به گزارش خبرگزاری حوزه از مشهد، دکتر بابک نگاهداری در نشست تخصصی «بررسی مدل‌های برنامه‌ریزی در ایران با نگاهی به الگوی مطلوب برنامه‌ریزی در حوزه‌های علمیه» که به‌همت دبیرخانه شورای عالی این حوزه برگزار شد، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی را واسطه‌ای بین نظام حکمرانی کشور و نظام علم و حکمت دانست و گفت: به دنبال آن هستیم که با تعامل با حوزه‌های علمیه بتوانیم به چالش‌های حکمرانی کشور رسیدگی کنیم.

وی با بیان اینکه نظام حوزه‌های علمیه مدیریتی سنتی داشته که مدارس علمیه را راهبری می‌کرده است و بعد از انقلاب این مدیریت شروع به ساختارسازی‌های متناسب با نظام اداری و مدیریت کشور کرد، گفت: در دو دهه گذشته بحث مدیریت راهبردی در حوزه‌های علمیه مطرح شد و اکنون نیز بحث آینده‌پژوهی مطرح است و سیر تحولی در مدیریت حوزه متناسب با شرایط روز در حال شکل‌گیری است.

نگاهداری تأکید کرد: در تحولی که در مدیریت و برنامه‌ریزی حوزه‌های علمیه صورت می‌گیرد ویژگی‌های اصیل و مطلوب حوزه‌های علمیه نیز حفظ شود؛ مثل سنت‌های مباحثه، انتخاب آزاد استاد، ارتباط گسترده استاد و شاگرد، عمل‌محوری و... .

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با تأکید بر حرکت متناسب با شرایط زمانه در جهت پاسخ به نیازهای روز، گفت: برنامه‌ریزی برای آینده صورت می‌گیرد و محتوا و ابزارهای آن باید رو به آینده باشد.

مراحل دستیابی به تحول

وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب در ۱۹دی امسال بر تحول در مدیریت کشور تأکید کردند، به مراحل دستیابی به تحول پرداخت و ابراز کرد: اول درک تغییر، دوم، انعطاف در برابر تغییر، سوم، استقبال از تغییر و چهارم عاملیت و اقدام مؤثر برای پیاده‌سازی آن تغییر است. ضمن اینکه هر طرح تحولی باید مشارکت‌محور باشد، یعنی همه بدنه حوزه باید در طراحی و اجرا و راهبری تحول مدنظر مشارکت داشته باشند.

وی با تأکید بر اینکه باید به‌دنبال خلاقیت باشیم، گفت: حوزه علمیه خراسان و شورای عالی آن، حرکت‌های خوبی در زمینه آینده‌پژوهی انجام داده است.

نگاهداری یادآوری کرد: رویکرد غالب کشور برنامه‌ریزی مبتنی بر هدف است، ولی نظام اداری کشور باعث ایجاد موانعی می‌شود که در انتها موفقیتی که مدنظر بوده محقق نشده است؛ همان طور که از شش دوره برنامه توسعه کشور، میانگین ۳۰درصد آن محقق شده و نظام اداری به‌عنوان قوه چهارم در کنار سه قوه اصلی در حرکت بوده است.

وی با تأکید بر لزوم استفاده از رویکردهای متفاوتی در بحث آینده‌پژوهی گفت: یکی از آن رویکردها که با فرهنگ حاکم بر حوزه‌های علمیه نیز هماهنگی دارد، مدیریت و برنامه‌ریزی بر اساس استعاره است؛ یعنی تصویر درست و کارآمدی از آینده ترسیم کنیم تا همه حوزه‌ها خودبه‌خود به سمت آن حرکت کنند.

او توضیح داد: فرهنگ عمل‌محوری در حوزه‌های علمیه غالب است و علما و طلابی وجود دارند که امکان ایجاد حرکت عظیم اجتماعی را فراهم می‌کنند؛ بنابراین، اگر مبتنی بر مدیریت بر استعاره‌ها عمل کنیم، موفق‌تر خواهیم بود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ادامه داد: حضرت امام(ره) همین مشی را داشتند؛ وقتی بسیج جوانان انقلابی را مطرح کردند، به‌دنبال ساختارسازی نبودند، بلکه انگیزه و فهم مشترکی را در قالب آرمانی مشترک شکل دادند که همه عناصر موجود در نظام به سمت آن حرکت خواهند کرد.

