به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، اهمیت و جایگاه خانواده موجب شده تا ادیان و مکاتب مختلف آن را کانون توجه خویش قرار دهند. در دین اسلام نیز برای تشکیل، تحکیم، تعادل، تداوم و تعالی آن، هم در آیات قرآن کریم و هم در روایات معصومین(ع) مورد توجه ویژه قرار داده شده است.
از همین رو با عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم تا در این خصوص اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
محمود ملکی راد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، در خصوص مهم ترین شاخص های خانواده امن از منظر دین اسلام عنوان کرد: اولین مورد شاخص‌های بینشی و باوری است؛ بینش‌ها و باورها نقش مهمی در چگونگی شکل‌گیری رفتار و کردار آدمی دارند و از این جهت در تحکیم و تثبیت فرهنگ دارای تأثیر هستند و از عوامل مؤثر برای تعالی خانواده به حساب می‌آیند. زیرا بر اساس باورها و اعتقادات، هر فردی به کرداری خاص، خود را پایبند می‌کند و به انجام عملی ملزم می‌شود و یا از انجام کار خاصی اجتناب می‌ورزد.
وی ادامه داد: در حقیقت ارزش‌های حاکم بر خانواده بر طبق باورها و بینش‌های جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، شکل می‌گیرد؛ و در نتیجه در کنش‌ها رفتارهایشان ظهور و بروز پیدا می‌کند؛ و حتی نمادها و سمبل‌ها بر اساس آنها سامان می‌یابند و تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. با این وصف عقاید و باورها را باید یکی از عناصر اصلی و یکی از ارکان مهم تعالی خانواده به‌شمار آورد.
مدیر گروه مهدویت پژوهی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی بیان کرد: دین اسلام مبتنی بر اصول و بینش و باورهایی است که می‌تواند در ایجاد شاخص‌های امنیت‌زا نقش فعالی داشته باشد، مهم‌ترین این شاخص‌ها عبارتند از: خوشبینی و نگرش مثبت به نظام هستی، امیدواری، توکل، معنا یابی زندگی، شاخص های ارزشی و اخلاقی.
وی ضمن بیان اینکه خوشبینی، نگرش مثبت به جهان هستی و جهان پیرامون انسان است، ادامه داد: «خوشبینی را می‌توان استفاده کردن از تمام ظرفیت‌های ذهنی مثبت و نشاط انگیز و امیدوار کننده در زندگی برای تسلیم شدن در برابر عوامل ساخته ذهنی و احساس‌های یأس‌آور ناشی از دشواری ارتباط با انسان‌ها و رویارویی با طبیعت دانست». با چنین نگرشی زندگی هدفمند می‌شود و افراد امیدوارانه برای آینده برنامه‌ریزی می‌کنند و به سمت صلاح و خوبی به پیش می‌روند. اهمیت نگرش خوش‌بینانه به هستی موجب گردیده تا هم ادیان آسمانی بدان توجه کنند و هم مورد توجه روان‌شناسان نیز قرار گرفته و بر جنبه‌های مثبت روانی انسان، مانند مثبت‌اندیشی و خوشبینی توجه ویژه‌ای شده و بر جنبه‌های مثبت وجودی و روانی انسان تأکید گردیده است.
ملکی راد توضیح داد: خوشبینی در ابعاد مختلف بینشی، ارزشی و اخلاقی، اجتماعی و سیاسی دارای کارکردهایی است و حوزه‌های مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی را دربر می‌گیرد. یکی از کارکردهای مهم آن زندگی خانوادگی است که دارای آثار ارزشمندی است و یکی از عوامل تحکیم نظام خانواده به‌حساب می‌آید؛ زیرا هنگامی‌که اعضای خانواده به سنت‌های الهی خوش‌بین باشند این حالت در چگونگی زندگی و رفتارشان با همدیگر نیز دارای تأثیر خواهد بود، بنابراین خوشبینی یکی از ارزش‌های برآمده از شناخت خداوند و ایمان به او است‌که می‌تواند به امنیت افزایی در نظام خانواده کمک نماید.
