خبرگزاری حوزه | در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «لا تَکرِهُوا الفِتنَهَ فِی آخِرالزَّمانِ فَاِنَّها تُبیرُ المُنافِقِین؛ از فتنه اکراه نداشته باشید که فتنه منافقین را نابود می‌کند.»(کنزالعمال)

این حدیث شریف گویای این است که فتنه‌ها بستری برای پاکسازی جامعه از منافقین است. شاید یکی از مصادیق این نابودی و به عبارتی پاکسازی منافقین، همان چیزی باشد که در وقایع اخیر کشور و به مناسبت فوت مهسا امینی اتفاق افتاد. شاهد بودیم که بعضی‌ها به واسطه این اتفاقات و آشوب‌هایی که ایجاد شد موضع‌گیری‌های داشتند که قبلا به این وضوح مطرح نکرده بودند. همین موضوع باعث شد تا ماهیت آن‌ها نمایان شود و رسما صف خود را از دیگران جدا کنند. طبیعتا این اتفاق باعث افول جایگاه این افراد خواهد شد و اعتبار گذشته را برای توده مردم نخواهند داشت.

شایعه پراکنی و ایجاد فتنه

یکی از عوامل مهم ایجاد فتنه در جامعه ترویج شایعه و استقبال مردم از خبرهای بی‌پایه و اساس و ساده‌انگاری برخی دیگر است که هر سخنی را قبول می‌کنند و توجهی به منبع آن ندارند.
آیه‌ای در قرآن است که به آیه "نبأ" معروف است. اگر فقط به این آیه عمل شود، دامن زدن به خیلی از شایعات صورت نمی‌گیرد. خداوند در این‌ آیه می‌فرماید: «یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن جَاءَکمُ‏ْ فَاسِقُ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُواْ أَن تُصِیبُواْ قَوْمَا بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُواْ عَلیَ‏ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‏اید! اگر شخص فاسقی خبری برای شما آورد، درباره آن تحقیق کنید، مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده خود پشیمان شوید.» (حجرات/۶)

در این آیه به صراحت، از پذیرشِ مطلقِ خبر فاسق نهی شده است. طبیعتا کسانی که شایعه‌پردازی می‌کنند انسان‌های مورد اعتماد و با تقوایی نیستند و مصداقی از فاسق هستند. وقتی سرچشمه خبری، افرادی هستند که هیچ بویی از خداترسی و صداقت نبرده‌اند چگونه باید حرف آن‌ها را پذیرفت و از آن بدتر، چرا باید کلام آن‌ها را به عنوان خبر درست برای دیگران نقل کرد؟! مثلا چگونه می‌توان به شبکه‌ای اعتماد کرد که مسئولین اصلی آن مسلک بهایی دارند و تحت نفوذ انگلیس و آمریکایی هستند که کارشان دشمنی با ایران اسلامی و مستقل است!
از این رو اگر آیه نبأ را سرلوحه خود قرار دهیم و در جامعه نهادینه شود خود به خود خیلی از زودباوری‌ها برطرف می‌شود و جلوی خیلی از شایعات گرفته می‌شود. مشکل اصلی اعتماد به منابع نامعتبر است.

رابطه نفاق و شایعه پراکنی

دروغ، نشانه نفاق است؛ برای‌ اینکه شخص دروغگو زبان و دلش یکی نیست و تفاوت داشتن دل و زبان چیزی جز نفاق نیست. در آیه ۷۷ سوره توبه می‏‌خوانیم: «فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلی‏ یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ؛ اعمال آنها تا روز قیامت نفاقی در دلهایشان ایجاد کرد، به خاطر اینکه عهد خدا را شکستند و دروغ می‏‌گفتند». در این آیه شریفه، دروغ یکی از عوامل نفاق شمرده شده است.

در آیه دیگری، به نوعی شایعه پردازی از نشانه‌های منافقان ذکر شده است: «لَئنِ لَّمْ یَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَ الَّذِینَ فیِ قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فیِ الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لَا یجُاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا؛ اگر منافقان و بیماردلان و آنها که اخبار دروغ و شایعات بی‏اساس در مدینه پخش می‌کنند دست از کار خود بر ندارند، تو را بر ضدّ آنان می‌‏شورانیم، سپس جز مدّت کوتاهی نمی‏‌توانند در کنار تو در این شهر بمانند.»(احزاب/۶۰)

شاهد در اینجا کلمه "مرجفون" است که به معنای شایعه پردازان است و به منافقین نسبت داده شده است و یکی از مصادیق بارز آن در حال حاضر پایگاه‌های اطلاع رسانی جریاناتی مثل گروه مجاهدین خلق(منافقین)، شبکه بی‌بی‌سی، صدای آمریکا و ... هستند که تبحر خاصی در نشر اکاذیب، تخریب و شایعه پراکنی دارند. در وقایع اخیر به خوبی این مسئله عیان و آشکار است که چگونه با دروغ‌های آن‌چنانی جو را ملتهب می‌سازند و مثلا با کشته‌سازی و نسبت دادن آن به نیروهای امنیتی می‌خواهند آتش فتنه و اغتشاش را روشن نگه دارند.

بابک شکورزاده