دکتر رفیع الدین اسماعیلی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با اشاره به اهمیت و در عین حال حساسیت و پیچیدگی مباحث و مسائل فرهنگی اظهار داشت: ما در طول ۴۳ سال از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون در زمینه فرهنگ، مباحث بسیاری را شاهد و ناظر بوده‌ایم و در طول این سال‌ها، در عرصه فرهنگی گاه موفقیت‌هایی داشته و گاهی ناموفق بوده‌ایم که هر کدام از اینها باید در جای خود به درستی مورد تحلیل و موشکافی قرار گیرد.
وی افزود: در جاهایی که ورای ساختارهای کارمندی و سازمانی، رشته امور را به دست جوان‌ها و دغدغه مندان فرهنگی و به طور کلی مردم سپرده‌ایم، توفیق بیشتری با ما همراه بوده است اما همین نهادهای انقلابی و فرهنگی وقتی دچار مسائل بوروکراتیک شدند و از توان مردمی تا حدودی غفلت کردند، این مساله باعث تضعیف آنها شد.
وی گفت: اساساً در حوزه‌های اقتصادی نیز این روند بوروکراتیک، مشکل ساز بوده، چه برسد به حوزه فرهنگ که اقتضائات خاص خود را دارد و در آن نمی‌توان با زور و دستورالعمل کارها را پیش بُرد.
رئیس مؤسسه شناخت همچنین بیان داشت: به عنوان مثال همین راهپیمایی اربعین که یک حرکت بزرگ فرهنگی به شمار می‌رود به علت مردم نهاد بودن تأثیر خودش را در دنیا گذاشته چه برسد به جوامع شیعی مثل ایران و عراق که در این سال‌ها برکاتش را همه نظاره‌گر بوده‌ایم.
وی اضافه کرد: گاهی اوقات ما می‌خواهیم امور فرهنگی را صرفاً به فلان نهاد و سازمان بسپاریم که این روند معمولاً جواب نمی‌دهد. البته نهادها و سازمان‌ها باید بسترسازی کنند اما باید از ظرفیت مردم به درستی استفاده کنیم.
اسماعیلی ابراز داشت: از سوی دیگر به عقیده بنده، کسانی که در دولت و حاکمیت می‌خواهند مدیر فرهنگی شوند، قبل از هر چیز باید خود فرهنگ شناس باشند که این امر هم بیشتر به لایه‌های درونی فرهنگ باز می‌گردد تا لایه‌های ظاهری آن.
وی ادامه داد: اینکه اساساً فرهنگ به چه معناست و دارای چه سطوح و پیام‌هایی است باید در این رابطه بسیار جدی و فهیم عمل کرد و لذا ما نیاز به مدیرانی از جنس اندیشمند فرهنگی داریم نه صرفاً در حد وزیر بلکه معاونان و مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها نیز باید این گونه باشند چرا که این افراد در حد و اندازه خود تصمیماتشان بر فعالیت‌های فرهنگی تأثیرگذار است. وقتی در انتخاب مدیران و حتی مدیران میانی نگاه صرف بوروکراتیک حاکم شد، طبعاً نتیجه مطلوب واقع نمی‌شود.
عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات فضای مجازی حوزه همچنین با بیان اینکه مردم نهاد کردن فعالیت‌های فرهنگی لازمه موفقیت در این عرصه است، گفت: یکی از مشکلات اصلی ما در کشور، موازی کاری در حوزه فرهنگ است. در این باره البته همه مدعی هستند اما در عین حال در مواقعی که شاهد عدم توفیق و مشکلات هستیم، معمولاً کسی مسئولیت کار را قبول نمی‌کند.
وی افزود: از سوی دیگر رویکرد جهادی در عرصه فرهنگ باید به درستی تبیین شود که اقتضائات آن در عرصه فرهنگ چیست. اینکه انسان با دغدغه کار کند و مخلصانه در مسیر رضای خدا گام بردارد، بسیار حائز اهمیت است.
اسماعیلی تأکید کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسیون فرهنگی مجلس و نهادهای دولتی و حاکمیت باید در تلاشی هم افزایانه، ساختارهای موازی فرهنگی را حذف کنند، چرا که به هر حال اگر می‌خواهیم به تحول مطلوب نائل شویم، پالایش و اصلاح ساختارهای فرهنگی باید در اولویت کارها قرار گیرد.
وی یادآور شد: مخاطب شناسی درست و تقسیم هدفمند کار بر این اساس باید در میان نهادها و دستگاه‌های فرهنگی صورت گیرد و این را هم بدانیم که اگر معضل موازی کاری حل نشود، می‌بینیم که به ظاهر همه کار می‌کنند اما جواب نمی‌دهد و گاه برخی دستگاه‌ها ضد هم کار می‌کنند و لذا این وضع آشفته در عرصه فرهنگی باید ساماندهی درستی پیدا کند.
رئیس مؤسسه شناخت همچنین با تأکید بر اهمیت و ضرورت توجه به مقوله پیوست فرهنگی در کشور گفت: وقتی کار اجرایی و عمرانی هم صورت می‌گیرد به جهت آنکه اثرات فرهنگی در جامعه می‌گذارد باید واجد پیوست فرهنگی باشد. وقتی ساختمان سازی می‌کنیم باید پیوست فرهنگی در کار باشد، کما اینکه در کشور ما در گذشته نیز بحث معماری سنتی دارای همین پیوست بوده مثلاً بر سر در خانه‌ها، آیات قرآنی حکامی می‌شده که تأثیرات خوب فرهنگی بر اعضای خانه و همسایه‌ها و هم محله‌ای‌ها می‌گذاشته است.
وی افزود: گاهی اوقات در این زمینه شاهد و ناظر یک نوع نگاه رفع تکلیفی و صوری هستیم و حال آنکه ما به معنای واقعی کلمه باید پیوست فرهنگی داشته باشیم.
وی در خاتمه صحبت‌های خود بیان داشت: همچنین در نهادهای آموزشی و دانشگاه‌ها که متأسفانه عمدتاً نظریات و مکاتب غربی بیان می‌شود، ما باید شاخصه‌ها و ویژگی‌های مدیر فرهنگی بر اساس اقتضائات جامعه ایران اسلامی را تبیین کنیم و بر این اساس به دنبال تربیت مدیران فرهنگی باشیم که در کار خود مؤثر و کارآمد باشند.
