به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی سبحانی، در نشست تخصصی که در حاشیه اولین نمایشگاه کتاب حوزه در عرصه بین الملل ویژه آثار برتر و منتخب در رشته های علوم انسانی اسلامی برگزار شد، ضمن اشاره به پیشینه تاریخی نسبت تشیع با عرصه بین الملل، به چالش ها و نیازهای فرهنگ علمی تشیع در عرصه بین الملل پرداخت و ابراز داشت: تشیع به عنوان جمعیت قابل توجهی از امت اسلامی، در طول تاریخ آن‌گونه که باید به اندازه ظرفیت و درون مایه‌های اصلی و وجودی‌اش، فرصت تعاملات بیرونی نداشته است.

وی اظهار داشت: مذهب امامیه به عنوان بزرگترین جریان شیعی در امتداد بزرگ جغرافیایی همواره نقش آفرینی نموده و رویدادهای بین المللی ایجاد و گاهی در رویدادهای تاریخی کنش اصلی و مهمی را رقم زده است که غالبا این حضور و تعامل پایدار نبوده، منطق مستقل تاریخی نداشته است.

رئیس بنیاد بین‌المللی امامت با بیان این که تجربیات فرامذهبی تشیع در عرصه بین الملل چندان دیرپا نیست، خاطرنشان ساخت: در دوره معاصر که روابط بین ملت ها، ادیان و مذاهب توسعه و گسترش جدی پیدا کرده مرزهای ملی و مذهبی به کلی فرو ریخته، گروه های مختلف انسانی در یک نسبت نزدیک تر قرار گرفته‌اند.

وی با بیان این که مسئله تشیع و بین الملل در این عصر چالش حادتری را تجربه می کند، اظهار داشت: امروز فرقه های محدود و اندک در شکل حضور خود و در مجامع بین المللی علی رغم این که از منظر جمعیت و درون مایه های علمی و معرفتی بسیار ضعیف و رنجورند، بسیار پررنگ و درخشان حضور پیدا می کنند.

استاد حوزه علمیه قم ضمن اشاره به استحاله‌های هویتی و فرهنگی در عرصه بین الملل، با تأکید بر این که تجربه ما به عنوان جامعه شیعی به خصوص در حوزه اندیشه علمی و معرفتی تجربه دیرپا، سنگین و قابل اتکایی نیست، اظهار داشت: اگر دو پیش فرض درست باشد به لحاظ نظر و در مقام تحلیل بیرون از واقعیت؛ ما اساسا با یک تناقض مواجه هستیم، از یک سو هویت شیعی ما در دنیای امروز اقتضای یک رویارویی و تعامل و یک همروی بین المللی دارد و از سویی دیگر تجربه ما در این زمینه محدود و اندک است، به ویژه وقتی این تجربه را کامل مبتنی بر فضای جدید ارتباطات با دنیای گذشته و تفاوت های آن تحلیل نماییم.

وی در ادامه با اشاره به این که به لحاظ میدانی امارات و نشانه های این چالش کاملا پیداست گفت: جریانی که امروز در دنیا به لحاظ سیاسی و نمود فیزیکی و تاثیرگذاری در فضای رسانه و یا بازنمای رسانه‌ای، امروز جامعه شیعه از کنش‌گران جدی عرصه جهانی است که کسی نمی تواند موجودیت آن را نادیده بگیرد.

حجت الاسلام والمسلمین سبحانی افزود: در صحنه بین المللی علی رغم وجود اماره ها و داده های فراوان در مورد جامعه شیعی، آنچیزی که در رسانه دیده می شود، علائم و نشانه هایی نیست که ما تعریف کرده ایم، نشانه ها و تعریف ها و عنوان هایی که برای جامعه و فرهنگ و دانش شیعی در فضای رسانه ای و بین المللی ساخته دیگران اعم از دوستان نادان و دشمنان داناست.

وی گفت: آنچه در فضای وب و شبکه های مجازی و شبکه های تلویزیونی از تشیع تبیین می شود، فهم درستی از تشیع نداشته، صدای تشیع را بر خلاف آنچیزی که مراد گفتمانی است را معرفی می کنند، بازخورد رسانه ای را به دور از معرفی تشیع در پیش می گیرند.

