به گزارش خبرگزاری حوزه از اصفهان، در روزهای گذشته، اصفهان شاهد برگزاری یک برنامه علمی دینی ویژه بود؛ پنجمین مدرسه تابستانی کلام در مجموعه فرهنگی خانه مشروطیت و بیداری اسلامی.
در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری را با طلبه جوان و پژوهشگر حوزوی، محمد جندقیان، مدیر مدرسه تابستانی کلام اصفهان می خوانیم.
حوزه/ به عنوان اولین پرسش منظور از مدرسه تابستانی چیست؟
مدرسه تابستانی، یک برنامه آموزشی است که به صورت فشرده و با یک موضوع تخصصی و محدود، در ایام تعطیلات تابستانی توسط مراکز علمی تراز در سطح جهان و کشور برگزار می‌شود.
مدرسه تابستانی کلام که این دوره شاهد پنجمین اجرای آن در اصفهان بودیم، مهم‌ترین مدرسه تابستانی است که در سطح حوزه‌های علمیه و به همت انجمن کلام اسلامی برگزار شد.
این برنامه در تابستان سال‌های ۹۶،۹۵،۹۴ و ۹۷ طی ۳ روز برگزار می‌شد و امسال بعد از چند سال وقفه به دلیل کرونا، برگزاری آن از سر گرفته شد.
حوزه/ مخاطب مدارس تابستانی و به طور خاص مدرسه کلام چه کسانی هستند؟
به صورت معمول دانشجویان و طلاب علاقمندی که در سطوح عالی مشغول به تدریس هستند و گاه اساتید و پژوهشگران همسو با موضوع در این برنامه شرکت می‌کنند.
امسال نیز به رغم محدودیت‌های زمانی و مکانی و اطلاع‌رسانی دیرهنگام، شاهد حضور تعداد قابل‌توجهی از همین گروه‌های مخاطب بودیم.
حوزه/ میزان استقبال از مدارس تابستانی چطور بوده است؟
ما در تمام این سال‌های تعطیلی و وقفه کار؛ مدام با درخواست‌های برگزاری این مدرسه مواجه بودیم. ثانیا به دلایلی ما با یک کندی در شکل‌گیری برنامه مدرسه و سپس اطلاع‌رسانی روبرو شدیم. با این حال در کمتر از سه روز ثبت‌نام و تقاضای شرکت از ۵۰ نفر هم گذشت. ولی افسوس ظرفیت مکان و امکانات برگزاری ما در حدود ۳۰ نفر بود؛ به همین خاطر مجبور به گزینش بیشتری از بین شرکت کنندگان بودیم.
حوزه/ سطح مخاطبان پنجمین مدرسه تابستانه چطور بود؟
این دوره شاهد حضور حدود ۲۰ نفر از حوزویان و دانشگاهیان فارغ‌التحصیل یا دانشجویان ترم‌های پایانی مقطع دکتری بودیم؛ ۱۰ نفر دیگر هم همگی از دانشجویان یا طلاب فارغ‌التحصیل یا در حال نگارش پایان‌نامه بودند.
از حیث رشته‌ای نیز همه شرکت‌کنندگان فعالان در حوزه‌ی الاهیات بودند و از این منظر هم مدرسه کاملا تخصصی برگزار می‌شد.
حوزه/ موضوع برگزاری این دوره چه بود؟
ما در مدارس قبلی، از جنبه‌های ترویجی شروع کردیم و رفته‌رفته وارد حوزه‌های پژوهشی شدیم. اما این دوره علاوه بر امتیاز موضوع پژوهشی، جنبه نوین و پیش‌درامدی بر ورود به عرصه‌های جهانی را گشودیم.
موضوع این مدرسه کلام و الاهیات تطبیقی بود.
حوزه/ همکاران این برنامه چه کسانی بودند؟
- برنامه مدارس تابستانی کلام با محوریت و برنامه‌ریزی انجمن کلام حوزه‌ها و با عنایت ویژه حضرت آیت‌الله مظاهری در بستر حوزه علمیه و شهر اصفهان برگزار می‌شود. با این حال مامفتخر بودیم که امسال دانشگاه شهیدمطهری، سازمان فرهنگی‌اجتماعی شهرداری اصفهان، موسسه معارف و الهیات امامیه و بالاخره دانشگاه معارف قرآن و عترت را هم در کنار خود داشتیم. جاد ارد تا از همه مدیران و روسای این مراکز علمی و فرهنگی تشکر کنم. کمک‌های آنها در امر برگزاری و تداوم و ثمربخش‌تر شدن برنامه بسیار موثر بود و خواهد بود.
حوزه/ ویژگی‌های برنامه امسال چی بود؟
ابتدا باید خاطرنشان کنم که امسال یک شروع مجدد برای مدارس تابستانی کلام بود و از این منظر دشواری‌ها، اشکالات و شتابزدگی‌هایی داشتیم.
با این حال توانستیم برنامه نسبتا موفق و خاطره‌انگیزی را ایجاد کنیم. مایلم اول اشاره‌ای به بعضی محدودیت‌های امسال داشته باشم و بعد ویژگی‌ها را بیان کنم.
اولا از حیث موضوع چنانچه عرض کردم وارد عرصه‌ی جدید و نویی شدیم؛ همین امر باعث دشواری در انتخاب اساتید شد. ثانیا از حیث زمان ما با محدودیت پایان‌پذیری ترم تابستان مراکز آموزشی و آغاز برنامه سفرهای اربعین روبرو بودیم. نزدیکی ترم پاییز و پرمشغله بودن اساتید هم نکته دیگری بود. فراهم آوردن مکانی که ظرفیت اجرای دو روزه برنامه را به نحو شایسته داشته باشد و از طرف دیگه معرف اصفهان هم باشد باز سخت نمودار می‌شد. محدودیت اطلاع‌رسانی و نیروی انسانی همکار و افزون بر این هم مسائل مالی و هزینه‌های چنین برنامه‌هایی هم که جای خود دارد.