وی با بیان اینکه امید یک حالت روحی و روانی است و موجب می‌شود تا افراد به کار و فعالیت بپردازند، افزود: امید عامل مؤثری برای تلاش و فعالیت است و از این جهت یکی از فضایل اخلاقی به‌شمار می‌رود. در مقابل آن یأس و ناامیدی است که از رذایل اخلاقی بر شمرده می‌شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صداقت و راستگویی در خانواده را از بزرگ‌ترین فضایل اخلاقی دانست و عنوان کرد: صداقت و راستگویی در تعالیم و آموزه‌های دینی جایگاه ویژه دارد و در قرآن و روایات فراوان به آن سفارش شده است؛ خداوند در قرآن کریم به مؤمنان سفارش نموده که همراه با صادقان باشند و می‌فرماید: «یَأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصادِقِینَ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، تقوا پیشه کنید و با راست‌گویان باشید.
وی درخصوص آثار صداقت و راستگویی در نظام خانواده ادامه داد: صداقت و راستگویی از عوامل مؤثر در بر طرف کردن مشکلات خانواده و مایه آرامش و امنیت اعضای آن است و رشته‌های محبت و دوستی را در میان آنان محکم می‌کند و موجب می‌گردد تا اعضای خانواده نسبت به بر طرف نمودن مشکلات همدیگر تلاش بیشتری نمایند و در سختی‌ها یار و مددکار همدیگر باشند و در نتیجه به گسترش امنیت در نظام خانواده کمک خواهد کرد؛ در همین راستا مهم‌ترین آثار صداقت و راستگویی که در نظام خانواده موجب تحکیم امنیت می‌شود، عبارتند از حفظ شخصیت و آبرو، جلب اعتماد و اطمینان، اصلاح ذات البین، آرامش در زندگی، جلب محبت و دوستی.
ملکی راد توضیح داد: یکی از آثار صداقت و راستی تحفظ بر آبرو و شخصیت برای افراد به‌خصوص زوجین است. زیرا صداقت موجب می‌گردد تا زوجین به همدیگر اعتماد و اطمینان داشته باشند و آن نیز مایه حفظ شخصیت‌شان نسبت به همدیگر خواهد بود. با توجه به جایگاه صداقت در چگونگی شخصیت انسان بر طبق روایتی امام علی(ع) می‌فرماید: «عَلَیْکَ بِالصِّدْقِ فَمَنْ صَدَقَ فِی أَقْوَالِهِ جَلَّ قَدْرُهُ» «همیشه راستگویی را پیشه کن چرا که آن‌کس که در سخنان خود راست‌گو باشد، قدر و مقام او بالا می‌رود». صداقت و راستگویی از راه تقویت اعتماد اعضای خانواده به همدیگر، نظام خانواده را مستحکم می‌کند و فضای امنی را در نظام خانواده به‌وجود می‌آورد.
وی ضمن بیان اینکه عوامل مختلفی در تعالی نظام خانواده نقش دارند و جلب اعتماد و اطمینان زوجین نسبت به همدیگر یکی از عوامل مهم آن به شمار می‌رود، افزود: در صورت وجود اعتماد و اطمینان است‌که نظام خانواده می‌تواند سرپا بماند و اعضای آن نسبت به همدیگر احساس امنیت کنند و در نتیجه از آسیب فروپاشی در امان خواهد بود، اعتماد و اطمینان در صورتی حاصل می‌شود که صداقت و راستگویی در میان آنها برقرار باشد؛ در واقع صدق و راستی مؤثرترین وسیله جلب اعتماد و اطمینان زوجین به همدیگر است و عامل مؤثری برای هرگونه پیشرفت مادی و تعالی معنوی برای افراد خانواده است بدین جهت بر طبق روایتی امام علی(ع) صدق و راستگویی را سبب اصلاح هر چیزی معرفی نموده است. «الصِّدْقُ صَلَاحُ کُلِ شَیْءٍ» و در روایت دیگری آن‌حضرت افراد دروغ‌گو و مرده را مثل هم دانسته و حیات و زنده بودن واقعی افراد را به جلب اعتمادی دانسته که ثمره صدق و راستگویی است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اصلاح ذات البین را از دیگر آثار صداقت در زندگی خانوادگی معرفی کرد و گفت: بر طبق اصلاح ذات البین صفا، صمیمت و یکرنگی در رفتار زوجین حاکم خواهد شد و دیگر زمینه‌هایی برای عوامل اختلاف برانگیز باقی نخواهد ماند؛ با توجه به این نکته بر طبق روایتی امام علی(ع) صدق و راستگویی را سبب اصلاح هر چیزی معرفی نموده است. «الصِّدْقُ صَلَاحُ کُلِ شَیْءٍ» امنیت افزایی یکی از آثار مهم اصلاح ذات البین در نظام خانواده است.
