به گزارش خبرگزاری حوزه، وجود شرایط و الزامات آزاداندیشی و محیط مناسب و مهیای آن اگر چه مقوله‌ای تازه در مراکز علمی اسلامی به ویژه در حوزه های علمیه شیعی نیست و مبحثی بنیادی در زندگی ائمه(علیهم السلام)، بسیاری از رهبران دینی و روند تاریخی مراکز علمی بوده است، اما تاکید مجدد بر این مفهوم و التزام به آن در این مقطع در پیوند با شرایط جدید کشور، اسلام، موقعیت کنونی جهان و ضرورت‌های است که جهان کنونی برای تقویت روند آزاداندیشی ایجاد کرده است.
آزاداندیشی در مصادیقی مانند نشست‌های دوجانبه یا چند جانبه و با حضور موافقان و مخالفان یک نظریه،رویکرد، موضوع و یا وضعیتی اجتماعی، فکری، فرهنگی، سیاسی و یا هر موضوع علمی و قابل بحث عینیت می‌یابد. از این رو، آنچه که از آن به عنوان کرسی آزاداندیشی یاد می‌شود در برگیرنده کلیه مباحثی است که در چارچوب‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره و گفتگوی آزاد علمی و صورت‌های دیگر که متضمن حضور و بحث علمی موافقان و مخالفان یک موضوع است صورت می‌گیرد.
در همین راستا و جهت آشنایی با روند کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه خواهران، هادی معارفی، سرپرست اداره کل پژوهش های عمومی حوزه های علمیه خواهران توضیحاتی ارائه کرده است که به این شرح است:
ـ روند برگزاری کرسی‌ها در حوزه‌های علمیه خواهران به چه شکل است؟
ما در حوزه های علمیه خواهران، کرسی‌ها را در حدود ۳ گانه «قله، میانه و پایین» دنبال می کنیم. «قله» را کرسی های علمی ـ تخصصی در سه قالب: «نظریهپردازی»، «نوآوری» و «نقد» ارائه می دهیم. میانه را کرسی های علمی ـ ترویجی در دو قالب: «مناظره» و «نقد» دنبال می کنیم و در حد پایین، کرسی‌های آزاداندیشی را در سه قالب: «مناظره»، «نقد» و «پرسش و پاسخ به شبهات» پی می‌گیریم.
آیین نامه کرسی های علمی ـ ترویجی در تیر ماه ۱۴۰۰ و آیین نامه کرسی های آزاداندیشی اخیرا در تاریخ ۲۳/۰۶/۱۴۰۰ ابلاغ شده است. آیین نامه کرسی های علمی_تخصصی را هم در فرآیند تصویب داریم که ان شاء الله به زودی انجام خواهد شد.
ـ کرسی‌ها با چه ضوابط و مقرراتی باید برگزار شود؟
به دنبال مجموعه ضوابط و مقررات کرسی ها هستیم که بتوانیم ناظر بر شاخص ها و معیارها و استانداردهای روز جامعه علمی و حوزه علم و دانش، کرسی ها را به عنوان یک کلان برنامه و فعالیت، نظم دهیم، به گونه ای که قابل پذیرش در تمام جوامع علمی باشد.
کرسی ها مناسب ترین قالب فعالیت پژوهشی، برای پرداختن به مسائل علمی و روز اجتماع است. چون تضارب آرا و تولید علم در آن اتفاق می افتد. فرمایش حضرت علی(ع) که می فرمایند: اِضرِبُوا بعضَ الرأیِ ببعضٍ یَتَوَلَّدْ مِنهُ الصَّوابُ یَتَوَلَّدْ مِنهُ «آرایتان را در مقابل یکدیگر به اشتراک بگذارید تا ثوابی از آن متولد شود» ناظر به برگزاری کرسی ها می‌باشد؛ لذا قائل بر این هستیم که کرسی ها، مناسب ترین و بهترین قالب انتخاب فعالیت پژوهشی برای پرداختن به مباحث علمی و روز اجتماع است تا اینکه بتوانیم تولید علم داشته باشیم.
ـ تراز علمی کرسی‌ها باید در چه حدی باشد؟
از این دریچه، گریزی می زنیم به تراز علمی حدود ۳ گانه قله، میانه و پایین. یعنی ما معتقد بر این هستیم که تراز علمی کرسی های تخصصی، تولید علم و نظریه پردازی و نوآوری، است . تراز علمی و مسیر تقویت و ارتقاء علمی با تحلیل و بررسی های جدیدی که اتفاق می افتد، کرسی های علمی ـ ترویجی است و معتقد به آن هستیم که تراز علمی و مسیر پرداختن عالمانه به مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی با نوعی تتبع و گردآوری، کرسی های آزاداندیشی است.
در کرسی ها، برای اینکه ما بتوانیم مشارکت اساتید را برای نقش آفرینی در ارکان کرسی تقویت کنیم، مانعی را لازم است، مرتفع کنیم. اساتید نقش آفرین در کرسی ها، باید مصونیت علمی داشته باشند. یعنی بدون بیم و واهمه بتوانند به اظهار نظر علمی خود بپردازند تا اینکه تعامل صاحبان فکر و اندیشه حاصل شود. یعنی مرز نگاه علمی را از نگاه اعتقادی استاد جدا کنیم.
