به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

چند نوع جهنم داریم؟

- پاسخ

قبل از پرداختن به پاسخ، نخست این نکته قابل یاد آوری است که چنانکه از بعضی آیات[۱] و روایات استفاده می شود بهشت دارای درجات و به تعبیری دارای درجات عرضی است[۲] و جهنم دارای درکات رو به پائین می باشد. قرآن می فرماید: «منافقین در پائین ترین و سخت ترین طبقات قرار دارند».[۳] پس بهشت درجاتی دارد و دوزخ نیز درکاتی[۴] .

بعد از این مقدمه جواب این است که اگر مراد از نوع جهنم، مجموع مراتب ودرکات جهنم باشد, یک نوع جهنم بیشتر نداریم؛ منتهی این یک نوع جهنم به اعتبار مراتب اسم های مختلفی دارد و اگر مراد از نوع جهنم، هریک از مراتب جهنم باشد، جهنم دارای هفت طبقه (درکه) و هفت مرتبه می باشد، که هر مرتبه اسم خاص خودش را دارد، چنان که امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ فرمود: «جهنم دارای هفت در است که هر یک مخصوص یک طبقه از طبقات جهنم است که روی هم قرار گرفته اند. و یکی از دستهای خود را روی دست دیگر قرار داده فرمود: طبقات جهنم به این صورت است و اما بهشت را در عرض هم قرار داده است ولی آتش دارای هفت طبقه می باشد، ۱ـ طبقه زیرین آن جهنم است، ۲ـ بعد از آن نطی (شعله زیاد) است و بعد از آن حطمه[۵] و بعد از آن سقر و بالاتر از سقر، جحیم[۶] و بعد از آن سعیر و بالاترین طبقه آن هاویه باشد در بعضی روایات دارد که بالاترین طبقه جهنم است و پائین ترین آن هاویه است .

و مؤید این مطلب (که جهنم دارای هفت طبقه می باشد) روایاتی است که می فرمایند: بهشت دارای هشت در (چون هشت درجه دارد) و جهنم دارای هفت درب می باشد که هر گروهی از یکی از آن درها وارد جهنم می شود.

قابل یاد آوری است که هر طبقه ممکن است که دارای مراتب و نقاط مختلفی باشد چنانکه می خوانیم و یل چاهی است در جهنم[۷] یا «حصینه» شهری است در یکی از طبقات جهنم[۸] و یا سجّین زندان بدکاران است در یکی از مرتبه ها[۹] و...

خلاصه مطلب این است که جهنم دارای اسم های مختلفی می باشد و گاهی هم اسم بعضی مرتبه ها و قسمت ها در قرآن آمده، اگر مراد از نوع، در سؤال مجموع مراتب باشد فقط یک جهنم داریم و اگر مراد مراتب جهنم باشد، دارای هفت طبقه و هفت مرتبه می باشد و هر مرتبه ممکن است دارای مراتبی باشد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. تفسیر نمونه، آیة الله مکارم شیرازی و همکاران ـ (ناشر: دار الکتب الاسلامیة چاپ هشتم تاریخ نشر ۱۳۷۰ ش) ج۲۷/۱۹/۱۱/۲۳/۲۲ و... ۱۸/۲۱/ و... ۲۰... .

۲. نهج البلاغه ـ مترجم محمد دشتی (ناشر مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المؤمنین). نامه ۲۷/۳ ـ خطبه ۱۰۹ و خطبه ۱۲۰ و خطبه ۸۳/۵۴ و خطبه ۱۸۳/۱۵.

۳. معاد، محسن قرائتی ـ (ناشر جامعه مدرسین).

۴. سیاحت غرب سرنوشت ارواح بعد از مرگ، آقا نجفی قوچانی ـ (ناشر نشر روح ـ تاریخ انتشار تابستان ۱۳۷۶).

پی نوشت ها:

[۱] . آل عمران/۱۶۳، انفال/ ۴، طه/ ۷۵.

[۲] . عبد علی بن جمعه حویزی، تفسیر نور الثقلین، بالتعلیقه رسولی محلاتی، قم، مطبقه الحکمه، ج۴، ص۵۰۴، متن روایت این است (و ان وضع الخبک علی الوض...).

[۳] . نساء/۱۴۵.

[۴] . قرائتی، محسن، ناشر جامعه مدرسین، مؤسسه در راه حق، ص ۳۷۰.

[۵] . آتشی که از درون شعله ور می شود.

[۶] . عبد علی بن جمعه حویزی، با تعلیقه رسولی محلاتی، تفسیر نور الثقلین، قم، ناشر مطبعه الحکمه، ج۴، ص۵۰۴.

[۷] . مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ناشر دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۰، ج۲۲، ص۴۰۲.

[۸] . همان، ج۲۲، ص۴۶.

[۹] . همان، ج۲۶، ص۲۵۶.