به رغم این امور، برنامه در بهترین زمان ممکن با استقبال شایسته روبرو شد. جلسات مدرسه تا پایان با انرژی خوب پیش‌رفت. موضوع جدید و بازکردن دریچه‌ی نو در حوزه مطالعات و فعالیت‌های الاهیاتی هم بسیار ممتاز بود. بهرمندی از اساتید شاخص و تراز کشور که تجربه‌های بین‌المللی خوبی نیز در این موضوع داشتند؛ به همراه همکاری مناسب مراکز علمی و فرهنگی و ... بر غنای مدرسه افزوده بود. مکان برگزاری نیز مطلوب و مطبوع شرکت‌کنندگان بود.
حوزه/در مورد موضوع و اساتید این دوره صحبت کنیم؛ خواهشمندم معرفی کوتاهی از هر کدام بفرمایید؟
ضمن معرفی اساتید دوره اشاره‌ای به محتوا هم خواهم کرد. برای این مدرسه هفت موضوع طراحی شده بود که با توجه به ظرفیت بدست آمده از اساتید، دو موضوع را کمی تغییر دادیم.
ابتدا، آشنایی با مطالعات تطبیقی در حوزه ادیان و الاهیات؛ راه‌رفته و چشم‌انداز پیش‌رو که توسط محمدحسن یعقوبیان از دانشگاه مطهری ارائه شد، این ارائه به منزله طراحی صحنه مباحثات و میدان‌های بحث بود. این استاد گزارش خوبی از وضعیت الاهیات تطبیقی در سطح جهانی نیز ارائه کردند که به غنای بحث بسیار افزود.
دوم، پیشینه کلام و الهیات تطبیقی در سنت اسلامی که توسط بنده ارائه شد و در واقع گزارشی تاریخی از سیر تاریخی و مدل‌های الهیات تطبیقی در تاریخ تمدن و سنت اسلامی بود.
سوم، بایستگی‌ها و لوازم ورود کلام شیعی یا به اصطلاح امامیه به میدان مطالعات تطبیقی بین‌الادیانی بود. این بحث توسط سیدمهدی مرتضوی هیئت علمی و مدیرگروه قران و حدیث دانشگاه معارف ارائه شد. اساس بحث ایشان درباره این بود که در نگاه اهل‌بیت چه رویکردی به مخالفان اخذ شده و با چنان رویکردی چطور بایسته شایسته مباحثات و گفتگوهای بین‌الادیانی یا بین‌المذاهبی هستیم.
چهارم، ظرفیت‌های کلام امامیه در مطالعات تطبیقی با ارائه رضا برنجکار استادتمام دانشگاه تهران و بنیانگذار رشته کلام امامیه؛ این بحث نشان می‌داد که چه محورها و نقاط عطفی در فرهنگ قرآنی و حدیثی وجود دارد که می‌توان آنها را محور گفتگو با مذاهب و ادیان دیگر قرار داد.
پنجم، فلسفه دین مقایسه‌ای با ارائه رضا اکبری استاد تمام دانشگاه امام صادق و عضو فعال انجمن فلسفه ایران که در واقع رویکرد جدید به مطالعات مقایسه‌ای درباره دین و خصوصا اعتقادات دینی را نشان می‌داد.
ششم، الاهیات دیالوگی که در واقع طرح و ایده‌ی دکتر رسول رسولی‌پور بود، رسولی‌پور دانشیار دانشگاه خوارزمی و با سابقه استادی و همکاری در آکسفورد و نوتردیم طرح و تجربه خویش از چگونگی ورود به گفتگوهای بینابینی با اصحاب سایر ادیان و مذاهب را نشان می‌داد.
و بالاخره جلسه اختتامیه که با حضور استاد علامه و فرزانه محمدتقی سبحانی ریاست حال حاضر انجمن کلام برگزار شد. در این جلسه استاد هم برش تاریخی به کلام تطبیقی داشتند و هم تصویری را ارائه کردند که بر اساس آن ماهیت گفت‌وگویی کلام برجسته‌تر شد. جلسه این استادان به رسم جلسات مشابه مدارس قبلی و البته متناسب با عنوان همین مدرسه به محل گفتگوی عملی میان ایشان و سایر اساتید و شرکت‌کنندگان نیز مبدل شد.
حوزه/ به عنوان کلام آخر برنامه‌ی بعدی شما و مدارس تابستانی چیست؟
در مقام کلام آخر حرف‌های زیادی باقیمانده که باید بگوییم اما کوتاه به چند مورد اشاره کنم.
مدارس تابستانی یک طرح سالیانه است و با توجه امکانات و برنامه‌ریزی موجود قاعدتا تا سال آینده برنامه‌ی به خصوصی در این مورد نیست. هرچند دوستان و همکاران ما در انجمن و در مراکز دیگر همچون مشهد یا تهران و ... مدارس فصلی دیگری را برگزار می‌کنند یا حتی طرح‌های آموزشی دیگر (غیر از مدارس فصلی) که چه بسا در اصفهان هم برپا شود.
ما تصمیم داریم طی یک برنامه مستقل و مجازی نقیصه یا بعضی نقایص دیگر را در مدت چند ماه آینده مرتفع کنیم. از این رهگذر و در دورنمای مدرسه تلاش می کنیم تا محتوای مدرسه را در قالب کتاب یا شماره مجله‌ای نیز نشر بدیم.
گفتگو از سیدامیر حسین ابطحی
