به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه شامگاه سه‌شنبه پنجم اردیبهشت در اولین قسمت از برنامه تلویزیونی «قرآن وعلوم» شبکه قرآن و معارف سیما در سخنانی اظهار کرد: در رابطه قرآن و علوم و جایگاه علوم در قرآن، نکته قابل عرض آنست که در آیات متعددی از قرآن کریم علم، دانش و دانشمند بزرگ داشته شدند بطوریکه خداوند در آیه ۹ سوره زمر می‌فرمایند؛ «هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ، آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌ دانند یکسانند؟»، مفسرین از این آیه استفاده کردند که هر گونه دانش و علمی در اسلام مورد احترام است، چه علوم اسلامی، علوم طبیعی، علوم انسانی، علوم عقلی و... باشد.

احترام قرآن به دانش‌های بشری

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه تمام دانش‌های الهی و بشری(ساخته دست انسان) در نزد قرآن ارزشمند است، افزود: خداوند متعال در آیه ۱۱ سوره مبارکه مجادله می‌فرمایند؛ «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ، خدا مقام اهل ایمان و دانشمندان را در دو جهان در کنارهم ارزش داده است»، خداوند در این آیه ایمان و علم را در عرض یکدیگر ارزش داده و درجاتی بالا برده است و لذا در سوره‌های متعدد دیگری همچون سوره رعد و نحل قرآن به نکات متعددی در این خصوص اشاره کرده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی ادامه داد: در سراسر قرآن کریم، گاهی به آسمان‌ها، گاهی زمین، گاهی به جنین‌شناسی(حج و مؤمنون) توجه کرده است و به نوعی دنبال برانگیختن حس کنجکاوی بشر است و یا در بسیاری از مباحث علمی که سخن به میان می‌آورد، امروزه در حد اعجاز علمی بوده و نیاز به تفسیر علمی دارد.

کارشناس این برنامه تلویزیونی تصریح کرد:در مجموع قرآن مطلق علم را چه الهی و چه دانش بشری را ارزش دانسته و به آن احترام می‌گذارد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضایی اصفهانی در پاسخ به این سوال که آیا این تشویقی که قرآن نسبت به علوم دارد، آیا شامل همه علوم از جمله علم کهانت و سحر است؟ در خصوص کهانت و سحر ما تعبیری در کتب و مقالات علمی داریم که اینها علم‌نما است، علم نیست. به تعبیر قرآن چیزی که گامی انسان را به جلو نمی‌برد و با حقیقت آشنا نمی‌کند، نوعی از فریب است مثل سحر که افراد را فریب می‌دهد و ساحر از طریق فریب دادن دیگران را به خود جذب می‌کند، در کهانت هم اینگونه است، لذا این موارد دانش نیست و مشمول تشویق قرآن نمی‌باشند.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه در ادامه به سوال دیگری مبنی بر اینکه، اگر منفعت داشتن را برای علم ضروری می‌دانید و شرط علم پنداشتن می‌باشد، هستند علومی که از سوی صاحبان آن علم درست مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، نگاه قرآن به اینگونه علوم چگونه است؟ پاسخ داد: اینکه برخی از علوم سود دارد و برای بشر خوب است و بعضی از علوم را ازش استفاده سوء می‌کنند، مانند آمریکایی‌ها که از انرژی هسته‌ای، بمب اتم درست کردند و بر سر مردم هیروشیما و ناکازاکی ریختند، این بدین معنا نیست که قرآن آن سوءاستفاده‌ها را هم تایید می‌کند، اتفاقا در آیات و روایات که تشویق به علم شده گفته‌اند برای دریافت علم به حتی به چین بروید، نه اینکه برید و سوءاستفاده کنید، سوءاستفاده یک استثنا است که هر فردی می‌تواند از هر وسیله‌ای سوءاستفاده کرد مثل چاقو که وسیله خوبی برای میوه پوست گرفتن است اما برخی هم با سوءاستفاده از آن آدم می‌کشند.

توجه قرآن کریم به شاخص‌های بشری

وی اظهارکرد: اگر یک بررسی کلی در آیات قرآن کریم داشته باشیم، خواهیم دید که قرآن هم به علوم عقلی توجه می‌کند؛ «هَاتُوا بُرْهَانَکُمْ(بقره/۱۱)»، هم به علوم نقلی توجه دارد که قصص قرآن مباحث نقلی و تاریخی‌اند، گاهی به مباحث شهودی توجه دارد مثلا علم لدونی در سوره کهف یا همین وحی که خود یک نوع دانش شهودی است و گاهی نیز به علوم تجربی اشاره دارد که مصداق آن درآیات ۴۲ سوره روم «قُلۡ سِیرُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُو» یا آیه ۲۰ سوره عنکبوت «قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ» خداوند می‌فرماید به سرزمین‌های دیگر بروید و با چگونگی آفرینش آشنا شوید.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: قرآن کریم به چهار شاخصه دانش اصلی بشری یعنی علوم عقلی، علوم نقلی، علوم شهودی و علوم تجربی که حاصل آنها در شاخه اول فلسفه و منطق، در شاخه دوم تاریخ و ادبیات، در شاخه سوم عرفان و در شاخه چهارم علوم تجربی اعم از علوم طبیعی و علوم انسانی می‌باشد، لذا قرآن به تمام علوم توجه کرده است.

