به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، محمدرضا عابدی مقدم در پنجاه و ششمین نشست از سلسله نشست‌های مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه که با عنوان «نگهداری حیوانات خانگی؛ بررسی ابعاد زیست‌محیطی» برگزار و از تلویزیون اینترنتی پاسخ پخش شد، گفت: امروز مقوله نگهداری حیوانات اعم از وحشی و اهلی در منازل و اماکن مختلف زیاد و به پدیده ای اجتماعی، زیست محیطی و حتی امنیتی تبدیل شده است.

وی افزود: این امر در بلندمدت آثار و تبعات خود را نشان خواهد داد؛ هرچند که در حال حاضر نیز قاچاق برخی گونه ها و بردن آن ها به محیط های جدید موجب ایفای نقش مهاجمانه در زیست گاه های جدید شده است.

انتقال حیوانات از یک زیستگاه به زیستگاهی دیگر می تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان قم خاطرنشان کرد: گونه ای مانند راکن که از استرالیا وارد ایران شده یا نوتریا که از آذربایجان و شوروی سابق وارد کشور ما شده است، قابل کنترل نبوده و حذف آن ها از محیط زیست نیز غیرممکن می باشد.

وی زنده گیری حیوانات از زیست گاه ها و انتقال آن ها به منازل و اماکن مختلف را نوع دیگری از این انتقالات نابجا دانست و گفت: نگهداری حیواناتی همچون برخی پرندگان، خزندگان، دوزیستان و پستانداران در منازل می تواند تبعاتی را برای افراد و طبیعت به دنبال داشته باشد؛ مثلاً قاچاق سنجاب زاگرس می تواند به آبادانی جنگل های بلوط در کشور آسیب زده و این امر می تواند طبیعت و محیط زیست کشور ما را از بین ببرد.

میمون پرخاشگر و همه چیز خواری که به کشور ما آمده

عابدی مقدم گونه های حیوانات رها شده در محیط های شهری و روستایی را حامل خطراتی برای انسان ها برشمرد و تصریح کرد: گونه ای از میمون مانند رزوس که متأسفانه وارد ایران شده، ممکن است حامل ویروس بیماری هایی نظیر هاری، ابولا و انواع بیماری های قارچی، میکروبی و ویروسی دیگری باشد. این حیوان بسیار پرخاشگر، همه چیز خوار و غیرقابل پیش بینی است.

وی در ادامه به برخی تبعات نگهداری حیوانات اهلی پرداخت و افزود: به طبع همین مسیری که برای حیوانات وحشی در حال اتفاق است، برای حیوانات اهلی نیز وجود دارد. حیوانات خانگی همچون سگ، در اصل حیواناتی وحشی بوده اند که توسط انسان ها کنترل شده تا مورد بهره برداری قرار گیرند. از مهمترین این بهره برداری ها می توان به نگهبانی و مراقبت از گله ها اشاره کرد.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم بیان داشت: پیشرفت های بشر در قرون گذشته نیاز او به نگهداری حیوانات اهلی در منازل را از بین برده است.

آیا نگهداری حیوانات در منزل، رعایت حقوق آن ها را هم در پی دارد؟

وی سپس به ابعاد حقوقی نگهداری حیوانات پرداخت و گفت: باید دید آیا با نگهداری حیوانات در منازل، حقوق آن ها نیز رعایت می شود؟ نگهداری حیوانات در منازل مسئولیت های مختلفی همچون تأمین مواد بهداشتی مخصوص، تغذیه ویژه، قفس مخصوص و پیاده روی را به دنبال دارد و صرف وقت و هزینه هایی را برای صاحب آن ایجاد خواهد کرد.

عابدی مقدم اظهار کرد: فردی که از یک حیوان نگهداری می کند، از آنجا که مسئولیت رفع مسائل مرتبط با آن را پذیرفته است، فرصت های مختلفی در زندگی شخصی خود را از دست می دهد و این مسأله محل تأمل است.