دغدغه‌های موجود در حکمرانی کشور

وی با تأکید بر همکاری با حوزه‌ها درخصوص خلأهایی که در حکمرانی وجود دارد، به ملاحظات و دغدغه‌های حکمرانی کشور پرداخت و گفت: اول نبود گفتمان واحد حکمرانی بین صاحب‌نظران و مسئولان است که نیازمند بازتولید گفتمان انقلابی با توجه به شرایط روز خواهد بود؛ زیرا وقتی گروه‌های مرجع اختلاف داشته باشند، در مردم نیز انتظارات متناقضی ایجاد می‌شود و مسئولان هم اقدامات متعارضی انجام می‌دهند که مجموعه این موارد به کارآمدی نظام ضربه می‌زند؛ در نهایت نیز به کارآمدی دین در اداره جامعه خدشه وارد شده و سرمایه اجتماعی و امید مردم از دست می‌رود.

نگاهداری ملاحظه دوم را دوگانه‌های سیاستی دانست و گفت: در این چهل سال دوگانه‌هایی داریم که هنوز پاسخ درخور به آن داده نشده و مرجع سیاست‌گذار نیز چون محتوا ندارد به‌راحتی از کنار این دوگانه‌ها رد می‌شود؛ بنابراین حوزه علمیه اصلی‌ترین مرجعی است که می‌تواند پاسخ‌گوی این نیاز باشد.

وی افزود: اکثر مسائل کشور ماهیت ابرچالشی پیدا کرده و با راهکارهای بخشی، خیلی از مسائل را نمی‌توان حل کرد، چون حوزه‌های مختلفی در هر مسئله درگیر شده است؛ از این رو تفکر ما از خطی باید به چرخه‌ای تبدیل شود تا خود آن راه‌حل‌ها باعث ایجاد مسئله جدید نشود.

نقشه جامع پویایی‌شناسی ابرچالش‌های کشور تهیه شده است

وی با اشاره به نقشه جامع پویایی‌شناسی ابرچالش‌های کشور که در این زمینه توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تهیه شده، گفت: چالش‌های کشور پویایی‌هایی را ایجاد می‌کند و در اقدامات اجرایی اثراتی خواهد داشت که در این نقشه، ۱۰۱۶ متغیر در ۳۵ دسته شناسایی شده و پس از تحقیق و ارزیابی، با مدل‌سازی مصنوعی نتیجه کارها شبیه‌سازی شده و سنجیده می‌شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دشمن تمرکز ویژه‌ای کرده که ایران را بی‌آینده نشان دهد، گفت: در این مرکز گروه‌های آینده‌پژوهی گرد هم آمده‌اند تا تصویر درستی از ایران آینده ترسیم شود که حوزه‌های علمیه می‌توانند بسیار در این زمینه کمک باشند.

وی در ادامه به مسئله و دغدغه سوم، در حکمرانی کشور پرداخت و گفت: مسئله‌شناسی که گاهی در آن دچار خطا می‌شویم و از آن به خطای سوم تعبیر می‌شود، از دیگر ملاحظات است؛ زیرا تشخیص غلط مسئله باعث می‌شود مسیر را اشتباه برویم و از این جهت می‌توان گفت که در بعضی زمینه‌ها رسانه‌های غربی برای ما حکمرانی می‌کنند یعنی قواعد بازی را تعیین کرده و خروجی را شکل می‌دهند.

او ملاحظه چهارم را نیز اهمیت رویکرد تکاملی دانست و گفت: حکمرانی از پیچیده‌ترین علوم دنیا است؛ باید دانست که هیچ مسئله‌ای برای همیشه حل نمی‌شود و همچنین نباید نگاه پروژه‌ای به حل مسائل کشور داشته باشیم بلکه هر مسئله سازوکاری دائمی می‌خواهد و زیست‌بومی را شامل جامعه نخبگانی، ابزارها و... لازم دارد.

لزوم طراحی ابزار مناسب و متناسب با نیازهای بومی

نگاهداری ادامه داد: دغدغه پنجم جعبه‌ابزارهای حکمرانی است که حوزه‌های علمیه باید در طراحی آن مبتنی بر نظام اعتقادی و فکری خودمان کمک کنند؛ زیرا از آنجا که حکمرانی نظام اسلامی را مبتنی بر سنت‌های الهی می‌دانیم، می بایست ابزارهای آن را هم طراحی کنیم نه اینکه گاهی فقط به تکرار لفظی این سنت‌ها بپردازیم.

اگر خود را روایت نکنیم، روایت می‌شویم

وی درباره ملاحظه ششم و اینکه امروز روایت‌ها از خود واقعیت مهم‌تر شده، توضیح داد: اگر بهترین عملکرد را داشته ولی مرجعیت رسانه‌ای نداشته باشیم، موفق نخواهیم بود.

نگاهداری افزود: رویکردی تحولی در ابزارهای رسانه‌ای در آینده‌پژوهی لازم است؛ بنابراین به طور مثال اگر حوزه علمیه خودش توان روایت قوی از خویش را نداشته باشد، دیگران آن را طوری که می‌خواهند، روایت خواهند کرد.

انتهای پیام/۳۱۳/۲۵