خبرگزاری حوزه - تهران / آیت الله حاج شیخ محمد یزدی از شخصیت‌هایی بود که تا آخر پای انقلاب ایستاد و در این مسیر چه سختی‌ها و رنج‌ها که نکشید؛ او صراحت و شجاعت در بیان حق و دفاع از انقلاب و نظام داشت و جایی که به نتیجه می‌رسید، اقدام می‌کرد و اهل مسامحه نبود و تحت هر شرایطی از حق دفاع می‌کرد.
رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت به مناسبت ارتحال آیت الله یزدی او را عالم مجاهد و پارسا، شخصیتی جامع و اثرگذار و دارای ایمان راسخ به مبانی انقلاب و غیرت دینی و انقلابی خواندند.
علما، بزرگان و شخصیت‌های کشوری و لشکری در توصیف ابعاد شخصیتی این عالم مجاهد و انقلابی سخن‌ها گفته اند و نوشته‌ها نوشته اند. در این بین اعضای شورای نگهبان که از نزدیک با این فقیه با غیرت دینی و انقلابی از نزدیک حشر و نشر داشته اند، روایت‌های خواندنی از شخصیت علمی و فقهی، انقلابی و اخلاقی آیت الله یزدی دارند.
آنچه در ادامه می‌آید دیدگاه‌های ۱۰ عضو فقیه و حقوقدان شورای نگهبان درباره همسنگر فقید خود است که ابعاد جدیدی از شخصیت عالمی که انقلاب و دفاع از نظام و امام (ره) و رهبری همه چیز او بود، را روایت می‌کنند.
آیت الله جنتی: اهل بازی‌های سیاسی نبود / در دفاع از نظام انقلاب سینه‌اش سپر بود
آیت‌الله احمد جنتی که از قبل از انقلاب با آیت‌الله محمد یزدی سابقه رفاقت داشته، درباره شخصیت او گفت: آیت‌الله یزدی یک عنصر فوق‌العاده‌ای بود؛ یعنی اگر بخواهیم در اقران خودشان بگردیم و مشابه ایشان را پیدا کنیم، حداقل این است که اگر نگویم پیدا نمی‌شود باید بگویم کم پیدا می‌شود.
دبیر شورای نگهبان افزود: ایشان هم در زمان طلبگی، هم اول انقلاب و هم در ادامه‌ی انقلاب، یک عنصر فعال، با استعداد، با هوش و انقلابی بود.
آیت‌الله جنتی با اشاره به پست‌های مختلفی که آیت‌الله یزدی داشت و مسئولیت‌های خود را به درستی انجام داد، ادامه داد: ایشان در قوه قضائیه، مجلس شورای اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و هرجای دیگری که مسئولیت داشت، یک عنصر برجسته و مورد احترام بود.
دبیر شورای نگهبان در بیان خصوصیات آیت‌الله یزدی به مقاوم بودن ایشان اشاره کرد و افزود: ایشان نترس بود و از میدان به در نمی‌رفت و تحت تأثیر هیچ یک از تهدیدات هم قرار نمی‌گرفت؛ ایشان همیشه برای دفاع از نظام اسلامی آماده و سینه‌اش سپر بود.
وی با اشاره به تلاش‌ها و مرارت‌های آیت‌الله یزدی در پیش از انقلاب در به ثمر رسیدن انقلاب شکوهمند اسلامی، گفت: ایشان چند نوبت در جاهای مختلف تبعید شدند، زندان رفتند و محرومیت‌هایی را برای ایشان قائل شدند، اما این مصائب را به راحتی قبول کرد و خم به ابرو نیاورد چرا که اینها را جزئی از لوازمِ حرکت‌های انقلابی خود می‌دانست.
آیت‌الله جنتی عنوان کرد: ایشان در قم علمدار انقلاب بود و برای طلبه‌ها و مردم قم، محور محسوب می‌شد؛ یعنی این‌طور جاها که علمدار نیاز است و وقتی عَلَم را بلند می‌کند، بقیه دور او جمع می‌شوند؛ لذا قبل از انقلاب جوانان و طلبه‌ها در قم به دور محور ایشان جمع می‌شدند.
دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه آیت‌الله یزدی اهل نظم بود، خاطرنشان کرد: در زمان عضویت ایشان در شورای نگهبان که برای حضور در جلسات شورا از قم تشریف می‌آوردند، زودتر از بقیه اعضا در جلسات حاضر می‌شدند؛ یعنی به طور معمول نیم ساعت جلوتر می‌آمدند و در اتاق جلسات می‌نشستند تا همه حضور پیدا کنند و جلسه برقرار شود و این نظم و تقید ایشان به حضور بموقع در جلسات خیلی ارزشمند بود.
وی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی اهل بازی‌های سیاسی نبود، افزود: ایشان کار خود را بر حسب وظیفه، بدون اینکه بخواهد کار سیاسی بکند، انجام می‌داد؛ این کار ایشان در مقابل برخی‌هایی است که کاری نمی‌کنند و یا اگر هم بخواهند کاری انجام دهند، می‌خواهند کار خود را به رخ بکشد و خودشان را مطرح کنند؛ اما ایشان اصلاً اهل این حرف‌ها نبود.
رئیس مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه آیت‌الله یزدی اهل تواضع و فروتنی بود، گفت: این خصایص از ارزش‌های اخلاقی و اسلامی است که ایشان داشت و اسلام به این خصلت‌ها تأکید فراوان دارد و فرزندان اسلام نیز با این صفات و خصوصیات شناخته می‌شوند.
آیت‌الله جنتی گفت: از نظر علمی، آیت‌الله یزدی یک مدرسِ پر استعداد و شاگردپرور در حوزه علمیه قم بود و دروس خارج فقه و خارج اصول تدریس می‌کرد؛ ایشان از مدرسین عالی حوزه علمیه قم بود.