وی ضمن بیان اینکه یکی دیگر از آثار صداقت و راستگویی آرامش در زندگی است، افزود: زیرا انسانی که در روابط خانوادگی به همسرش دروغ بگوید، همواره ترس فاش شدن آن را دارد و از اینکه طرف مقابل حقیقت را بفهمد در هراس است و از این جهت آرامش و امنیت خود را از دست می‌دهد. در روایات نیز به این مطلب اشاره شده است و طبق روایتی امام علی(ع) کذب را مایه هلاکت دانسته و در این زمینه می‌فرماید: «دَعْ مَا یُرِیبُکَ إِلَی مَا لَا یُرِیبُکَ فَإِنَّ الصِّدْقَ طُمَأْنِینَةٌ وَ الْکَذِبَ رِیبَة» آنچه مایه هلاکت تو می‌شود، رها کن و به آنچه تو را هلاک نمی‌کند پناه ببر، همانا کذب مایه هلاکت و راستگویی مایه آرامش است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به این موضوع که صداقت و راستی رشته‌های محبت و دوستی را در میان اعضای خانواده محکم می‌کند و موجب می‌گردد تا آنان نسبت به بر طرف نمودن مشکلات همدیگر تلاش بیشتری نمایند و در سختی‌ها یار و مددکار همدیگر باشند، اظهار کرد: بر طبق روایتی امام علی(ع) به آثار صداقت اشاره نموده و جلب محبت و دوستی را یکی از آثار آن برشمرده است. «یَکْتَسِبُ الصَّادِقُ بِصِدْقِهِ ثَلَاثاً، حُسْنَ الثِّقَةِ بِهِ، وَ الْمَحَبَّةَ لَهُ، وَ الْمَهَابَةَ مِنْه» «شخص راست‌گو به‌خاطر صداقتش سه چیز را به‌دست می‌آورد؛ حسن اعتماد مردم، جلب محبت و دوستی، ابهت و شخصیت». روشن است با وجود محبت و دوستی در میان اعضای خانواده پایه‌های امنیت نیز مستحکم می‌شود بنابراین امنیت افزایی را می‌توان یکی از آثار مهم محبت و دوستی برشمرد.
صبر و شکیبایی
وی با بیان اینکه صبر و شکیبایی در تکامل روحی و معنوی انسان نقش مهمی و تأثیرگذاری دارد و در قرآن کریم و روایات بر آن تأکید زیادی شده است، ادامه داد: خداوند در قرآن کریم صبر را مایه رهبری و پیشوایی عده‌ای برشمرده است و در این باره می‌فرماید: «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُون». چون شکیبایی کردند و به آیات ما یقین داشتند، برخی از آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما [مردم را] هدایت میکردند.
ملکی راد تصریح کرد: از دیدگاه قرآن کریم صبر در نظام خانواده برای توفیق در تربیت و ایجاد امور ارزشی، امری ضروری و لازم است. خداوند خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید: «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» خانواده خویش را به نماز فرمان بده و بر آن شکیبایی کن.
وی ضمن اشاره به این موضوع که رعایت صبر و شکیبایی توسط اعضای خانواده به‌خصوص زوجین از اهمیت بیشتری برخوردار است، افزود: در واقع می‌توان گفت بنیان و اساس نظام خانواده با صبر محکم می‌شود، و با آن استمرار می‌یابد؛ بدین جهت در روایات به زوجین توصیه شده در مقابل بد خلقی همدیگر صبر و بردباری را پیشه خود سازند و به زندگی نشاط و پویایی بخشند و با اندک سختی و ناملایمات، بنیان زندگی مشترک را سست و بی‌رمق و ناامن نکنند. صبر در نظام خانواده دارای آثار تربیتی فراوانی است، مانند: تقویت روحیه و شکست ناپذیری، تقویت امید به زندگی و... این آثار در تحکیم و تقویت نظام خانواده و به تبع آن در ایجاد امنیت نقش دارند.
