به گزارش خبرگزاری حوزه، معاونت پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران در برنامه ای جدید اقدام به برگزاری دوره «کارورزی تربیت تدوین‌گران متون درسی حوزه‌های علمیه خواهران» کرده که این دوره برای نخستین بار در کشور برگزار شده است، جهت آشنایی بیشتر با جزئیات و اهداف این دوره، گفت‌وگویی با دکتر حسن فانیدپور، مسئول اداره طراحی و تدوین آموزشی حوزه های علمیه خواهران کرده‌ایم که مشروح آن تقدیم علاقه مندان می شود.

ـ دوره کارورزی تربیت تدوینگران متون درسی را با چه اهدافی برگزار کردید، لطفا تشریح بفرمایید؟

بی تردید تصمیمات ارزنده و صائب، تنها در پرتو خرد جمعی به دست می‌آید. حضور چهره‌های عالمانه، اندیشمند و ذخائر حوزه‌های علمیه و نظام مقدس در استان‌ها می‌تواند منشاء آثار و تصمیمات سازنده علمی باشد.

با توجه به این نکته که ورود به مبحث نظام آموزشی حوزه و کتب درسی حوزوی، کار دقیق و دشوار و زمانبری‌است و خیلی با ظرافت باید به آن پرداخت، کسانی که توانایی تدوین کتب درسی را داشته باشند، انگشت شمار هستند و باید مراقب بودکه در این زمینه متخصصین حوزوی به معنای واقعی به این توانمندی لازم دست پیدا کنند تا لطمه ای به نظام تعلیم و تربیت حوزه وارد نشود.

آنچه برای اداره کل برنامه ریزی و تدوین متون تحصیلی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران حائز اهمیت بوده، این است که عمر طلبه‌ها، نشاط و شور جوانی آن‌ها که در حوزه صرف شده و با مشکلات عدیده زندگی و با مشلغه‌هایی که به نقش‌های جنسیتی بانوان طلبه مربوط می شود، همراه است، این‌ها همه اقتضا می‌کند که اداره کل، از متخصصین مدونی برخوردار باشد که بتوانند در تدوین اثربخش‌ترین و دقیق‌ترین کتب درسی همت لازم را داشته باشند تا ان شاءالله طلبه بتواند در کمترین زمان ممکن، با بیشترین و عمیق ترین یادگیری همراه شود.

ـ چه فرآیندی را برای طراحی و برگزاری دوره کارورزی تربیت تدوینگری متون درسی انجام داده اید؟

اداره طراحی و تدوین متون تحصیلی برای رسیدن به این نقطه مطلوب یعنی کادرسازی نیروی انسانی لازم در امر تدوین آموزشی از بین اساتید خواهر حوزه های علمیه خواهران ۳ مرحله را طی کرده است.

اولین مرحله دوره تربیت تدوینگر متون درسی که از شهریورماه ۱۳۹۸ به صورت پایلوت اولیه در استان قم با حضور اساتید منتخب از استان قم و با همکاری مدیریت استان بصورت حضوری برگزار شد و سپس دومین دوره پایلوت نیز به صورت آموزش مجازی با حضور ۱۸۲ نفر از اساتید سراسر کشور در دو رشته اصول و منطق انجام شد.

با ارزشیابی و بازخوردگیری از دو دوره آموزشی حضوری و مجازی انجام شده، طرح دوره تربیت تدوینگری آموزشی وارد مرحله سوم و اصلی شد که به صورت گسترده در سراسر کشور در سه بخش مقدماتی، تکمیلی و کارورزی اجرا شد. این دوره با حضور ۱۲۰۰ نفر از اساتید سراسر کشور در رشته‌های مختلف حوزوی با شرایط تعیین شده از طرف اداره کل مذکور برگزار و بعد از گزینش، حدود ۸۰۰ نفر وارد دوره مقدماتی سومین دوره تربیت تدوینگر از ابتدای دی تا پایان بهمن ماه ۱۳۹۹ به صورت مجازی در سامانه سیما و ایتا شدند.

بعد از برگزاری دوره و برگزاری آزمون، ۱۵۸ نفر موفق به کسب گواهینامه و از این تعداد ۱۲۲ نفر وارد دوره تکمیلی شدند و در این بخش نیز به صورت مجازی طی انجام ۷ مرحله تمرین و فعالیت در گروه مجازی در فضای ایتا، کار افراد ارزیابی و کارنامه صادر شد و حدود ۷۸ نفر به عنوان اساتید نخبه تدوینی معرفی و وارد دوره کارورزی و تدوین آموزشی کتاب شدند.

ـ نسبت به جزئیات چگونگی برگزاری دوره کارورزی تربیت تدوینگری متون درسی توضیح بیشتری بدهید؟

اداره طراحی و تدوین آموزشی بر آن بوده تا با برگزاری دوره کارورزی و تخصصی برای اساتید منتخب و برگزیده از دوره تکمیلی، شرایط واقعی را برای اساتید کارآموز فراهم کند تا با آموزش عملی مبتنی بر موقعیت واقعی در ۱۰ کارگروه مستقل در رشته های مختلف و مرتبط با کتاب درسی به کار تدوینی بپردازند تا مدوّنین برجسته در فرآیند همین تدوین آموزشی کتب درسی شناسایی و معرفی شوند.