رئیس بنیاد بین‌المللی امامت بیان کرد: سهم حضور فیزیکی و فنی ما در فضای بین الملل با سهم تاثیرگذاری مثبت و همسو با اندیشه دینی برابری نمی کند، خاطرنشان ساخت: ایماج و تصویری که از ذهن تشیع در جامعه بیرون تشیع ساخته شده ، هیچ همخوانی با واقعیت های تشیع ندارد و دنیای امروز از تشیع تنها پیام هایی را دریافت می کند که مخالفان آن را ارائه می دهند.

وی افزود: عقب ماندگی تجربه بین المللی داریم که در ابعاد مختلف نیروی انسانی اعم از مهارت های بین المللی در میان بدنه نخبگان، حجاب زبان و قدرت به کارگیری زبان و ادبیات تاثیرگذاری و یا به لحاظ گفتمانی با چالش‌هایی روبرو هستیم.

استاد حوزه علمیه بر اهمیت جبران تاخیر حضورفرهنگی در عرصه بین الملل اشاره کرد و ابراز داشت: ادامه وضعیت موجود با تمام کمیت ها وکیفیت ها باید ضمن جبران عقب ماندگی ما در رقابت پیچیده دنیای امروز نیازمند طرح ها و برنامه ها و راهبردهای جدید و اقدامات ویژه برای برطرف سازی خلأ و فاصله هستیم.

حجت الاسلام والمسلمین سبحانی در بخش دیگری از سخنان خود بر اهمیت ظرفیت آفرینی‌های حضور علم و معرفتی در دنیا تأکید و بر لزوم کاهش فاصله مان در دنیای مناسبات علمی و فرهنگی تصریح کرد و ابراز داشت: تا وارد فضای تفکر و اندیشیدن و حرکت ذهنی و معرفتی دنیای امروز نشویم، مسئله ها و نیاز انسان امروز و چالش ها و آسیب های آن و مختصات دنیای امروز و اقتضائات انسان امروزی را به درستی نشناسیم هرگونه اندیشه ورزی و تولید دانش و رفتن به سمت ترجمه و نشر آن ممکن است آسیب هایی را نیز ایجاد نماید.

وی در پایان سخنان خود بر اهمیت توجه به هویت انسان در مناسبات بین المللی تصریح کرد و ابراز داشت: نسل جوان امروز ما حاضر در تمام مسائل و چالش ها و اندیشه هاست، رفتن به عمق هسته هویتی بسیار مهم است. کسانی نقش گفتمان سازی را بر عهده دارند که از عمق باورهای تشیع خبر نداشته صرفا از روی تشخیص های فردی با ترکیب سازی معارفت ها و بهره گیری از روش های درست و غلط وارد میدان مهم تعاملات بین المللی شده اند.

حجت الاسلام والمسلمین محمد علی میرزایی نیز در این نشست ضمن تقدیر از زمینه‌سازی جهان اندیشی در حرکت تشیع، به تجربیات و مواجه های عینی خود در عرصه بین الملل را مورد توجه قرار داد و گفت: در تعامل با ظرفیت های فکری جهان اسلام و عرصه بین الملل باید گفت که بالقوه تشیع بالاترین بالقوه فکری معرفتی و عقلانی در جهان است؛ گرچه بافعل ما در برخی از حوزه های دانشی جهانیت غیر شیعیان از جهانیت شیعیان قوی تر بوده، حضور و ظهور جهانی آنها برجسته تر از اندیشه تشیع است‌.

وی بر اهمیت اندیشه‌ورزی راهبردی تاکید و رویکرد تبیینی تشیع را مهم ارزیابی نمود و اذعان داشت: تبیین مقوله دانش بنیان تلقی شود و مسئله میان دانشی و میان مطالعاتی در جهان قرار گیرد تا جامعه شناسی دنیا نداشته باشیم نمی توان تبیین جهانی داشت، تا به مباحث روان شناسی عرصه بین الملل توجه نداشته باشیم، نمی توانیم حضور تبیینی بین المللی را به درستی رقم بزنیم.