ویژگی های ذاتی سگ سانان

وی با تأکید بر پدیده حیوانات رها شده بویژه سگ ها و گربه های ولگرد به عنوان یکی از معضلات روز در حوزه حیات وحش، عنوان داشت: موضوعی که متأسفانه در حال خروج از کنترل است، مسأله سگ های ولگرد می باشد؛ سگ سانان حیواناتی قلمروطلب بوده که معمولا به صورت گله ای و خانوادگی زندگی می کنند. حتی سگ های باصاحب هم دارای روحیه تهاجم هستند و این ویژگی در مورد سگ های بی صاحب به مراتب جدی تر است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم گفت: قلمروطلبی سگ سانان آسیب های مختلفی را در سطح محیط زیست به دنبال داشته و تاکنون گونه هایی همچون یوزپلنگ، پلنگ، قوچ، میش، خرگوش وحشی، آهو و جبیر به خاطر حمله سگ ها از بین رفته و یا در معرض انقراض قرار گرفته اند.

وی ادامه داد: سگی که با تعداد دیگری از همراهانش به زیست گاهی حمله می کند، موجب ناامنی آن منطقه شده، دیگر سگ سانان را هم به مناطق دیگر سوق می دهد و آسیب های مختلفی را برای زندگی ما انسان ها نیز ایجاد نماید.

گونه های هیبریدی سگ سانان بسیار خطرناک بوده و موجب تضعیف ژنتیکی محیط زیست می شوند

عابدی مقدم راهکارهای مقابله با ازدیاد سگ های بی صاحب و باصاحب را برشمرد و خاطرنشان کرد: برخی از گونه های سگ سان با سگ های باصاحب و بی صاحب زادآوری داشته و گونه های هیبریدی یا ترکیبی و عجیبی را تولید کرده اند؛ گونه هایی همچون شغال طلایی و گرگاس که از گونه های هیبرید می باشند، از یک سو دارای برخی ویژگی های سگ ها بوده و از سوی دیگر بسیار خطرناک هستند و رفتار حیوانات وحشی را بروز می دهند.

وی گفت: گونه های هیبریدی موجب تضعیف ژنتیکی گونه های متنوع جانوری در سگ سانان وحشی می شوند. با حذف یک گونه از حیوانات در حیات وحش، در آینده با مخاطره مواجه خواهیم شد. زیرا حیات همه حیوانات در زیستگاه های مختلف به یکدیگر وابسته بوده و برای ایجاد تعادل در جمعیت و تغذیه به هم مرتبط هستند.

نگهداری حیوانات در منازل، هزینه های زمانی، اقتصادی، بهداشتی و روانی را به دنبال دارد

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم بیان داشت: پدیده ای که در حال حاضر با آن مواجه هستیم این است که افراد حاضرند سگ ها را حتی به عنوان حیوانات زینتی نگهداری کنند؛ مسئولیت هایی که این افراد در قبال این نگهداری می پذیرند، از جهات مختلف زمانی، اقتصادی، بهداشتی و روانی بسیار هزینه بردار خواهد بود.

وی ضمن تأکید بر عدم رعایت حقوق حیوانات در منازل، افزود: خیلی ها برخلاف واقع تصور می کنند با شستن حیوانات در حمام و یا پوشاندن لباس به آن ها حقوق آن ها را رعایت کرده اند؛ اما این در حالی است که این حیوانات متعلق به حیات وحش بوده و بهترین زندگی برای آن ها همان زندگی در زیستگاه های طبیعی خودشان است.

عابدی مقدم اظهار کرد: افرادی که حیوانات را به خانه آورده و آن ها را نگهداری می کنند، فقط جهت رساندن خودشان به آرامش و رفع کمبودهای روحی، روانی و عاطفی خود آن افراد این اقدامات را انجام می دهند.

وی گفت: حیوانات خانگی با شرایط انسانی و بالاجبار وفق داده می شوند؛ این ما انسان ها هستیم که داریم برای آن ها تعیین تکلیف می نماییم و این امر در واقع ظلمی فاحش در حق حیوانات است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم با تأکید بر رهاسازی حیوانات خانگی عنوان داشت: برخی افراد بعد از مدتی از نگهداری حیوانات خسته شده و آن ها را رها می نمایند و در اثر این امر ما با پدیده ای مانند سگ های بی صاحب مواجه می شویم.

بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ بیماری مشترک بین انسان و حیوانات وجود دارد

وی با اشاره به مسائل بهداشتی مربوط به حیوانات خانگی ادامه داد: تقریبا بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ بیماری مشترک بین انسان و حیوان وجود دارد که به آن ها زئونئوز گفته می شود. این بیماری ها علی رغم همه رعایت های بهداشتی که می شود، باز هم وجود داشته و پدیده ای پیچیده به شمار می رود.

عابدی مقدم خاطرنشان کرد: سگی که در یک محیط مسکونی کوچک همچون آپارتمان نگهداری می شود، زمان می برد تا بیاموزد ادرار و مدفوع خود را در چه محلی تخلیه نماید. همین مدت زمان برای انتقال میکروب و ویروس های مختلف به محیط زندگی انسان ها کافی است.

وی افزود: کم شدن روابط بین انسان ها و کاهش رفت و آمدهای خانوادگی نیز یکی دیگر از انواع آسیب هایی است که در پی نگهداری حیوانات در منازل به وجود خواهد آمد. لازم است که موضوع را کارشناسان خانواده و مسائل اجتماعی توضیح دهند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم خاطرنشان کرد: حتی رفتار پرخاشگرانه یک حیوان دارای ذات وحشی از خود بروز می دهد می تواند بر انسان ها تأثیرگذار باشد.

تولید ۵۰ توله سگ در یک سال

عابدی مقدم افزایش جمعیت سگ های رها را یکی از مسائل مخاطره آمیز دانست و گفت: متأسفانه برخی افراد که ادعای حیوان دوستی داشته و خود را داعیه دار دفاع از حقوق حیوانات می دانند، با جمع آوری پسماندهای غذایی برای سگ های رها، موجب افزایش جمعیت آن ها می شوند؛ یک سگ در ۹ ماهگی می تواند تولید مثل داشته و در طول یک سال حدود ۵۰ توله از یک سگ به وجود می آید. این امر یک پدیده مخاطره آمیز در کشور ماست که نیاز به مدیریت دارد.

قوانین مربوط به نگهداری حیوانات در کشورهای توسعه یافته

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم شرایط نگهداری حیوانات خانگی در کشورهای مختلف را برشمرد و تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته سگ ها شناسنامه داشته و هر فردی که سگ را نگهداری می کند باید مسئولین ذیربط را مطلع نماید. تکثیر یا تحویل سگ به شخص دیگر باید گزارش داده شود. سگ در این کشورها نمی تواند آزادانه رها باشد و اگر سگی کسی را مورد گزش قرار دهد، صاحب آن می بایست پاسخگو باشد.

وی با اشاره به قوانین تدوین شده در ایران با موضوع نگهداری حیوانات افزود: در این خصوص برای کسی که نتواند حیوان خود را کنترل کند، جرم انگاری و مجازات تعیین شده است.

عابدی مقدم بیان داشت: در مورد سگ های بی صاحب متأسفانه خیلی از آن ها دارای سرمنشأ سگ های دارای صاحب بوده اند و اگر کنترل نشوند علاوه بر انتقال بیماری های کشنده ای همچون هاری، می توانند آسیب های مختلف دیگری را به مردم و محیط زیست وارد کنند.

راهکار کنترل سگ های بی صاحب چیست؟

وی در ادامه به ارائه راه حل برای کنترل سگ های بی صاحب پرداخت و گفت: در حال حاضر بهترین راه حل این است که سگ های بی صاحب بخصوص گونه هایی را که پرچم یا رئیس گله هستند، زنده گیری، عقیم سازی، واکسیناسیون و بخشی از آن ها را در مراکز خاصی نگهداری کنیم تا در مراحل بعد تعدادی از آن ها را به افراد داوطلب واگذار کرده و مابقی را در زیستگاه نگه داریم. زیرا سگ ها قلمروطلب بوده و اگر سگی از آن قلمرو مد نظر ما خارج شود، گونه دیگر به آنجا خواهد آمد.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم اظهار کرد: برخی افراد به این روش که از سوی کارشناسان امر ارائه شده است انتقاد دارند؛ باید در پاسخ به این افراد گفت که جامع نگری و رعایت حقوق انسان ها و حیوانات به صورت توأمان اقتضا می کند از رشد بی رویه جمعیت سگ ها در کشور جلوگیری نماییم. به نظر می رسد این روش می تواند تنها راه حل و یا حداقل اینکه راه حل فعلی کنترل سگ های بی صاحب باشد تا هم علاوه بر رعایت اخلاق، آسیب های ناشی از این امر هم کاهش پیدا کند.