البته برای هدایت و راهنمایی اساتید کارآموز در هر کارگروه از اساتید راهنما و مشاورین استفاده شد. بدین صورت که اساتید راهنما به دلیل اشراف محتوایی و علمی که غالبا از خود مؤلفین می باشند، انتخاب شدند و اساتید مشاور نیز علاوه بر داشتن تخصص مرتبط با کتاب تدوینی، با شیوه‌ها و استانداردهای تدوین آموزشی نیز آشنا و مسلط بودند؛ برای توجیه اعضای کارگروه ها و پیشبرد بهتر شرایط آموزشی و تدوینی، قبل از شروع دوره نیز آیین نامه دوره کارورزی تدوینگری متون تهیه و به کارگروه ها ارائه شد.

اداره طراحی و تدوین متون تحصیلی با برنامه‌ریزی‌های لازم و دقیق و براساس آئین نامه دوره کارورزی، با تشکیل ۱۰ کارگروه تدوینی به تناسب با ۱۰ کتاب درسی مصوب در مردادماه ۱۴۰۰ کار خود را شروع کرد؛ هم اکنون این دوره در فضای مجازی ایتا به صورت منسجم و منظم در حال برگزاری است و اساتید کارآموز گام به گام مراحل تدوین آموزشی دروس کتاب های درسی خود را زیر نظر اساتید راهنما و مشاور به انجام می رسانند و هر کارگروه متشکل از دبیر، کمک دبیر، مدونین و ارزیابان(گروه معین) هستند.

دبیران گروه «مدیریت اجرایی، راهبری و برنامه ریزی لازم» را انجام می دهند و مدونین نیز مؤلفه های تدوین آموزشی کتب مورد نظر را اعمال و از مشورت و ارزیابی اولیه گروه معین (ارزیابان کارآموز گروه) استفاده می کنند و بعد از تکمیل فایل تدوینی هر درس یا فصل، از نظرات و مشورت های اساتید راهنما و مشاورین خود بهره مند می شوند. البته بعد از اتمام هر کتاب، ارزیابان علمی خارج از دوره، کتاب تدوین آموزشی شده را بررسی و نسبت به کیفیت آن اعلام نظر خواهند کرد.

بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته دبیران گروه (منتخب از فراگیران دوره) موظفند هر ماه گزارش عملکرد کارگروه خود را به اداره تدوین متون ارسال کنند و در هر ماه حداقل یک جلسه با اعضای کارگروه خود و یک جلسه نیز با حضور اساتید راهنما و مشاورین برگزار نموده و صورت جلسه آن را تنظیم و به اداره مذکور ارائه کنند.

ـ لطفا فرآیند تدوینی در دوره کارورزی تربیت تدوینگری متون درسی را بیشتر توضیح دهید؟

مراحل و فرآیند عمومی تدوین کتاب درسی در دوره کارورزی شامل شش مرحله است:

مرحله اول: برنامه ریزی توسط دبیر کارگروه شامل گروه بندی، تقسیم کار و مدیریت زمان

مرحله دوم: تحلیل محتوا و بازنگری در سازماندهی و درس بندی مطالب (توسط اساتید کارآموز) با تأیید و تصویب استاد راهنما

مرحله سوم: انجام مطالعات زمینه‌ای و گردآوری مطالب لازم نسبت به درس مربوطه توسط اساتید کارآموز

مرحله چهارم: تدوین مراحل طراحی کتاب مبتنی بر شیوه‌نامه (تدوین اهداف، پیش سازماندهنده، تدوین سوالات میان متنی، ارائه تمثیل، مثال، ترسیم جداول و تمرینات و معرفی منابع مطالعاتی و...) توسط اساتید کارآموز مدون

مرحله پنجم: ارزیابی و بررسی گروه معین و رفع اشکالات موجود و سپس ارائه نقطه اساتید مشاور نسبت به فایل تدوینی هر درس

مرحله ششم: انجام اصلاحات مورد نظر توسط مدونین و یکپارچه سازی توسط دبیر و سپس ملاحظه اساتید راهنما و مشاور و در نهایت بعد از اصلاحات لازم توسط مدونین و تأیید و تصویب استاد راهنما

این مراحل شش گانه در قالب آئین نامه دوره کارورزی به اطلاع اعضای کارگروه‌ها رسید.

ـ نتایج و خروجی دوره کارورزی تربیت تدوینگری متون درسی چیست لطفا تشریح بفرمایید؟

از غالب ۱۰ کارگروه تدوینی تشکیل شده در این دوره، انتظار داریم که کار تدوینی خود را تا پایان اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ با اتمام برسانند. ان شاء الله بعد از تأیید کتب توسط ارزیابان علمی و تدوینی و ویراستاری های لازم علمی و ادبی، در ابتدا کتاب در مرحله آزمایشی به چاپ دیجیتالی و یا به تیراژ مختصر خواهد رسید و در مرحله بعد پس از بررسی و تأیید گروه های علمی معاونت آموزش مرکز می توانیم کتاب ها را به صورت چاپ با تیراژ مناسب عرضه کنیم.

البته هدف و محور اصلی برگزاری دوره کارورزی، شناسایی اساتید علاقه‌مند، اهل قلم و فعال در عرصه تدوینگری متون درسی است که البته از بنیه علمی و تخصصی لازم نیز در رشته خود برخوردار باشند.