امر به معروف و نهی از منکر می توانند بازویی برای کمک به حل این مسائل باشند و مسجد پایگاهی برای آگاهی رسانی، روشنگری و آشنایی مردم با مشکلات اجتماعی  وناهنجاری ها مانند مواد مخدر و دزدی و امثال آن باشد.

شورایی متشکل از مدیر کل برخی از ادارات که با مسائل مربوط به مساجد مرتبط هستند، مانند اداره ارشاد اسلامی، اوقاف و امور خیریه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه استان، بسیج، ستاد امر به معروف و نهی از منکر و امثال اینها تشکیل داده ایم که در این جلسات به مسائل مرتبط با مساجد می پردازند و با امور مساجد در زمینه های مرتبط توافق می کنند.

برای نیمه دوم سال در حالت کوچکتر، به دنبال ایجاد شورای مناطق ۱۵گانه شهری  برای مساجد هستیم، در گذشته یک نفر به عنوان مسئول شورا و چند نفر از ائمه جماعات هستند در حالی که در مساجد فقط ائمه جماعات موثر نیستند و ما در حال تغییراین مسئله و به دنبال حضور مقامات بالاتر در این شورا هستیم،  مثلا چون بسیج در مسجد حضور دارد باید فرمانده حوزه آن بسیج در این شورای منطقه حضور داشته و یا مسئول هیئت های مذهبی در این شورا باشند و شخص شاخصی از هیئات امنا و کانون های فرهنگی وگروه های جهادی نیز در این شورا حاضر باشند واگر اختلافی بین امام جماعت با هریک از اینها به وجود آمد، این شورا به حل این مسئله بپردازند.

 مهمترین درخواست شما از حوزه علمیه چیست؟

حوزه علمیه اصفهان بازوی مهمی برای امور مساجد است. حوزه علمیه کهن استان اصفهان با تربیت ائمه جماعاتی که بتوانند پاسخگو وگرهگشای امور مردم باشند و توانایی ارتباطی و مهارت های اجتماعی خوب با مردم داشته باشند، می تواند بازوی ارزشمندی در تحقق این مسئله باشد.

نحوه ارتباط مرکز رسیدگی به امور مساجد با شهرستان های استان چگونه است؟

در هر شهر امام جمعه، مسئول رسیدگی به امور مساجد آن شهر می باشد و امام جمعه نیز یک نماینده اجرایی در این زمینه دارد که او با ما در ارتباط است.

به استثنای مناطق شرقی استان، مانند شهرهای نایین و اردستان که به دلیل نداشتن وسیله حمل و نقل هنوز فرصت برگزاری جلسه با مدیر اجرایی آن شهرستان را نداشته ام، با بسیاری از این مسئولین اجرایی در سطح استان جلسه داشته و به بررسی مسائل آنها پرداخته ام.

در آینده نزدیک در صدد برگزاری جلسه هماهنگی تحت عنوان همایشی برای مسئولین و مدیران اجرایی مرکز رسیدگی به امور مساجد شهرستان ها، تا قبل از محرم هستیم تا با این مسائل آشنا شوند، چون ما احکام امام جماعت را تغییر داده و در حکم آنها برای امام جماعت وظیفه تعیین کرده ایم، برای هیئت های امنا نیز وظایفی مشخص کرده ایم که باید آنها را در مساجد انجام دهند.

 احیای موقوفات مساجد از ضرورت هاست، چه برنامه ای برای این بخش دارید؟

بین اداره اوقاف و مرکز رسیدگی به امور مساجد دوگانگی وجود داشت، چراکه حکم برخی مساجد را اداره اوقاف و برخی دیگر از مساجد را مرکز امور مساجد صادر می کرد و این توافق حاصل شد که صدور حکم مساجد، مربوط به امور مساجد باشد، چون بر اساس قانون، مسئولیت امور داخلی مساجد با مرکز رسیدگی به امور مساجد واداره اوقاف مسئول رسیدگی به امور رقبات مسجد است.

در بحث احیای موقوفات نیز توافق نامه ای با اوقاف صورت گرفت که عنوان امین اموالی موقوفات مساجد را بگیریم که چون مساجد موقوفات بسیاری دارند وسازمان اوقاف توان اداره آن را ندارد، به همین جهت شورایی تشکیل دادیم که مسجد به مسجد پیگیری کنند وکسانی که موقوفات مساجد در اختیار آنها هست را احضار کنیم وبا آنها صحبت نموده و حق مسجد را احیا کنیم که اگر اینچنین شود تحول بزرگی از نظر مسائل مالی در مساجد ایجاد خواهد شد.

متاسفانه شرایط کرونایی به مساجد آسیب رساند؛ هم در زمینه حضور مردم وهم در زمینه مسائل مالی که پشتوانه مالی از هیچ کجا ندارند، اما مسجد نقش بسیار مهمی را حتی در همین ایام ایفا کرد؛ هم در بحث کمک های مومنانه وهم در طرح شهید سلیمانی محور همه این فعالیت ها مسجد بوده است لذا  باید جاذبه های مساجد را بالا ببریم تا انگیزه ای برای ورود جوانان به مساجد ایجاد شود.

مهمترین چالش پیش روی مرکز رسیدگی به امور مساجد چیست؟

این مرکز با سابقه ۲۵ساله چیزی به نام بودجه رسمی ندارد، فقط نماینده ولی فقیه یک مبلغ جزیی را ماهانه در اختیار مرکز قرار می دهد یا اینکه مبلغی از طریق خیرین اهدا می شود که جوابگوی هزینه های مرکزی با این وسعت و این تعداد مساجد در استان نیست، لذا ما دنبال این هستیم که از طریق دولت بودجه دولتی به این مرکز نیز تعلق پذیرد.

مرکز رسیدگی به امور مساجد مجموعه ای حاکمیتی است، چون مسئول مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور در گذشته آیت الله مهدوی کنی بود و در حال حاضر نیز حجت‌الاسلام علی‌اکبری با حکم مقام معظم رهبری به عنوان رئیس رسیدگی به امور مساجد انتخاب شده اند.

متاسفانه قانون‌گذار بودجه را فقط برای تهران مدنظر داد و نه برای کل کشور و مباحث بودجه ای محدود به تهران بوده است.

سخن پایانی:

خط قرمز ما در مرکز رسیدگی به امور مساجد؛ انقلاب و نظام اسلامی است، بنابراین مسجدی که سکولار باشد و بگوید ما سیاسی نیستیم، معنا ندارد.

گفت وگو: سیدامیر حسین ابطحی