دبیر شورای نگهبان با اشاره به صبر آیت‌الله یزدی، گفت: صبر ایشان واقعاً درسی برای ما و همه افراد است؛ ایشان در اواخر عمر شریفشان که بیماری سختی را تحمل می‌کرد بسیار صبوری از خود نشان داد و ایشان واقعاً بی‌اعتنا به دنیا بود که اینها برای همه درس است.
وی خاطرنشان کرد: افرادی هستند وقتی پست و مقامی دارند به فکر خودشان و دنیای خودشان هستند؛ اما آیت‌الله یزدی اصلاً در این وادی‌ها نبود و الان هم همانگونه که اطلاع داریم خانه و کتابخانه خود را وقف کرده است و ظاهراً این وقف را با وارثان خود هماهنگ کرده و رضایت آنها را نیز جلب کرده بود که آنها نیز ناراحت نشوند و این نشان از مقام والای ایشان دارد.
آیت‌الله جنتی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی مورد احترام و اعتماد امام (ره) و رهبر انقلاب بود، اضافه کرد: حوزه علمیه ایشان را قبول داشت و نقش مؤثری در جامعه مدرسین حوزه علمیه داشت.
وی افزود: جامعه مدرسین حوزه علمیه که آیت‌الله یزدی آن را اداره می‌کرد در رساندن پیام اسلام و انقلاب و امام (ره) به مردم نقش بسیار عالی دارد و وجود چنین مرکزی در حوزه علمیه لازم و ضروری بود تا بتواند سیاست‌های کلی نظام و سیاست‌های امام (ره) را بررسی و به حوزه و دیگران منتقل کند که ایشان در این مقام عنصر بسیار موفقی بود.
رئیس مجلس خبرگان رهبری به امامت جمعه آیت‌الله یزدی اشاره کرد و افزود: ایشان امام جمعه موفقی بود که خطبه‌های او شنیدنی بود.
آیت‌الله جنتی در پایان با اشاره به تألیفات آیت‌الله یزدی در زمینه قانون اساسی و همچنین نقش ایشان در اعلام مرجعیت امام خمینی (ره) در فروردین ۱۳۴۰ که پس از رحلت آیت‌الله بروجردی اتفاق افتاد، اضافه کرد: آیت‌الله یزدی از افتخارات و مایه مباهات حوزه علمیه بود و به امام (ره) ایمان کامل داشت و مطیع فرمان امام (ره) بود و نسبت به رهبر معظم انقلاب نیز چنین بود و هر جا هم که حضور داشت خوب عمل کرد و هیچ نقطه‌ضعفی در مسئولیت‌های ایشان وجود نداشت.
آیت الله اعرافی: آیت‌الله یزدی در خط مستقیم انقلاب بود
آیت‌الله علیرضا اعرافی، عضو فقهای شورای نگهبان و مدیر حوزه‌های علمیه کشور هم در خصوص ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله محمد یزدی، گفت: ابتدا خاطره‌ای در خصوص آیت‌الله یزدی عرض کنم؛ طلبه نوجوانی بودیم که به تازگی در سال‌های ۵۳ و ۵۴ وارد حوزه علمیه قم شده بودیم، در درس‌های اخلاق آیت‌الله یزدی در فیضیه قم حاضر می‌شدیم؛ درس اخلاق ایشان جامعِ بینِ هم ترویج و هم تعمیقِ ارزش‌های اسلامی، دینی و حوزوی در دل و جان طلاب بود و از طرفی این درس اخلاق آمیخته با روح انقلابی، شجاعت و شهامت بود.
وی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی خیلی زیبا مفاهم اخلاقی را ترسیم می‌کردند، گفت: درس اخلاق ایشان علاوه بر اینکه از لحاظ اخلاق فردی، معنوی و عبادی مؤثر بود، از طرفی یک روح اجتماعی، سیاسی و انقلابی را نیز تقویت می‌کرد.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب، آیت‌الله یزدی در برخی موارد یک محور منحصر به فردی بود که مشعل انقلاب را در قم زنده نگه داشته بود؛ همچنین بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، ایشان یکی از چند فرد بسیار مؤثر در حوادث گوناگون در فضای حوزه و خودِ قم بودند.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: ایشان علاوه بر فضل و کمالات علمی حوزی، روح اخلاقی، وارستگی و رهایی از خیلی از قیدها و بندها، واقعاً دل به وظیفه داشتند.
عضو فقهای شورای نگهبان با بیان اینکه شجاعت و شهامت آیت‌الله یزدی در بین همترازان ایشان و بزرگان حوزه از نمونه‌ها بود، خاطرنشان کرد: ایشان فوق‌العاده روح بلند آمیخته با شجاعت داشتند.
وی به نگاه اجتماعی و سیاسی آیت‌الله یزدی در بررسی‌های فقهی در شورای نگهبان اشاره کرد و افزود: در مدتی که بنده در شورای نگهبان حضور دارم، آن نگاه فقه اجتماعی و حکومتی ایشان و توجه به این مسائلی که فراتر از مباحث فردی است را در سخن و بیان و مواضع ایشان خیلی آشکارا و به وضوح دیدم.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در مسیر انقلاب و در یک خط مستقیم انقلاب، همراه با حضرت امام (ره) و پس از ایشان همراه با مقام معظم رهبری حرکت کرد، اظهار کرد: با اینکه ایشان به لحاظ سن و شرایطی که داشتند و از پیشگامان انقلاب و تراز اول‌های انقلاب بودند، بلافاصله بعد از امام راحل، تمام تبعیت و همراهی خود را با مقام معظم رهبری اعلام کردند و بر این خط هم استوار ماندند که حقیقتاً ایشان الگوی بسیار ممتاز ولایت‌مداری، استقامت بر اندیشه امام (ره) و پایبندی به همه آن موازین انقلاب اسلامی هستند.
وی با اشاره به دوران مدیریت آیت‌الله یزدی در قوه قضائیه، گفت: از دید من، دوره ریاست ایشان در قوه قضائیه از امتیازات بالایی برخوردار بود و سلامت، زهد، زندگی پاک و فردی ایشان از امتیازاتی است که در وجود شریف ایشان حفظ گردید.