قرآن و ۳۰۰ آیه پیرامون نجوم

استاد حوزه علمیه در خصوص توجه قرآن به علوم طبیعی گفت: قرآن به بعضی از شاخه‌های علوم بیشتر توجه کرده به برخی کمتر، به عنوان مثال در خصوص نجوم و مباحث کیهان‌شناسی بیش از ۳۰۰ آیه قرآن پیرامون آسمان، زمین، حرکات، ستارگان اشاره و به تفکر نسبت به آن دعوت می‌کند، گاهی نکاتی را از خورشید، ماه، حرکات آنان بیان می‌کند که سوره رعد نمونه‌ای از آن است.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه افزود: قرآن گاهی به دانش پزشکی اشاره دارد و در ۱۵۰ آیه از کلام نور به این علم پرداخته است. در این آیات قرآن کریم بشر را توجه بیشتر به مباحثی همچون جنین‌شناسی، رویان‌شناسی امروزی دعوت می‌کند. قرآن به مباحث علوم طبیعی مثل پزشکی، نجوم، زمین شناختی، گیاه شناسی(رده بندی‌های گیاهان) و ... را مورد توجه قرار داده است.

وجود ۹۰۰ آیه پیرامون مباحث اقتصادی در قرآن

وی افزود: قرآن کریم در بخش‌های زیادی به علوم انسانی به ویژه مباحث علوم تربیتی به صورت گسترده پرداخته است، وجود ۹۰۰ آیه پیرامون مباحث اقتصادی، توجه به مباحث سیاسی و نظام سیاسی، حقوق و آیات جزایی و حقوق مدنی، مباحثی همچون تاریخ، جامعه‌شناختی، روانشناختی موضوعاتی است که قرآن به آن توجه دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی تصریح کرد: قرآن کریم در سراسر آیات نورانی خود به کلیات، مبانی واصول چهار شاخص دانش اصلی بشری پرداخته است.

معرفی کتاب

۱-درآمدی بر تفسیر علمی قرآن

در آمدی بر تفسیر علمی قرآن، تالیف استاد محمدعلی رضائی اصفهانی کتاب پیرامون تفسیر علمی قرآن نوشته شده است.

مطالب کتاب در سه بخش؛ تفسیر، علم(قرآن وعلم) و تفسیرعلمی قرآن ارائه شده است که در بخش اول پس از تعریف تفسیر و تأویل معیارهای تفسیر معتبر و روش‌های تفسیری بیان شده است که این بخش به عنوان مقدمه می‌باشد.

آنچه که اساس مطالب این کتاب را تشکیل می‌دهد بخش دوم و بخش سوم است، که مؤلف برای بیان تفسیر علمی قرآن در ابتدا رابطه علم و دین و دیدگاههای موافقین و مخالفین در مورد علوم تجربی و رابطه آن با قرآن را مورد بررسی قرارداده است.

در بخش پایانی، نویسنده، تفسیرعلمی قرآن را مورد بحث قرارداده و نمونه‌هایی از تفسیر علمی قرآن را ذکر کرده است بطوریکه با روشی که در کتاب ارائه شده و مطالبی را که توضیح داده‌اند، مساله تعارض علم و دین به خوبی روشن و در حقیقت رابطه علم و دین، جایگاه اساسی آن روشن و سازگاری و انطباق یافته‌های علوم تجربی با دست آوردهای وحی قرآنی به اثبات رسیده است.

کتاب درآمدی بر تفسیر علمی قرآن در ۵۱۸ صفحه و توسط انتشارات اسوه به چاپ رسیده است.

۲-پژوهشی در اعجاز علمی قرآن‌

کتاب پژوهشی در اعجاز علمی قرآن نوشته استاد محمدعلی رضایی اصفهانی، پیرامون «اعجاز در قرآن» به عنوان یکی از موضوعات مهم علوم قرآنی در ۵ بخش نوشته شده است.

