به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

آیا امکان دارد در جهنم مکان سردی وجود داشته باشد؟

- پاسخ

پاسخ در چند محور بیان می شود:

۱. قبل از همه باید به اختصار ماهیت و چیستی جهنم مشخص شود، چون از ظاهر واژه جهنم، در اذهان عمومی نوعا، آتش و حرارت تداعی می شود، در حالی که چنین نیست، زیرا درباره جهنم سخن بسیار گفته شده از جمله این که جهنم جایی است که عمیق و ژرف باشد و در زبان عرب وقتی گفته می شود: «جهنام» به معنای عمیق زیاد است لذا (بئر جهنم و جهنام) به معنی چاه عمیق است. به هر حال این واژه در قرآن کریم نامی است برای محل و جایی که مملو از انواع عذاب ها است و کانون قهر و غضب الهی است و دارای درجات و مراتب مختلف است.[۱]

۲. با توجه به معنای جهنم که محل عذاب الهی است، ممکن است این عذاب به صورت های مختلف در آن محل برای اهل جهنم ظهور و بروز داشته باشد، که اغلب به صورت آتش سوزناک است؛ اما اختصاص به عذاب آتشی ندارد، لذا علامه مجلسی در بیان آیه ای که می گوید به اهل جهنم، حمیم و غساق خورانده می شود، گفته است [۲]: حمیم آب داغ  و غساق آب بسیار سرد است و از ابن مسعود و ابن عباس نقل شده  که اهل جهنم با خوردن آب بسیار داغ که در نهایت حرارت قرار دارد و با آب بسیار سرد که در نهایت سردی قرار دارد عذاب می شوند و همان طور که با حرارت می سوزند با برودت نیز عذاب می شوند و از این دو طریق عذاب را می چشند.[۳]

۳. با توجه به مطالب یاد شده آن گونه که در پرسش اشاره شده بعید نیست در جهنم جای سردی هم باشد و برخی از تبهکاران از طریق سرما و برودت کیفر اعمال خود را بچشند چه اینکه در میان جهنم برخی از افرادی  اهل جهنم   از عذاب مصون اند و خداوند منزلی در همان جهنم برای آنها تهیه می کند که از گرمای آتش جهنم محفوظ باشند تا از این طریق برخی اعمال نیک که در دنیا از او سرزده است به نحوی جبران شود و در این مورد روایات متعدد وارد شده است و در مجموع به دست می آید که عالم آخرت از جمله جهنم شرایط خاص خود را دارد که می تواند جامع اضداد باشد مثلا سرما و حرارت را با هم در خود جای دهد.[۴]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. ناصر مکارم، پیام قرآن، ج ۶، (معاد ۲)، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۷ ش.

۲. جوادی آملی، یاد معاد، نشر مرکز فرهنگی رجاء،‌ تهران، ۱۳۷۵ ش.

۳. فیض کاشانی، علم الیقین، ج ۲، ص ۹۹۳، انتشارات بیدار، قم، بی تا.

پی نوشت ها:

[۱] . مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، (معاد ۲)، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ ش، ج ۶، ص ۴۰۰.

[۲] . ص/ ۵۷.

[۳] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق، ج ۸، ص ۲۵۹، باب النار.

[۴] . مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، نشر شرکت سهامی انتشار، بی تا، ص ۳۱۸.