صداقت و راستگویی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صداقت و راستگویی را از بزرگ‌ترین فضایل اخلاقی دانست که در تعالیم و آموزه‌های دینی جایگاه ویژه دارد و در قرآن و روایات فراوان به آن سفارش شده است و عنوان کرد: خداوند در قرآن کریم به مؤمنان سفارش نموده که همراه با صادقان باشند. می‌فرماید: «یَأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصادِقِینَ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، تقوا پیشه کنید و با راست‌گویان باشید؛ و در آیه دیگر مؤمنان را از صادقین معرفی می‌کند و در این باره می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی سَبیلِ اللَّهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُون» در حقیقت، مؤمنان تنها کسانی هستند که به خدا و پیامبر او ایمان آورده و (دچار) شک نشده و با مال و جان‌شان در راه خدا جهاد کردهاند؛ اینانند که صادق‌اند.
وی در خصوص آثار صداقت و راستگویی در نظام خانواده اینگونه گفت: صداقت و راستگویی از عوامل مؤثر در بر طرف کردن مشکلات خانواده و مایه آرامش و امنیت اعضای آن است؛ و رشته‌های محبت و دوستی را در میان آنان محکم می‌کند و موجب می‌گردد تا اعضای خانواده نسبت به بر طرف نمودن مشکلات همدیگر تلاش بیشتری نمایند و در سختی‌ها یار و مددکار همدیگر باشند و در نتیجه به گسترش امنیت در نظام خانواده کمک خواهد نمود. مهم‌ترین آثار صداقت و راستگویی که در نظام خانواده موجب تحکیم امنیت می‌شود که عبارتند از: حفظ شخصیت و آبرو، جلب اعتماد و اطمینان، اصلاح ذات البین؛ آرامش در زندگی.
مثبت اندیشی
ملکی راد با بیان اینکه مثبت‌گرایی به معنای داشتن نگرش‌ها، افکار و رفتار و کرداری خوش‌بینانه در زندگی است و از نظر روانشناسی، مثبت‌گرایی هم مثبت‌اندیشی است و هم مثبت‌کرداری، اظهار کرد: خوشبینی(مثبت‌گرایی) را می‌توان، استفاده کردن از تمامی ظرفیت‌های ذهنیِ مثبت و نشاط انگیز و امیدوار کننده در زندگی، برای تسلیم نشدن در برابر عوامل منفی ساخته ذهن و احساس‌های یأس آورِ ناشی از دشواری ارتباط با انسان‌ها و رویارویی با طبیعت دانست.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ضمن اشاره به اینکه امید در فرهنگ اسلامی از چنان اهمیتی برخوردار است که در ادعیه مأثور دوام و استمرار آن همواره از خداوند خواسته شده است، تصریح کرد: امید دارای مصادیق مختلفی است که هر یک از آنها در تعالی و سعادت جامعه بشری دارای تأثیر است؛ مانند امید به فضل و رحمت الهی، امید به پیشرفت علم و فن‌آوری، امید به تعالی اخلاقی و تربیتی مردم، امید به گسترش عدل، امید به آینده درخشان از راه تشکیل حکومت جهانی امام زمان(ع) و غیره. علاوه برآن امید دارای آثار گرانقدری در زندگی بشر است مانند پیشرفت و ترقی مادی و معنوی، تحکیم روابط اجتماعی بخصوص روابط خانوادگی، جلوگیری از فروپاشی نظام خانواده، جلوگیری از انحطاط اخلاقی و پایداری نظام خانواده در مقابل آسیب‌های فراروی آن. واضح است با این وصف امنیت پایدار در نظام خانواده حاکم خواهد شد.
وی ضمن بیان اینکه توکل عبارت است از اعتماد و اطمینان قلبی بنده درجمیع امور خود به خدا، و حواله کردن همه کارهای خود به او و تکیه بر حول و قوه الهی نمودن، افزود: اعتماد و اطمینان قلبی یعنی انسان تنها به خداوند تکیه کند و خود را از غیر خدا بی‌نیاز ببیند و تنها او را نقطه اتکای مطمئنی برای خویش قرار دهد و تمام امورش را به او واگذار نماید.
ملکی راد اظهار کرد: امنیت روحی و روانی یکی از مهم‌ترین کارکردهای توکل در نظام خانواده است زیرا توکل به خداوند و اعتماد قلبی به او موجب می‌شود تا فرد به ساحل آرامش برسد و اضطراب و استرس در افراد از بین برود و آنها را برای رسیدن به اهداف بلند کمک می‌نماید؛ روشن است خانواده‌ای که در پرتو توکل به چنین سطحی از آرامش و امنیت برسد آن وقت دیگر در برابر سختی‌ها و ناملایمات شکننده نخواهد بود و با توان بیشتر و با صبر و حوصله، مشکلات فرا روی را مدیریت می‌کند و از آنها عبور می‌نماید.