این محقق با تاکید بر این که باید تدبیر جهانی گفتمان و دانش بنیان سازی جریان تبیین را مهم دانست و افزود: حرکت هویت سازی ما باید در افق گسترده ای مورد توجه قرار گرفته از دیگر هراسی و دیگر ستیزی پرهیز نمود.

وی با تاکید بر این که در گام نخست باید امر کلی هویت را مبتنی بر در جهان بودن و در جهان زیستن بازسازی نماییم، اظهار داشت: امروز ادبیات ها و ذهن ها کاملا جهان اندیش شده فرا ملی و فرامذهبی و فراادیانی فکر می کنند و این واقعیت آنتالوژیک انسانی است؛ در این میان شیعه شکفته می شود و می توان حرف های امامتی و انسانی و امامت تمدنی انسان آفرین تعالی بخش را مطرح نماید.

حجت الاسلام والمسلمین میرزایی افزود: این ظرفیت ها در گرو مواجهه درست با عرصه بین المللی است که وجود ادبیات جهانی از اصلی ترین شروط حضور است، اندیشه جهان نیازمند شناخت ادبیات و لسان انسان و جهان بوده بدون ارتباط و تعامل و تعایش ممکن نیست، با ادبیات دیگران حرف زدن اصل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با تاکید بر این که ادبیات جهانی فارغ از نگاه زبان محوری بین المللی بازتعریف می گردد، یادآور شد: انقلاب اسلامی و تشیع را با بازتولید ادبیات و گفتمان به جهان ارائه دهیم

دیدگاه های شرکت کنندگان:

- رشد مباحث اسلامی در دانشگاه های غربی، نوید بخش گسترش رویکردهای بین المللی نشر اندیشه شیعی است. این مهم به صورت رویکرد فردی مورد توجه قرار می گیرد.

- اهمیت بازآفرینی تجربیات موفق حضور نخبگانی اندیشمندان در عرصه بین الملل

- تقویت ارتباط اندیشمندان فعال بین الملل و ارتباط جزایر دور از هم فعالیتی در ترسیم راهبردپردازی های پویا برای تقویت اثربخشی در عرصه بین الملل بسیار مهم خواهد بود.

- تقویت بنیه زبانی طلاب به ویژه در حوزه زبان و ادبیات عرب از الزامت حضور تعایشی در عرصه بین الملل است.

- گسترش تعاملات حوزه قم و دانشگاه های برجسته عرصه بین الملل و تقویت تبادلات علمی و ظرفیتی، راه را برای حضور فراگیر اندیشه تشیع در مجامع بین المللی و عرصه‌های دانشگاهی باز خواهد کرد.

- ناظر به مناطق و سرزمین ها، باید رصد دقیقی نسبت به فضا و مرزهای دانشی عرصه بین الملل داشته، آن را مبتنی بر فهم گفتمانی مورد توجه قرار دهیم.

- معماری محتوایی دقیق معارفی را باید مبتنی بر فهم ادبیات بین المللی بازتعریف نمود.

- در تقویت گفتمانی و ارتباطات بین الملل، نیازمند ارزیابی‌های درونی و توجه به الزامات حضور در این عرصه هستیم.

- خارج سازی مواجهه گفتمانی از رویکرد منطقی از راهبردهای دشمنان برای تضعیف بنیه تبیین اندیشه در عرصه های بین المللی است.

- پیشرفت‌های کنونی گفتمان معارف ناب الهی، مرهون تلاش مخلصانه و قیام لله عده ای از مجاهدان فی سبیل الله است – هرگاه اخلاص در میان بود، خود خداوند متعال یاری رسان و برکت آفرین بودند.

- بازتاب و عکس العمل دشمن، یکی از مولفه های اثبات پیشرفت انقلاب اسلامی است.

- با توجه به گسترش وصف ناپذیر اندیشه اسلامی در بستر زبان فارسی، امروز زبان فارسی به زبان اسلام و انقلاب تبدیل شده است.

- ترویج زبان فارسی در عرصه بین الملل، کار انقلابی و دینی است، نهضت آموزش زبان فارسی در عرصه بین الملل بسیاری از موانع حضور گفتمانی در عرصه بین الملل را برطرف خواهد نمود.