به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی» اثری از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی است که در آن به احکام شرعی موضوعات مختلف زندگی اشاره شده و «حوزه نیوز» به انتشار این احکام در شماره های گوناگون خواهد پرداخت.
* جهیزیّه
سؤال ۲۳۰. پولی را که پدر دختر از داماد جهت جهیزیه دخترش می گیرد در صورتی که از جهیزیه زیاد بیاید آیا برای پدر دختر حلال است؟
جواب: اگر به صورت شرط ضمن العقد پول مزبور را جهت پدر قرار دهند مبلغ اضافی برای او حلال است و اگر آن پول را به نام دختر قرار داده باشند و جزء مهریه باشد متعلّق به دختر است.
سؤال ۲۳۱. اگر پدر دختر همان پولی را که از داماد می گیرد مهریه دخترش قرار دهد، به این معنا که دختر مبلغ را کاملاً از شوهرش به عنوان مهریه خود اخذ کند، هر مقدار که خواست برای خودش جهیزیه تهیه کند و اضافه آن را به پدر یا مادر و یا برادر خود هبه کند، آیا برای آنها حلال است؟
جواب: در صورتی که مهریه و شیربها را دختر به صورت مهریه از شوهر بگیرد و مقداری از آن را صرف تهیه جهیزیه نماید و اضافی آن را به هر کس بدهد جایز است.
سؤال ۲۳۲. اگر یکی از فرزندان خانواده ای طلاق بگیرد و در این هنگام برای فرزند دیگرشان خواستگاری بیاید، و پدر و مادر مجبور شوند از مهریه فرزند بزرگ تر برای مخارج ازدواج فرزند دیگر هزینه کنند، چه حکمی دارد؟
جواب: بدون رضایت آن دختر از مهریه او نمی توان استفاده کرد و اگر این کار را کرده اند، باید به شکلی رضایت او را جلب کنند.
سؤال ۲۳۳. آیا بطور کلّی و در هر صورت پس از فوت زوجه، جهیزیه او جزء ماترک است؟
جواب: جهیزیه، جزء ماترک زوجه است.
سؤال ۲۳۴. در بعضی از مناطق طبق عرف محل، در حین عقد زوجه قید می گردد که اجناسی به عنوان جهیزیه از سوی زوج تهیه و تحویل خانواده زوجه گردد و پس از تحویل به عنوان مال پدری صورت جلسه و همراه زوجه به خانه شوهر فرستاده می شود، بعداً در مالکیت آن اختلاف می شود، با توجّه به این که از نیت زوج در حین تهیه و تحویل اجناس اطّلاعی نیست، آیا اجناس قید شده ملک زوجه می باشد یا زوج؟
جواب: در فرض مسأله مالک تمام آنها زوجه است.
سؤال ۲۳۵. آیا مرد ضامن جهیزیه همسرش می باشد؟ اگر شوهر فوت کرد و جهیزیه همراه دیگر ماترکش در اختیار ورثه قرار گرفت، آیا ورّاث ضامن هستند؟ اگر در حین مطالبه، کلّ جهیزیه یا بعضی از آن وجود نداشت و ورثه هم اظهار بی اطّلاعی نمودند آیا ورثه ضامن هستند؟
جواب: اگر ثابت شود شوهر در حفظ آن کوتاهی کرده مسئول است در غیر این صورت مسئولیت ندارد؛ و جهیزیه زن جزء ترکه شوهر نمی شود و اگر ورثه بدون اجازه زوجه در آن تصرّف کنند ضامن هستند.
* مراسم عروسی
۱. برگزاری مجلس
سؤال ۲۳۶. به نظر حضرتعالی جشن عروسی یک مسلمان باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ به تعبیر دیگر، زوجین جوان مسلمان که قصد دارند به گونه ای جشن عروسی برپا کنند، که از یک سو مورد رضایت خداوند باشد و قدم اوّل زندگی مشترک را با معصیت آغاز نکنند، و از سوی دیگر همراه با شادی و شور و شعف باشد و رضایت دعوت شدگان هم فراهم شود، باید چه کنند؟
جواب: باید از برنامه هایی استفاده کنند که آمیخته با خلاف شرع نباشد و این، امر ممکنی است و بسیاری از مؤمنین انجام می دهند.
سؤال ۲۳۷. خانم ها در مجالس عروسی نسبت به سرو وضع و رخت و لباس خود حسّاسیت خاصّی دارند، به گونه ای که اگر خانمی لباس گرانقیمتی را در یک جشن عروسی بپوشد، آن را در مجلس جشن دیگر نمی پوشد! حتّی برخی از خانم ها به این مقدار نیز قناعت نکرده، و در یک مجلس عروسی چند بار لباس عوض می کنند! این گونه کارها چه حکمی دارد؟
جواب: این گونه کارها در شأن زنان با شخصیت و با ایمان نیست.