آیت‌الله اعرافی در پایان گفت: ایشان در جامعه مدرسین هم، بعد از مرحوم آیت‌الله مشکینی (ره) محور بودند؛ خداوند ایشان رحمت کند و با اولیا معصومین محشور گرداند.
آیت الله خاتمی: به معنای واقعی کلمه انقلابی و بسیجی بود
آیت‌الله سید احمد خاتمی، عضو فقهای شورای نگهبان و امام جمعه موقت تهران هم به ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله یزدی اشاره کرد و گفت: آیت‌الله یزدی تمام خصوصیات و ویژگی‌هایی یک عالم وارسته را داشت؛ به اضافه چند ویژگی‌های برجسته‌ی دیگر که در ایشان وجود داشت.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی آیت‌الله یزدی، انقلابی بودن به معنای دقیق کلمه است، افزود: ایشان قبل از پیروزی انقلاب متحمل زندان و تبعیدها شدند و شجاعت‌های ایشان در مقابل طاغوت از ویژگی‌های بارز ایشان بود.
وی خاطرنشان کرد: آیت‌الله یزدی بعد از پیروزی انقلاب، به عنوان یک انقلابی به معنای دقیق کلمه در تمام عرصه‌های مورد نیاز، خدمتگزار نظام اسلامی بود و بحمدالله عمر شریف و مبارکشان را نیز اینچنین صرف انقلاب اسلامی کرد.
عضو فقهای شورای نگهبان گفت: خصوصیت برجسته دیگر آیت‌الله یزدی، روحیه‌ی بسیجی ایشان بود؛ حشر و نشر ما در این دو دهه‌ی اخیر، با اینکه ایشان سن بالایی داشتند، اما نشاط یک جوان انقلابی را از او دیده‌ایم که این مسأله برای ما هم در تفکر و هم در عمل می‌تواند برای همیشه الگو باشد.
آیت‌الله خاتمی یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته‌ی آیت‌الله یزدی را ولایت‌مداری دانست و افزود: ایشان همان ارادت و تبعیتی که نسبت به امام راحل عظیم‌الشأن داشتند نسبت به مقام معظم رهبری نیز داشتند.
وی در پایان گفت: این مجموعه از ویژگی‌هایی که نام برده شد نامش صراط مستقیم است؛ امید که ما هم در این صراط ثابت‌قدم باشیم.
آیت الله شب زنده دار: آیت‌الله یزدی را انسانِ مؤمنِ کاملی دیدم / روایتی از منبرهای آتشین و انقلابی
آیت‌الله محمد مهدی شب‌زنده‌دار، عضو فقهای شورای نگهبان هم به ابعاد شخصیتی آیت الله یزدی اشاره کرد و گفت: ایشان دارای امتیازات ویژه‌ای بود؛ از جهت حوزوی از جمله فضلای به نام حوزه علمیه شناخته می‌شود. البته من توفیق تلمذ در خدمت ایشان را نداشتم، ولی آنچه که در ایشان برجسته‌تر و نمود بیشتری داشت، صلابت دینی ایشان بود و اینکه در راه دین و انقلاب سر از پا نمی‌شناختند.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: آیت‌الله یزدی پیش از انقلاب منبرهای آتشین و انقلابی جهت روشنگری اذهان مردم داشتند و ما از نوجوانی شاهد آنها بوده‌ایم چنانچه به خاطر دارم مجالسی که در مسجد جامع قم برگزار می‌شد و خیلی هم پر جمعیت بود، ایشان منبر تشریف می‌بردند و افاضه می‌فرمودند و این منابر و خطابه‌های ایشان نقش بسزایی در بیدار کردن اذهان و روشن کردن مواضع انقلابی داشت.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار با یادآوری منبرهای انقلابی آیت‌الله یزدی در پیش از انقلاب که انتقادهای شدید و بی‌پروایی نسبت به شاه و حکومت طاغوت داشت، افزود: گفتن اینها الان آسان است، اما آن زمان هر کلمه‌ای از این مطالب، زندان، شکنجه، تبعید و مشکلات بسیاری همراه داشت.
وی اضافه کرد: آیت‌الله یزدی هیچ ترس و واهمه‌ای نداشت و با شجاعت در این میدان‌ها قدم می‌گذاشت و سایرین را بیدار می‌کرد و به آنها نیز شجاعت می‌داد؛ وقتی شخصی، خودش شجاع باشد دیگران را هم تشجیع و شجاع‌آفرینی می‌کند.
عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به تألیفات آیت‌الله یزدی خاطرنشان کرد: مثلاً همین کتاب «حسین بن علی سلام‌الله علیهما را بهتر بشناسیم» خیلی نقش مهمی در افزایش روحیه انقلابی مردم داشت؛ ما که نوجوان بودیم این کتاب را با اشتیاق زیادی می‌خواندیم.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار با بیان اینکه آیت‌الله یزدی دارای اخلاص بود و شخصیت بی‌ادعایی داشت، ادامه داد: ایشان به طور محض برای وظیفه، کار می‌کرد؛ چنانچه من تا قبل از اینکه عضو جامعه مدرسین حوزه و عضو شورای نگهبان بشوم یک شناختی از ایشان داشتم و به ایشان هم ارادت داشتم، ولی بعد از اینکه به جامعه مدرسین حوزه علمیه آمدم و از نزدیک این جهات ایشان را دیدم، در حالی که سهم وافری در انقلاب و در خدمت به حضرت امام (ره) داشتند، دیدیم چقدر اخلاص دارند و بی‌ادعا هستند، اینجا ارادت بنده به ایشان افزون‌تر شد.
عضو جامعه مدرسین حوزه افزود: حتی بعد از اینکه در شورای نگهبان خدمت ایشان و دیگر عزیزان رسیدم، باز هم همین ویژگی‌ها را در ایشان مشاهده کردم.