وی با تأکید بر اینکه رعایت حقوق حیوانات باید از منظرهای مختلف بررسی شود، عنوان داشت: آیا افراد مدعی رعایت حقوق حیوانات، غذاها و شرایط زیستی طبیعی، سالم و مناسب سگ ها را تأمین می نمایند؟

زنده گیری، عقیم سازی، واکسیناسیون و رهاسازی کنترل شده، روشی علمی برای مقابله با ازدیاد سگ های بی صاحب

عابدی مقدم گفت: زنده گیری، عقیم سازی، واکسیناسیون و رهاسازی کنترل شده روشی علمی و منطقی است که در آن هم حفظ حقوق این حیوانات لحاظ شده و هم رعایت حقوق اجتماعی و زیستی مردم کشور را به دنبال دارد. این روش هم به کنترل جمعیت این حیوانات کمک کرده و هم قلمروهای آن ها را خالی نخواهد کرد.

وی ادامه داد: بیماری هایی که از طریق حیوانات به انسان ها منتقل می شود هزینه های مالی و روحی هنگفتی را بر افراد جامعه و دولت تحمیل می کند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم پسماندهای مورد استفاده برای تغذیه سگ های بی صاحب را دارای مخاطرات مختلف برشمرد و خاطرنشان کرد: برخی افراد با هدف تغذیه این حیوانات و آوردن لاشه هایی که باید معدوم شوند، مخاطرات محیط زیستی را ایجاد می کنند. وقتی این پسماندها را رها می کنیم شرایطی را برای نزدیک شدن حیوانات وحشی به محیط های شهری و به همین سگ های بی صاحب ایجاد می نماییم.

آیا حمل و نقل سگ ها در محیط های آپارتمانی تضییع حقوق دیگران نیست؟

وی گفت: امروزه سگ ها را در محیط های آپارتمانی نگهداری می نمایند. اقتضای زندگی امروز ما ایجاب کرده که در محیط آپارتمان زندگی کنیم؛ اما باید دید حمل و نقل سگ ها در محیط های آپارتمانی تضییع حقوق دیگران نیست؟ آیا نگهداری آن ها به لحاظ مباحث بهداشتی تضییع حقوق همسایگان نیست؟ آیا با این کار حقوق آن حیوان که در اصل متعلق به طبیعت و محیط زیست است از بین نمی رود؟

عابدی مقدم بیان داشت: از نظر محیط زیست شهری حضور این سگ ها در محیط هایی همچون پارک ها موضوعی حاد و چالش برانگیز خواهد بود. حضور این حیوانات در پارک ها باعث از بین رفتن امنیت مردم و حتی پرندگانی که تابحال در این اماکن زندگی می کردند، شده است.

وی ضمن بیان برخی وظایف کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست افزود: محیط بانان در حال حاضر به صورت شبانه روزی در پاسگاه های مناطق مورد حفاظت این سازمان حضور داشته و از محیط زیست کشور مراقبت می نمایند. اما با توجه به مسائل و مشکلاتی که در کشور وجود دارد موضوع سگ های بی صاحب در حال تبدیل به یکی از مشکلات سنگین برای ما می شود. حضور سگ های بی صاحب در زیست گاه ها منجر به این شده که ما با مخاطراتی مواجه شویم و مشکلاتی برای مناطق تحت محافظت به بار بیاید.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قم در پایان خاطرنشان کرد: لازم است دستورالعمل هایی که برای مدیریت این مسئله در کشور تدوین شده، رعایت گردند، کسانی که صاحب سگ هستند آن ها و توله هایشان را در هر محیطی رها نکنند و همه ما باید از غذا دادن به سگ های ولگرد در هر جا خودداری کنیم.