سؤال ۲۳۸. شرکت در عروسی، یا مجالس دیگر که انسان می داند در آن رعایت شؤونات اسلامی نمی شود (از قبیل اختلاط زن و مرد، رقص و پایکوبی، استفاده از نوارهای موسیقی و مانند آن) چه حکمی دارد؟
جواب: شرکت در مجالس گناه حرام است.
سؤال ۲۳۹. متأسّفانه غالب مجالس عروسی در زمان ما برای مؤمنین مشکل ساز شده است، به گونه ای که رفتن به مجلس عزا برای آنها، خوشایندتر از شرکت در چنان مجالس شادی است! حال اگر شخصی مجبور باشد در مجلس عروسی که آلوده به گناهانی همچون موسیقی حرام و رقص و مانند آن است شرکت کند، و در اتاقی که این گناهان انجام می شود نرود، بلکه در اتاق مجاور که صدای ساز و آواز می آید باشد، آیا مرتکب گناه شده است؟ همچنین اگر در تالاری باشند که در یک قسمت موسیقی و رقص هست و او در قسمت دیگری است، ولی صدای موسیقی را می شنود، چه حکمی دارد؟
جواب: اگر در محلّ جداگانه ای باشد که دو مجلس محسوب شود اشکالی ندارد؛ ولی عمداً به موسیقی حرام گوش ندهد، هر چند بی اختیار به گوشش برسد.
سؤال ۲۴۰. حکم کاروان های عروسی که با بوق زدن و دست زدن عروس را از خیابان ها عبور می دهند چیست؟
جواب: این کارها مناسب اهل دین نیست.
۲. موسیقی
سؤال ۲۴۱. موسیقی حرام چیست؟
جواب: کلیه صداها و آهنگ هایی که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام و غیر آن حلال است و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف، یعنی افراد فهمیده متدین، خواهد بود.
سؤال ۲۴۲. طبق نظر برخی از مراجع تقلید، موسیقی در مجالس عروسی استثناء شده است، نظر حضرتعالی در این زمینه چیست؟ آیا مقلّدین شما (در صورتی که جواب منفی باشد) می توانند در این مسأله از آن مراجع تقلید کنند؟
جواب: بنابر احتیاط واجب فرقی میان مجالس عروسی و غیر عروسی نیست و با توجّه به این که ما در این مسأله احتیاط واجب داریم، مقلّدین ما می توانند به مرجع دیگری مراجعه کنند.
سؤال ۲۴۳. برخی از خانم ها معتقدند که نواختن آهنگ با سازهای بدون حلقه، و نیز با ظروفی مانند قابلمه و سطل و مانند آن اشکال ندارد، آیا نواختن آهنگ با این وسائل در مجالس عروسی زنانه جایز است؟
جواب: هرگاه با این وسائل آهنگ هایی مانند وسایل موسیقی نواخته شود جایز نیست؛ امّا اگر مانند آن آهنگ ها نباشد مانعی ندارد.
سؤال ۲۴۴. عروس و داماد مخالف موسیقی و رقص هستند اگر بقیه انجام می دهند چه حکمی دارد؟
جواب: در صورتیکه آنها موافق نبوده و با زبان خوش نهی از منکر کنند مسئولیتی ندارند.
۳. آواز
سؤال ۲۴۵. آوازخوانی زنان و دختران بصورت انفرادی یا دسته جمعی، در محفل خصوصی زنان، مخصوصاً مجالس عروسی، چه حکمی دارد؟
جواب: اگر منظور از آواز، خوانندگی های مناسب مجالس لهو و فساد باشد، جایز نیست.
سؤال ۲۴۶. زنان در کشمیر در مراسم ازدواج برای استقبال از داماد و عروس در خیابان ها و در جمع نامحرمان ترانه های محلّی می خوانند، این عمل چه حکمی دارد؟ آیا شرکت در این مجالس جایز است؟
جواب: خواندن این ترانه ها جایز نیست، و شرکت در این گونه مجالس اشکال دارد.
۴. رقص و شاباش
سؤال ۲۴۷. تعریف رقص از نظر شرعی چیست؟ و حکم آن به نظر حضرتعالی چه می باشد؟
جواب: تنها رقص زن برای شوهرش جایز است، و بقیه اشکال دارد، و رقص یک امر عرفی است، و آن حرکات موزونی است که افراد مطّلع تصدیق کنند مصداق رقص است، و اگر مصادیق مشکوکی پیدا کرد حرام نیست.
سؤال ۲۴۸. با توجّه به این که به جز رقص همسر برای همسر، بقیه رقص ها اشکال دارد، لطفاً بفرمایید: پولی که به عنوان شاباش در مجالس رقص، به ویژه عروسی ها، به کسی که می رقصد می دهند، برای دهنده و گیرنده آن، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
جواب: دادن و گرفتن این پول ها جایز نیست.