عضو فقهای شورای نگهبان خاطرنشان کرد: آیت‌الله یزدی هرآنچه که تشخیص می‌داد درست است و آن را وظیفه می‌دانست، حتی اگر طرف مقابل دوست او بود، بی‌محابا و با صراحت آن را عنوان می‌کرد و این نشان از ایمان قوی و صفای باطن ایشان دارد.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در ابعاد سیاسی و اجتماعی اثرگذار بودند، گفت: ایشان شمع جمع جامعه مدرسین حوزه علمیه بودند و آن محفل را هم با تدابیری که داشتند به خوبی اداره می‌کردند.
وی خاطرنشان کرد: در مجموع آیت‌الله یزدی از نوادر بودند که مجموعه‌ای از خصلت‌های زیبا در ایشان جمع شده بود؛ ایشان در اواخر عمر شریفشان حتی با مشکلات جسمانی برای خدمت به انقلاب، اسلام و مصالح جامعه هیچ دریغ نمی‌کردند.
عضو فقهای شورای نگهبان با بیان اینکه ایمان، وظیفه‌شناسی و فدارکاری در راه هدف و اسلام از آموزه‌های قرآن است، افزود: آیت‌الله یزدی همه این خصایص را داشتند و از جهات اخلاصِ ایشان نیز می‌توان به ترجمه‌ای که از قرآن کریم داشتند، اشاره کرد؛ من تا بحال در هیچ جا و در هیچ محفلی از ایشان نشنیدم که قرآن را ترجمه کرده است تا اینکه یک بار از طریقی، ترجمه‌ای از قرآن شریف به دستم رسید، آنجا تازه متوجه شدم که ایشان ترجمه قرآن هم دارند و این مسأله معلوم می‌کند که قصد ایشان از ترجمه قرآن چیزی جز اخلاص نبوده است؛ یعنی ایشان با ترجمه قرآن خواسته‌اند خدمتی به دین کنند و تقرب الی الله پیدا کنند.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار در پایان گفت: من، آیت‌الله یزدی را در صلابت ایمانی و اعتقاد به معاد، انسانِ مؤمنِ کاملی دیدم؛ و اینها نشان از قوت ایمان، حسن و صفای باطن ایشان دارد و آنچه هم که برای انسان دارای ارزش ماندگار است و در ابدیت به درد می‌خورد و با آن محشور می‌شود، این خصایص نیکوست.
آیت‌الله مدرسی‌یزدی: سوابق آیت الله یزدی در خدمت به حوزه و انقلاب درخشان است
آیت‌الله محمدرضا مدرسی‌یزدی، عضو فقهای شورای نگهبان نیز در خصوص ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله یزدی، گفت: ایشان از آن وقتی که ما وارد حوزه شدیم، به عنوان یک عالم فاضل تلاشگر در راه انقلاب و خط امام (اعلی‌الله مقامه) شناخته می‌شد و سوابق درخشانی را در خدمت به حوزه و انقلاب ایشان در کارنامه خودشان دارد.
وی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در ایام نزدیک به انقلاب و در پیروزی انقلاب یکی از افراد محوری بود، گفت: ایشان هنگام پیروزی انقلاب تقریباً هدایت شهر قم و مدیریت و تنظیم شهر قم را دست داشتند و هر کاری که ما مطلع می‌شدیم، از طرف ایشان و البته به یاری علما و فظلای دیگر انجام می‌شد.
آیت‌الله مدرسی‌یزدی با اشاره به ورود حضرت امام (ره) به قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: وقتی امام (ره) وارد قم شدند تا زمانی که جای مناسبی برای ایشان پیدا شود، آیت‌الله یزدی منزل خود را در اختیار امام (اعلی‌الله مقامه) قرار دادند.
وی افزود: آیت‌الله یزدی در صحنه‌های مختلف انقلاب در مجلس شورای اسلامی، در قوه قضائیه، در شورای نگهبان، در جامعه مدرسین و… نقش فعال و برجسته‌ای داشتند.
عضو فقهای شورای نگهبان خاطرنشان کرد: آیت‌الله یزدی وقتی در مجلس بودند، به واسطه قابلیت‌های ذاتیِ سیاسی، اجتماعی و علمی و دینی نایب رئیس مجلس انتخاب شدند و وقتی که مرحوم آیت‌الله مشکینی فوت شدند، آیت‌الله یزدی به عنوان رئیس جامعه مدرسین انتخاب شدند و از طرف مقام معظم رهبری نیز ایشان دو دوره به عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب شدند؛ به هر حال قابلیت‌های ایشان آنچنان نمایان بود که به طور طبیعی این اتفاقات می‌افتاد.
آیت‌الله مدرسی یزدی اضافه کرد: شاید افرادی اهل این باشند که مثلاً برای احراز پست یا سمتی ولع داشته باشند، اما آیت‌الله یزدی بدون هیچ‌گونه از این امور، به این مسئولیت‌ها گماشته یا انتخاب می‌شدند و دلیل هم قابلیت‌های ذاتی ایشان بود.
وی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در حوزه هم نزد علما و دانشمندان دارای وجهه و شخصیت بود، گفت: علمای حوزه برای ایشان احترام ویژه قائل بودند و خداوند متعال نیز به ایشان توفیقات فراوانی داده بود.
عضو فقهای شورای نگهبان با بیان اینکه هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب، یعنی قبل از ورودم به شورای نگهبان تا اندازه‌ای با ایشان ارتباط داشتم، افزود: ما در اموری که مربوط به حوزه و اموری که کم‌وبیش مربوط به مسائل انقلاب بود با آیت‌الله یزدی جلساتی را داشتیم اما ارتباط مستمر و کاری که مداوم باشد را در خدمت ایشان نبودیم؛ ولی بعد از اینکه بنده حدود ۱۹ سال پیش، خدمت دوستان در شورای نگهبان رسیدم و آنجا مشغول انجام وظایف هستم دیگر یک ارتباط دائم و مستمری با ایشان داشتیم و مخصوصاً با توجه به اینکه حالا از باب اتفاق در کنار یکدیگر هم قرار گرفته بودیم، مراوداتمان و تماس‌هایمان نزدیک‌تر و بیشتر شده بود.