در کرسی ها، شاید فلان استاد، متقاعدترین فرد به اصول اصلی مذهب و اجتماع و انقلاب باشد اما در نگاه علمی خود، می تواند نظراتی داشته باشد که برای اینکه رد یا تایید شود در کرسی ها به اشتراک بگذارد. این اشتراک گذاری استاد، باید به عنوان نگاه اعتقادی آن تلقی نشود. نگاه اعتقادی از نگاه علمی اساتید در کرسی ها اگر جدا بشود، اساتید، رغبت بیشتری خواهند کرد که در کرسی ها نقش آفرینی کنند.
ـ تفاوت کرسی‌های آزاداندیشی با تریبون آزاد چیست و حوزه خواهران در برگزاری کرسی‌ها در چه افقی حرکت می‌کند؟
در بومی سازی، معادل سازی و یکسان سازی که ناظر بر توانمندی ها و ظرفیت هایمان در حوزه های علمیه خواهران انجام داده ایم، قائل بر این هستیم که کرسی‌های آزاد اندیشی، تلاقی فعالیت های پژوهشی و فرهنگی است. یعنی در کرسی های آزاد اندیشی ما با چاشنی علمی تتبع و گرد آوری به مسائل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی می پردازیم و به دنبال این هستیم که کرسی های آزاداندیشی که در حد پایین کرسی ها هستند با فعالیت تریبون آزاد یکی نشود.
در تریبون آزاد، یعنی فردی با ارتکازات ذهنی خود یا یافته های خود، نسبت به مسئله ای اظهار نظر می کند، ما همین اظهار نظر را با چاشنی تتبع و گردآوری علمی همراهم نمودیم تا بستر را فراهم نماییم که اساتید در مسائل اجتماعی، مذهبی و فرهنگی به اظهار نظر بپردازند و در این تضارب آرا به حل مسائل و نیاز اجتماع کمک شود؛ لذا ما قائل به این هستیم که کرسی های آزاداندیشی، حد تلاقی فعالیت های پژوهشی و فرهنگی است که در حد بالای خود، کرسی های علمی ـ ترویجی دارند و نباید زیاد سخت بگیریم که از آن، کرسی‌های علمی ترویجی بیرون بیاید و نه آنقدر آسان بگیریم که به تریبون آزاد تبدیل شود. باید حد، تعاریف و معیارها و شاخص ها را رعایت کرد تا بتوانیم یک کرسی آزاداندیشی استاندارد داشته باشیم.
ـ شیوه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی چگونه است و چه روالی را باید طی کند؟
برای برگزاری کرسی های آزاداندیشی ما بر اساس تقاضایی که طلاب و دانش آموختگان، اساتید یا کادر مدرسه دارند می توانیم اقدام به برگزاری کرسی های آزاداندیشی کنیم.
ما در ستاد و صف شاید به یک موضوع اجتماعی و به روز توجه نداشته باشیم و حجم فعالیت ها ما را به سمت آن موضوع هدایت نکند؛ لذا ما در برگزاری کرسی های آزاد اندیشی، مطالبه گری را از سمت طلبه، دانش آموخته، استاد و کادر ایجاد کردیم تا ان شاءالله با برگزاری آنها به رفع نیازهای اجتماع و جامعه کمک کنیم.
به نظر، این وجه تمایز حوزه‌های علمیه خواهران است که در برگزاری کرسی های آزاداندیشی، فضا و بستر مطالبه گری را ایجاد نمودیم، اگر ما در حجم فعالیت ها گم می شویم، اساتید و طلاب بزرگوار از ما بخواهند تا ما برگزار کنیم.
ـ موضوع کرسی‌های آزاداندیشی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
نکته ای که در مورد کرسی های ازاد اندیشی می خواستم خدمتتان عرض کنم بحث انتخاب موضوع کرسی های آزاداندیشی هست. ما برای انتخاب موضوعات، ویژگی هایی را قائل شده ایم تا به همان تریبون آزاد یا کرسی علمی ترویجی گرفتار نشویم.
از جمله مهم ترین ویژگی های انتخاب موضوع برای برگزاری کرسی های آزاداندیشی این است، که مسائل روزآمد و ناظر به نیاز های جامعه و پاسخ به شبهات باشند و یا موضوعات چالشی باشند که بتوانیم به معضل اجتماع، فرهنگ و مذهب بپردازیم و به نتیجه برسیم.
موضوع دیگری که در انتخاب موضوعات کرسی های آزاد اندیشی باید مورد دقت قرار گیرد، این است که موضوعات به وحدت احزاب و مذاهب کمک کند نه اینکه خدای نکرده باعث تفرقه مذهبی یا سیاسی شود.
مستحضر هستید که رسالت موضوعی حوزه های علمیه خواهران در حوزه مطالعات زن و خانواده، فرزند و تربیت می‌باشد؛ لذا در انتخاب موضوع کرسی‌های آزاداندیشی لازم است به این رسالت نیز توجه گردد.
امیدواریم با این برنامه ریزی که در تقسیم بندی، استاندارسازی و برگزاری کرسی ها انجام داده ایم، بتوانیم همگام با جامعه علمی به یک رقابت علمی فاخر برسیم. ان‌شاءالله.
ـ با تشکر از شما بابت فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