سؤال ۲۴۹. آیا برای عروس جایز است که در مجلس عروسی زنانه، که هیچ مردی جز داماد حضور ندارد، فقط برای شوهرش بر قصد؛ هر چند زنان دیگر هم تماشا کنند؟
جواب: رقص زن فقط برای شوهرش جایز است، نه در حضور زنان دیگر.
سؤال ۲۵۰. آیا رقص در مجالس عروسی، مخصوصاً مجالس زنانه، جایز است؟
جواب: رقص منشأ فساد است و اشکال دارد، خواه رقص زن برای زن، یا مرد برای مرد، و یا زنان برای مردان باشد؛ ولی رقص زن برای همسرش اشکال ندارد.
سؤال ۲۵۱. آیا جایز است زن در میان زنان برقصد؟ اگر جایز نیست، حکم نشستن زنان در تالارها و چنین مجالسی چگونه است؟
جواب: همان گونه که گفته شد تنها رقص زن برای شوهرش جایز است، و بقیه اشکال دارد، و نباید در مجالس معصیت شرکت کرد.
۵. کف زدن
سؤال ۲۵۲. حکم کف زدن و دست افشانی و چوب بازی در مجالس عروسی چیست؟
جواب: کف زدن اشکالی ندارد، و چوب بازی نیز اشکالی ندارد، مگر این که مفسده خاصّی بر آن مترتب شود؛ ولی رقص برای غیر شوهر اشکال دارد.
سؤال ۲۵۳. حکم کف زدنِ هماهنگ و مرتّب یا نامرتّب به صورت مطلق، و در هر مجلسی (عروسی، میهمانی، مولودی و مانند آن) و در هر مکانی (اعمّ از مسجد، حسینیه، منزل و مانند آن)، جهت اظهار شادی و سرور، یا تشویق، چیست؟
جواب: از جواب سابق معلوم شد؛ ولی توجّه داشته باشید که افراط در هیچ کاری شایسته نیست.
۶. فیلم برداری و عکاسی
سؤال ۲۵۴. آیا خواهران مذهبی می توانند در عروسی ها و عقدها که نوعاً بدحجاب و آرایش کرده هستند، جلو دوربین قرار بگیرند توسط خواهران عکاس عکس آنها گرفته بشود؟ ناگفته نماند ظاهر کردن چنین عکسهایی به دست مردان نامحرم می باشد.
جواب: عکس گرفتن از زنان به وسیله زنان اشکالی ندارد، مگر این که به دست مردان بیگانه بیفتد و آنها را بشناسند و یا منشأ فساد شود.
سؤال ۲۵۵. عکس برداشتن مرد از زن نامحرم چه حکمی دارد؟
جواب: عکس برداشتن مرد از زن نامحرم حرام نیست، مگر این که ناچار باشد که به بدن او غیر از صورت و دست ها نگاه کند.
سؤال ۲۵۶. آیا جایز است عکسی که بدون حجاب اسلامی گرفته شده را برای ظاهر کردن به عکاس نامحرم داد؟
جواب: در صورتی که عکاس صاحب آن عکس را نشناسد، و منشأ مفاسد خاصّی نگردد، مانعی ندارد.
سؤال ۲۵۷. آیا برای عکاس مسلمان جایز است از چیزهای غیر اسلامی، مانند رقص، عکسبردای کند؟
جواب: جایز نیست.
سؤال ۲۵۸. عکس گرفتن زن نزد عکاس نامحرم، یا ظاهر کردن عکس توسّط نامحرم چه حکمی دارد؟
جواب: در صورتی که او را نمی شناسد، ظاهر کردن عکس اشکالی ندارد و عکس گرفتن در صورتی جایز است که با حجاب شرعی باشد.
سؤال ۲۵۹. فیلمبرداری و عکاسی در بعضی از مجالس عروسی، که به علّت لاابالی گری مسائل محرم و نامحرم احیاناً رعایت نمی شود، توسّط عکاس زن که شغلش این کار است چه حکمی دارد؟
جواب: جایز نیست.
۷. کادو
سؤال ۲۶۰. آیا کادو و هدایایی را که بستگان عروس، (که نسبتی با داماد ندارند) می آورند متعلّق به عروس (زوجه) است؟
جواب: آری متعلّق به زوجه است؛ مگر این که بگویند متعلّق به داماد است، و یا قرائن قطعی حکایت از آن کند.
سؤال ۲۶۱. اگر عروس و دامادی با هم فامیل باشند، آیا کادو و هدایایی که ضمن عروسی برای آنها می آورند، متعلّق به کیست؟
جواب: آنچه زنانه است متعلّق به عروس و آنچه مردانه است متعلّق به داماد و بقیه مشترک است.