آیت‌الله مدرسی‌یزدی اضافه کرد: آیت‌الله یزدی واقعاً فردی منظم، مقید، مسئولیت‌شناس نسبت به وظایفی بود که به عهده داشت؛ ایشان داری بینش اجتماعی و حساس نسبت به مسائل اجتماعی بود.
وی با بیان اینکه یکی از مزایای بزرگ ایشان این بود که بعضی از ملاحظه کاری‌هایی که خیلی از مردم در امور سیاسی دارند را نداشت، گفت: اگر یک چیزی را از لحاظ سیاسی- اجتماعی، تشخیص می‌داد، با قدرت و صراحت بیان می‌فرمود و این، یک مزیت بزرگی بود که خیلی از افراد این مزیت بزرگ را ندارند.
عضو فقهای شورای نگهبان عنوان کرد: آیت‌الله یزدی بیان خوبی داشتند و ایشان وقتی مطلبی را می‌خواستند بیان بفرمایند، مشکلی در ادای مطلب نداشتند و انسان خوش‌بیانی بودند و از این جهت، قدرت تبلیغی هم داشتند.
وی به سخنرانی‌ها و خطابه‌هایی که ایشان در منابر داشتند اشاره کرد و افزود: من خودم مستقیم مشاهده نکردم اما آنچه را شنیدم که در سخنرانی‌های عمومی، ایشان سخنران توانایی بودند و می‌توانستند مطالب را با ادبیات خوب بیان کنند و خیلی وقت‌ها هم انقلابی مطرح می‌فرمودند.
آیت‌الله مدرسی‌یزدی با بیان اینکه ضایعه از دست دادن آیت‌الله یزدی سنگین است، گفت: خداوند متعال ایشان را با اولیا خود، با پیامبر و آل محمد (ص) محشور بفرماید و خسارتی که از فقدان ایشان حاصل شده، امیدواریم خداوند متعال به لطف خودش و هرطور که مصلحت می‌داند و خود می‌داند جبران فرماید؛ گرچه موت عالم ثلمه‌ای است که لا یسدها شیٌ و چیزی نمی‌تواند جای آن را پر کند.
وی با اشاره به نزدیک بودن آیت‌الله یزدی به امام (ره) و در خط امام بودن و سابقه و خصوصیات ایشان، گفت: انصافاً اگر قرار باشد این خصایص در کسی دوباره پدید آید، سال‌ها و شاید ده‌ها سال زمان می‌برد و حتی با توجه به آن شرایطی که وجود داشته است، به این سادگی تکرار نمی‌شود.
عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به سابقه عظیم آیت‌الله یزدی در مسیر انقلاب اسلامی گفت: در دنبال کردن مسائل انقلاب از سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب و جز جامعه مدرسین بودن و با فضلای انقلابی همراه بودن و همکاری کردن، اینها مسائل ساده‌ای نیست و برای کسی به این سادگی میسر نمی‌شود.
آیت‌الله مدرسی‌یزدی فداکاری‌های آیت‌الله یزدی در خود انقلاب و اوایل پیروزی انقلاب، حضور در مجلس شورای اسلامی، حضور در قوه قضائیه، حضور در شورای نگهبان، حضور فعال به عنوان عضو یا معاونت یا ریاست در جامعه مدرسین را سرمایه‌های عظیمی دانست که در ایشان جمع شده بود، افزود: متأسفانه همه این سرمایه‌ها از دست رفت و ما حسرت فقدان ایشان را داریم؛ امیدواریم خداوند متعال ایشان را در اعلی درجات جنت خود جا بدهد و فقدانش را با عنایات ولی‌الله اعظم جبران کند.
دکتر ره پیک: در بحث‌های سیاسی و شرعی خیلی پایبند به اصول و قواعد بود
دکتر سیامک ره‌پیک، عضو حقوقدان و قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان نیز به شخصیت علمی و انقلابی آیت الله یزدی پرداخت و گفت: حضرت آیت‌الله یزدی خصوصیات، ویژگی‌ها و فضائل زیادی داشتند که لازم است افرادی که چه در سمت شاگردی ایشان در حوزه علمیه و چه همکاران ایشان در قوه قضائیه و چه همکاران ایشان از جهت فقهی- حقوقی در شورای نگهبان در مورد این خصوصیات به صورت تفصیلی صحبت کنند تا حق ایشان را ادا کنند.
وی افزود: ایشان در مدت طولانی که در سمت‌های گوناگون بودند در حوزه علمیه و در سمت‌های اجرایی، کارهای زیادی برای کشور انجام دادند و به نظرم از کنار این کارها و خدمات ایشان نمی‌توان به سادگی گذشت.
ره‌پیک درخصوص جنبه علمی آیت‌الله یزدی گفت: جنبه علمی ایشان روشن است؛ جز کسانی بودند که در حوزه علمیه شناخته شده است؛ از شاگردان حضرت امام (ره) بودند و کارهایی هم که در جامعه مدرسین انجام دادند که در این‌خصوص شخصیت بی‌بدیلی بودند، شاید کمتر کسی در این شأن و مقام علمی می‌توانست شأن جامعه مدرسین را حفظ کند.
قائم مقام دبیر شورای نگهبان با اشاره به تألیفات آیت‌الله یزدی گفت: ایشان در کنار درس و بحث، تألیفاتی داشتند که گویای مقام علمی ایشان است. ویژگی دیگر ایشان از جهت رفتاری و اخلاقی این بود که ایشان یک فرد بسیار متخلق به بسیاری از آداب و اخلاقیات اسلامی بودند.