وی معنایابی زندگی را یکی از آثار مهم ایمان به معاد دانست و ادامه داد: در پرتو اعتقاد به معاد، پوچی و بی‌هدفی از زندگی انسان رخت برمی‌بندد و به او تحرک لازم برای انجام کارهای مختلف داده می‌شود؛ فردی که به معاد معتقد است، می‌داند که او بیهوده خلق نشده و در خلقتش هدف و غایتی نهفته و باور دارد که زندگی محدود به چند روز دنیا نیست، در نتیجه خواهش‌های بی پایان نفسانی و غرایز حیوانی را به خوبی مدیریت و کنترل می‌کند و با سختی‌ها و مشکلات زندگی مبارزه می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطر نشان کرد: این باور در تحکیم نظام خانواده و تعالی آن نقش بسیار مهمی دارد، زیرا موجب می‌شود تا زوجین با هدف‌گذاری مقدس به امر ازدواج، در مقابل مشکلات پیش‌رو استقامت بیشتری بورزند و به اندک نابسامانی تن به جدایی و طلاق ندهند و نظام امنی را در خانواده به وجود می‌آورند. در مقابل اگر انسان به حیات پس از مرگ باور نداشته باشد و مرگ را پایان زندگی خود بداند، در این‌صورت دیگر زندگی برای او معنا و مفهومی نخواهد داشت و وحشت و اضطراب و نگرانی بر او حکم فرما خواهد شد.
وی دومین شاخص خانواده امن را شاخص‌های ارزشی و اخلاقی نامید و ضمن بیان اینکه مفهوم ارزش یکی از مفاهیم اصلی و اساسی جامعه‌شناسی به‌شمار می‌رود، افزود: همانطور که آلن بیرو ارزش‌های اجتماعی را «مدل‌های کلی رفتار، احکام جمعی و هنجارهای کارکردی که مورد پذیرش عمومی و خواست جامعه قرار گرفته‌اند»، می‌داند، ارزش‌های اجتماعی شامل تمامی انواع ارزش می‌شوند که مردم با آن حیات اجتماعی خود را می‌گذرانند و اعضای یک جامعه در برابر آن به نوعی وفاق می‌رسند. در معنایی محدودتر، گاه از ارزش‌های اجتماعی تحت عنوان ارزش‌های اخلاقی، فرهنگی و یا دینی سخن می‌رود که یک پارچگی اجتماعی را قوام می‌بخشند و به گسترش پیوندهای مبتنی بر همبستگی می‌انجامند، بدین‌سان عدالت، انسان‌دوستی، دیگرخواهی، مهربانی و... جزو ارزش‌های اجتماعی شمرده می‌شوند.
ملکی راد بیان کرد: دین باوری قوی‌ترین عاملی است‌که می‌تواند ثبات فرهنگی را تضمین کند و به استقرار و استحکام فرهنگ بیانجامد و این مطلب توسط جامعه شناسان نیز مورد تأکید قرار داده شده است؛ آلن بیرو ارزش‌های دینی را با والاترین اهداف هستی مرتبط می‌داند که در روابط بین انسان و خداوند شکل می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه ارزش‌های اخلاقی برگرفته از دین در خانواده دارای تأثیر بسیاری است، ادامه داد: مهم‌ترین شاخص‌های ارزش‌های اخلاقی که در امنیت افزایی نظام خانواده تأثیر بیشتری دارند عبارتند از صداقت و راستگویی، تعهد و مسئولیت شناسی، صبر و شکیبایی، مثبت اندیشی، خیرخواهی، مودت و محبت، تکریم و احترام.
صداقت و راست گویی
وی ادامه داد: مثبت اندیشی در حقیقت به انسان کمک می‌کند تا به بهترین شکل با زندگی کنار بیاید. مثبت اندیشی صرفا در داشتن افکاری خاص خلاصه نمی‌شود، بلکه نوعی رویکرد و جهت‌گیری کلی در باره زندگی است. مثبت اندیشی یعنی توجه داشتن به امور مثبت در زندگی و نپرداختن به جنبه‌های منفی، مثبت اندیشی یعنی نیک اندیشیدن در باره دیگران و حسن ظن داشتن به آنها و با دیگران به صورت مثبت برخورد کردن» مثبت اندیشی حاکی از تعادل درونی است‌که در مواجهه با مشکلات، فرد آرامش و خونسردی خود را حفظ می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: مثبت اندیشی و نگاه خوش بینانه به ابعاد مختلف زندگی، نقش مهمی در ایجاد امنیت روحی و روانی خواهد داشت که مهم‌ترین آنها شامل برقراری روابط حسنه با اعضای خانواده، ایجاد فضا و محیط مناسب برای رشد و تربیت، امید به زندگی، عشق و محبت است.