مؤلف در بخش اول کتاب کلیاتی پیرامون مسائل علمی و تفسیر آن مطرح و ملاکها و معیارهای معتبر و صحیح برای تفسیر علمی قرآن را بیان کرده است و در ادامه موضوع اعجاز قرآن و ابعاد آن را بررسی می‌کند. در بخش دوم، «قرآن وعلوم کیهان شناسی و مسائل آن» از جمله، آغاز جهان، مراحل خلقت جهان، خلقت هفت آسمان و زمین و جاذبه عمومی را تشریح کرده است. در بخش سوم «قرآن و علوم ریاضی» که مساله اعجاز عددی است را مورد بررسی قرار می‌دهد.

بخش چهارم مربوط به «قرآن و علوم زیست‌شناسی» می‌باشد که بحث پیدایش حیات در روی زمین و خلقت انسان اولیه و نظریه تکامل داروین از مهمترین مسائل بحث شده در آن است. در بخش پایانی موضوع «قرآن و علوم پزشکی» از جمله: قرآن و بهداشت، قرآن و درمان بیماری‌ها، قرآن و اسرار خلقت انسان را تشریح می‌کند.

نکته قابل ذکر این است که مؤلف در این کتاب، آیاتی را که می‌توان از آنها موضوعات علمی را استفاده می‌کند که بیانگر اعجاز علمی قرآن است و پس از ذکر آرای مفسرین پیرامون آنها، اعجاز علمی آیاتی را می‌پذیرد که با مسائل علمی مخالف نبود و از حالت فرضیه علمی بودن خارج شده و به صورت یک قانون و قاعده کلی درآمده باشد. از طرف دیگر با توجه به گستردگی بحث‌های مطرح شده در این کتاب مخصوصا قسمت پایانی که در مورد مسائل بهداشتی و خلقت انسان و مراحل آن بحث گردیده، کتاب دارای ارزش و جایگاه خاصی است و در نوع خود کم نظیر و از تالیفاتی به شمار می‌رود که مورد استقبال دانش پژوهان و علاقه‌مندان به مسائل قرآنی قرار گرفته و در نمایشگاههای مختلف کتاب، چندین نوبت رتبه اول را به خود اختصاص داده است.

کتاب پژوهشی در اعجازعلمی قرآن در ۶۲۴ صفحه و از سوی انتشارات کتاب مبین منتشر شده است.

۳- کتاب منطق تفسیر، قرآن و علم(علوم طبیعی و انسانی)

کتاب «منطق تفسیرقرآن، قرآن و علوم طبیعی و انسانی»، نوشتۀ استاد محمدعلی رضایی اصفهانی، به نیازهای بوجود آمدۀ ناشی از تحولات اجتماعی و مقتضیات نوپدید دانش‌ها(پدید آمدن دانش‌های) نو اشاره دارد که پاسخ‌گویی به آنها، ایجاد رشته‌های تحصیلی جدید و تربیت نیروهای متخصص را ضروری می‌داند.

دراین مجموعه کوشیده شده تا با بهره‌گیری از روش‌های نوین فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، پیام الهی خاتم پیام‌آوران، حضرت محمد مصطفی(ص) و پیروان راستین ایشان را در اختیار علاقه‌مندان در هر نقطه خاکی قرار دهد تا سرآغازی باشد برای زندگی الهی و پاک انسان معاصر.

کتاب منطق تفسیر، قرآن و علم(علوم طبیعی و انسانی) شامل؛ پیش‌سخن، کلیات، سیر تاریخی تعامل قرآن و علوم، مباحث نظری، قرآن و علوم طبیعی، قرآن و علوم انسانی، قرآن و ریاضیات، منبع‌شناسی قرآن و علم و کتابنامه در ۵۶۸ صفحه و توسط مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر جامعةالمصطفی منتشر شده است.

این برنامه در سه بخش «مقدمه و توضیحات کارشناسی حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی»، «پرسش و پاسخ با حضور حجج اسلام والمسلمین سیدجابر حسینی دکترای رشته قرآن و علوم، محمد تقی پرتو دکترای رشته قرآن وعلوم، هر دو میهمان، پژوهشگر و مدرس تفسیر وعلوم قرآن حوزه‌های علمیه» و در نهایت «معرفی سه کتاب مرجع و مرتبط با موضوع برنامه» امشب از شبکه قرآن و معارف سیما پخش شد.

گفتنی است، برنامه جذاب و دیدنی «قرآن و علوم» به تهیه‌کنندگی دکتر سیدشهاب لاجوردی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی و اجرای دکتر محمد عبادی، هر هفته یکشنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۱ از شبکه قرآن و معارف سیما پخش خواهد شد و بازپخش آن نیز ساعت ۱۴:۱۵ روز بعد خواهد بود.

۳۱۳/۱۷