وی عنوان کرد: در طول مدتی که در شورای نگهبان و هم ارتباطی که قبلاً در قوه قضائیه با ایشان داشتیم، ایشان به معنای واقعی یک طلبه بودند و واقعاً زی طلبگی خودشان را حفظ کردند؛ اگر الان کسی منزل ایشان را ببیند ملاحظه می‌کند کسی که مدت‌ها رئیس قوه قضائیه بوده، مدتی رئیس مجلس خبرگان بوده و سال‌ها عضو شورای نگهبان بوده، واقعاً تا آخر عمر ذی‌طلبگی را حفظ کرده است.
ره‌پیک گفت: آیت‌الله یزدی در رفتارهای عادی با دیگران متواضع بودند و همین رفتار متواضعانه ایشان که به سن و سال و پیری و جوانی اصلاً توجه نمی‌کردند و با احترام رفتار می‌کردند و این خصایص که واقعاً خصوصیات بسیار مطلوبی است، ایشان این خصوصیت‌ها را داشتند.
عضو حقوقدان شورای نگهبان عنوان کرد: نکته قابل توجه در مورد ایشان این است که در صحبت کردن با دیگران خیلی مؤدبانه و با الفاظ محترمانه صحبت می‌کردند؛ ضمن اینکه ایشان چه در بحث‌های سیاسی و چه در بحث‌های شرعی خیلی پایبند به اصول و قواعد بودند اما در عین حال این رفتار نرم و متواضعانه ایشان قابل توجه بود که این موضوع برای همه و مخصوصاً افرادی که در بخش‌های مختلف با ایشان همکاری داشتند، قابل توجه بود.
ره‌پیک با بیان اینکه یکی دیگر از خصوصیات برجسته آیت‌الله یزدی، انقلابی بودن ایشان است، افزود: ایشان به تمام معنا انقلابی بودند؛ مثلاً در همین کسالت اخیرشان که خیلی در زحمت و مشکل بودند، هر زمان بحث‌های سیاسی و بین‌المللی مطرح می‌شد ایشان عکس‌العمل نشان داده و گاهی اوقات منجر به صدور اطلاعیه می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: با اینکه ما به عیادت ایشان رفتیم، شاید برایشان خیلی سخت بود که یک ربعی بنشینند و به زحمت صحبت کنند، اما تا آنجا که توان داشتند خصوصیات اخلاقی را حفظ می‌کردند.
قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان اضافه کرد: در دوره طولانی که ایشان در مسئولیت‌های مختلف بودند، اگر از هرکسی که با او ارتباط کوچکی داشته، در مورد خصوصیت ایشان سوال شود، شاید اولین چیزی که به ذهنش برسد این است که ایشان یک حساسیت فوق‌العاده‌ای به اصول و مبانی انقلاب و نسبت به رهبری حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری داشتند که به شدت متعبد و حساس بودند.
وی ادامه داد: در جلساتی که خدمت ایشان بودیم مکرر این مسأله اتفاق افتاده و دوستانی هم که از قدیم با ایشان بودند، در جاهای مختلف این مسأله را شاهد بودند که این خصوصیت انقلابی بودن به معنای واقعی کلمه، خصوصیت بسیار مهمی بوده که در ایشان وجود داشته است.
ره‌پیک افزود: ایشان در واقع مجموعه‌ای از خصوصیاتی را داشتند که جمع اینها و یک‌جا دیدن این خصوصیات در اشخاص کم اتفاق می‌افتد، لذا به نظر من ایشان یک شخصیت کم‌نظیر بودند و واقعاً مثل ایشان کم پیدا می‌شود که همه وجوه مانند سادگی، ساده زیستی، تواضع، توجه به دیگران و… را در خودش جمع کرده باشد.
قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در مباحث فقهی، فقیهی آگاه به مسائل روز و جدید بود، افزود: مکرر اتفاق می‌افتاد که بحث‌های جدیدی مطرح می‌شد و نشان می‌داد که آیت‌الله یزدی در واقع اجتهاد کرده و موضوع را خوب مطرح می‌کردند؛ این ویژگی از فقاهت و همچنین ویژگی انقلابی‌گری ایشان واقعاً از فضائل فوق‌العاده‌ای است که در او جمع شده بود.
دکتر کدخدایی: مظهر نظم در شورای نگهبان بود
دکتر عباسعلی کدخدایی، عضو حقوقدان و رئیس پژوهشکده شورای نگهبان هم با اشاره به این که بنده به خاطر توفیق حضور در شورای نگهبان، از نزدیک با آیت‌الله یزدی راجع به مسائل کاری ارتباط داشتم، اظهار کرد: ایشان از جمله ارکان شورای نگهبان بودند و همت بسیار والایی برای ارتقای جایگاه شورای نگهبان داشتند.
وی با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در وظایفی که عهده‌دار بودند به دقت و درستی و در چارچوب قوانین و موازین شرع آن وظایف را انجام می‌دادند، خاطرنشان کرد: ایشان بر نظم بسیار تأکید داشتند؛ خودشان علی‌رغم کسالت‌هایی که داشتند و از قم برای جلسات شورای نگهبان تشریف می‌آوردند، اما اولین فردی بودند که در جلسات حضور می‌یافتند و تا پایان هم حضور داشتند.
کدخدایی افزود: حتی جلسات فوق‌العاده را هم می‌آمدند مگر اینکه کار مهمتری برایشان پیش می‌آمد که آن را هم اعلام می‌کردند، بنابراین از آیت‌الله یزدی می‌توان به عنوان مظهر نظم در شورای نگهبان یاد کرد.
رئیس پژوهشکده شورای نگهبان با بیان اینکه آیت‌الله یزدی مباحث سیاسی و علمی شورا را پیگیری می‌کرد و اگر نسبت به موضوعات مسئله‌ای می‌بود، کمک می‌کرد، افزود: اگر بخواهیم از ویژگی علمی ایشان یاد کنیم، می‌توان گفت نگاه ایشان به موضوعات "فقه حکومتی" بود.
عضو حقوقدان شورای نگهبان اضافه کرد: در مصوبات وقتی موضوعی مطرح می‌شد، نظرات ایشان نهفته از کلیت مباحث کشور بود و نظر و نگاه جامعی به مسائل داشتند.
کدخدایی در ادامه به سوابق درخشان آیت‌الله یزدی در حوزه‌های مختلف حوزوی، سیاسی و اجرایی اشاره و خاطرنشان کرد: ایشان مورد اعتماد و همراه حضرت امام (ره) و همچنین مورد اعتماد و همراه مقام معظم رهبری بودند و در جهت تقویت و ارتقای نظام جمهوری اسلامی ایران کوشش می‌کردند.
وی با اشاره به برخی از تألیفات آیت‌الله یزدی، خاطرنشان کرد: ایشان در حوزه حقوق اساسی و قانون اساسی هم کتاب دارند که بسیار کاربردی و مفید است.
عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به کتاب خاطرات آیت‌الله یزدی، گفت: خاطرات قبل از انقلاب و دوران تبعید ایشان که متحمل چه سختی‌ها و دشواری‌ها شده‌اند، واقعاً برای همه ما درس‌آموز است و امیدوارم جوانان خاطرات ایشان را مطالعه کنند تا به فداکاری‌های این عزیزان که برای پیروزی انقلاب چه تلاش‌ها و مرارت‌هایی کشیده‌اند، بیشتر آشنا شوند.
کدخدایی در پایان تصریح کرد: ویژگی مهم آیت‌الله یزدی علاوه بر صداقت، تقوا و امانت‌داری، مظهر نظم بودن ایشان بود.
روایت دکتر صادقی‌مقدم از حضور آیت الله یزدی در شعبه بازپرسی به عنوان متهم
دکتر محمدحسن صادقی‌مقدم، عضو حقوقدان و معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان هم به ویژگی‌های شخصیتی و دفاع از انقلاب آیت الله یزدی اشاره کرد و گفت: ایشان واقعاً یکی از استوانه‌های نظام جمهوری اسلامی بودند و عمر پربرکت خود را صرف نظام و انقلاب کردند.
وی افزود: آیت الله یزدی از شاگردان حضرت امام رضوان‌الله تعالی علیه بودند که از آغاز نهضت انقلاب اسلامی در کنار حضرت امام (ره) علیه رژیم ستمشاهی مبارزه کردند.
معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان با اشاره به سختی‌ها و مشقت‌هایی که آیت‌الله یزدی در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی کشیدند، گفت: ایشان قبل از انقلاب سختی‌های تبعید، زندان و شکنجه را برای به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی تحمل کردند و هرگز دست از مقاومت و ایستادگی برنداشتند.
صادقی مقدم خاطرنشان کرد: تلاش و مبارزه و احساس مسئولیت آیت‌الله یزدی فراموش‌ناشدنی است؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارای مسئولیت‌های مهم و حساسی بودند که همه آنها را به نحو احسن انجام دادند و از هیچ تلاشی برای نظام‌سازی اسلامی فروگذار نبودند.
عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به تألیفات آیت‌الله یزدی، گفت: آثار علمی ایشان واقعاً ارزنده است که هم به زبان عربی و هم به زبان فارسی نگاشته شده است؛ ایشان تألیفاتی در مسائل مختلف فقهی، اخلاقی، حقوقی و تفاسیری از قانون اساسی داشته‌اند که می‌توان به کتب «فقه القران» و «قانون اساسی برای همه» اشاره کرد.
وی با بیان اینکه در مدت زمان اندکی که در خدمت ایشان در شورای نگهبان بودم، هم در مسائل علمی و هم در رفتار و کردار برای من الگو بودند، افزود: اظهارنظرهای ایشان در بررسی مصوبات، بیشتر از نگاه حکومتی بود؛ یعنی فقاهت و نظرات ایشان از منظر فقه حکومتی بیان می‌شد و از لحاظ اخلاقی نیز ایشان بسیار متخلق به اخلاق بودند و بسیار محترمانه و با تواضع برخورد می‌کردند.
صادقی مقدم با بیان اینکه آیت‌الله یزدی در هر سمتی که حضور داشتند به ویژه در زمان ریاست بر قوه قضائیه، نسبت به وظایف جدیت داشته و خود را در برابر قانون با مردم مساوی می‌دانست، افزود: به خاطر دارم و مشهور است یک نفر از ایشان شاکی بود و شکایت کرده بود؛ بازپرس رسیدگی کننده به پرونده شاید ملاحظاتی را در نظر داشت، اما آیت‌الله یزدی خودشان در شعبه بازپرسی حاضر شدند و به بازپرس پرونده گفتند شما الان نسبت به من به عنوان کسی که مورد شکایت واقع شده‌ام، تحقیقات را شروع کن؛ یعنی به عنوان یک فرد معمولی که از او شکایت شده در شعبه حاضر شدند نه به عنوان رئیس قوه قضائیه؛ این رفتار، ارادت و تمسک ایشان به مولای متقیان علی (ع) و ائمه اطهار را نشان می‌دهد.
دکتر موسوی: دیدگاه آیت الله یزدی فقه حکومتی بود
دکتر سیدفضل‌الله موسوی، عضو حقوقدان شورای نگهبان هم با تاکید بر این که آیت‌الله یزدی علاوه بر جهات فقهی و اصولی بالایی که داشت و شاگردان زیادی هم در این حوزه تربیت کرد، گفت: چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب، موضع‌گیری‌های مختلف ایشان چه در مسائل داخلی و چه بین‌المللی، از ویژگی‌های انقلابی برخوردار بود.
وی افزود: حتی برخی از فضلایی که روزگاری شاگرد ایشان بودند، می‌گویند که قبل از انقلاب و در زمان طاغوت، هرچند شرایط بسیار سخت و دشوار بود، همین ویژگی انقلابی را داشتند و با جسارت و شجاعت نظرات خودشان را مطرح می‌کردند و از هیچ چیز نمی‌ترسیدند و به همین دلیل سابقه بازداشت، زندان و تبعیدهای مختلفی را داشتند و تحمل کرد.
موسوی با بیان اینکه دیدگاه‌ها و نظرات فقهی آیت‌الله یزدی بر اساس "فقه حکومتی" است، خاطرنشان کرد: ممکن است برخی‌ها فقط در چارچوب فقهی و در زمان گذشته محصور باشند، اما آیت‌الله یزدی با توجه به مسائل زمان، مکان و اوضاع‌واحوال که به آن فقه حکومتی گفته می‌شود و برای حکومت‌داری این نوع فقه و دستورات اسلامی آن کامل و جامع است، دیدگاه‌ها و نظرات خود را بیان می‌کردند؛ به عبارتی دیدگاه ایشان فقه حکومتی بود و مسائل زمان و مکان را کاملاً در نظر می‌گرفتند و نظر می‌دادند.
عضو حقوقدان شورای نگهبان به نظم و انضباط آیت‌الله یزدی که فردی بسیار منضبط بودند، اشاره کرد و افزود: ایشان با توجه به وضعیت جسمانی که داشت، اما در جلسات شورا نظم و انضباط را بسیار رعایت می‌کرد و سر ساعت در جلسات حضور می‌یافت و همیشه هم در همه جلسات حضور داشت و این نظم و انضبط مثال‌زدنی است و باید برای همه ما درس باشد.
وی با اشاره به اینکه آیت‌الله یزدی مورد تأیید حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری بود، خاطرنشان کرد: مورد اعتماد رهبری بودن، نشان از ویژگی‌های علمی، انقلابی و دلسوزی ایشان برای نظام و اسلام دارد که باعث شده مورد وثوق امامین انقلاب قرار داشته باشند.
۴ ویژگی آیت الله یزدی از زبان جوان‌ترین عضو شورای نگهبان / طلبی از انقلاب و نظام نداشت
دکتر هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان هم با اشاره به خدمات آیت‌الله یزدی به نظام و انقلاب گفت: از ۱۰ سال قبل که بنده در شورای نگهبان بودم، انصافاً ایشان را شخصیت برجسته‌ای در ابعاد مختلف دیدم؛ سوابق بسیار درخشانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی دارند، به طوری که قبل از انقلاب ۴ بار تبعید شدند و این پایمردی و ایستادگی او را می‌رساند.
وی افزود: از جمله سوابق آیت‌الله یزدی می‌توان به عضویت در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، مجلس خبرگان، مجلس شورای اسلامی، شورای بازنگری قانون اساسی و ریاست قوه قضائیه و البته عضویت طولانی‌مدت در شورای نگهبان اشاره کرد و با این همه خدماتی که در مسئولیت‌های مختلف به نظام و انقلاب کردند، بنده ندیدم که منتی یا طلبی نسبت به نظام یا انقلاب داشته باشند.
سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: از مهمترین ویژگی‌های آیت الله یزدی، "نظم" بود. بنده در یک دهه گذشته همیشه می‌دیدم که به عنوان اولین نفر مهیای جلسات شورای نگهبان می‌شد و بسیار منظم بود و در اداره جلسه نیز بر این امر تاکید داشت.
طحان نظیف با بیان اینکه آیت الله یزدی در مسائل ماهوی، یک فقیه برجسته با نگاه فقه حکومتی و مبتنی بر اداره امور کشور هستند، خاطر نشان کرد: ایشان به جوان‌گرایی اعتقاد داشت، به نحوی که حتی بنده زمانی که عضو شورا نبودم، مکرراً پیش آمده بود که نکات فنی و حقوقی نسبت به مصوبات را خدمت‌شان می‌گفتم و ضمن استقبال از این نکات، موضوع را در جلسات مطرح می‌کرد و مرتباً می‌گفت که نوبت جوان‌ترهاست، ما کارهایی که باید انجام می‌دادیم، انجام دادیم و حالا باید میدان را به جوان‌ها بسپاریم.
وی "صراحت لهجه" و "روحیه جهادی" را از دیگر ویژگی‌های آیت الله یزدی برشمرد و گفت: این ویژگی‌ها به همراه خلوصی که بر اثر مجاهدت‌های قبل و بعد از انقلاب ایجاد شده بود، در سلوک و عملکرد ایشان به خوبی دیده می‌شد؛ بنده که به عیادت ایشان رفته بودم، در همان حال بیماری، درباره مصوبات مجلس و اصلاح قانون انتخابات از سوال می‌کردند و برایم این مسئله جالب بود که اینقدر پیگیر مسائل نظام و انقلاب هستند.
سخنگوی شورای نگهبان اظهار کرد: آیت الله یزدی صراحت و شجاعت در بیان حق داشت و جایی که به نتیجه می‌رسید، اقدام می‌کرد و اهل مسامحه نبود و تحت هر شرایطی از حق دفاع می‌کرد، لذا می‌توان گفت به هیچ وجه اهل مسامحه و کوتاه آمدن در دفاع از حق، نبود.
سخن پایانی:
برآیند اظهارات همسنگران آیت الله یزدی (ره) در شورای نگهبان؛ نهاد چشم بینای نظام نشان می‌دهد که این عالم مجاهد و انقلابی در همه مسئولیت‌های ملی و حوزوی همچون عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، ریاست قوه قضائیه، عضویت در شورای نگهبان، ریاست مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دبیری شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور و … براساس وظیفه عمل کرده است و با اطاعت از امامین انقلاب، هر جا که احساس تکلیف می‌کرد از گفتن حق و دفاع از کیان انقلاب، نظام و حوزه‌های علمیه تشیع، حتی به قیمت تهدید و تخریب، کوتاه نیامده و تا آخرین لحظات عمر شریف بر عهد خود با امام خمینی (ره) و امام خامنه ای استوار و ثابت قدم ماند.
یاد و خاطره مرد میدان دفاع از انقلاب و نظام، همو که ولی امر مسلمین عالم مجاهد و پارسا و دارای غیرت دینی و انقلابی خواندش، گرامی باد.انتهای پیام
گزارش: علی علی زاده