خیر خواهی
وی با بیان اینکه نُصح و خیرخواهی یکی از مهم‌ترین نشانه‌های رفتاری در جامعه دینی است، ادامه داد: اهمیت آن تا حدی است که رسول اکرم(ص) دین را مساوی با خیرخواهی دانسته است. «الدِّینُ نَصِیحَةٌ قِیلَ لِمَنْ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَئِمَّةِ الدِّینِ وَ لِجَمَاعَةِ الْمُسْلِمِینَ». «دین یعنی خیرخواهی؛ پرسیدند: برای چه کسی؟ فرمود: برای خدا، پیامبرش، پیشوایان دین و انبوه مسلمانان». «خیرخواهی» یعنی خواستن خیر و خوبی برای دیگران به‌گونه‌ای که غل و غشی در آن نباشد. این واژه با «نصیحت» هم معناست و نصیحت یعنی دعوت به آنچه که صلاح مخاطب در پی داشته باشد و نهی از چیزی که مایه تباهی است.
ملکی راد تصریح کرد: خیرخواهی اعضای خانواده نسبت به همدیگر یکی از مصادیق مهم خیرخواهی است چنانچه اگر اعضای خانواده به‌خصوص والدین با آداب و شرایط لازم به خیرخواهی یکدیگر بپردازند و طرف مقابل نیز نصیحت و خیرخواهی را به کار بندد، در این صورت خیر و سلامت خانواده و به تبع آن جامعه را فرامی‌گیرد و شرّ و پلیدی از آن رخت برمی‌بندد.
وی ضمن اشاره به این موضوع که خیرخواهی اعضای خانواده نسبت به همدیگر دارای آثار گرانقدری است، ادامه داد: مهم‌ترین این آثار عبارتند از تحکیم بنیان خانواده، مصونیت بخشی از انحراف، دوستی و صمیمیت، مودت و محبت.
تکریم و احترام
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه تکریم و احترام یکی دیگر از شاخص‌های ارزشی در خانواده محسوب می‌شود، توضیح داد: احترام اعضای خانواده به‌خصوص زوجین نسبت به همدیگر یکی از نکات بسیار مهم و کلیدی است و یکی از عوامل مهم برای همزیستی مسالمت آمیز و آرامش در زندگی، حفظ حرمت افراد در خانواده نسبت به یکدیگر است؛ البته این امر در رابطه با زوجین اهمیت بیشتری دارد و در زندگی زناشویی خودش را بیشتر نشان می‌دهد؛ و در این زمینه توجه به زن بیشتر مورد تأکید دین اسلام است.
به طور کلی نتیجه می‌گیریم که احترام متقابل اعضای خانواده زمینه‌ای مناسب برای سازگاری در زندگی خانوادگی را فراهم می‌آورد و به تبع آن زندگی اجتماعی را با نشاط و پویا می‌کند. با توجه به این نکته در روایات از مردم خواسته شده به همدیگر احترام بگذارند. بر طبق روایتی امام صادق(ع) احترام فرد مومن را از احترام به خانه کعبه با ارزش‌تر دانسته است.
تکریم و احترام دارای آثار گران‌بهایی است که امنیت روحی و روانی یکی از آثار مهم آن به‌شمار می‌رود. زیرا تکریم و احترام موجب می‌شود تا روابط افراد و اعضای خانواده به‌خصوص زوجین از استحکام بیشتری برخوردار شود. در نتیجه با وجود آن سازگاری در زندگی خانوادگی بیشتر خواهد شد
تحکیم بنیان خانواده یکی از آثار مهم خیرخواهی اعضای خانواده نسبت به همدیگر است. زیرا در صورتی‌که خیرخواهی در نهاد خانواده مورد توجه باشد در واقع همه اعضا خود را نسبت به دیگران مسوول می‌پندارند و در مقابل انحراف و رفتار نادرست دیگری از سر خیرخواهی به او تذکر خواهند داد؛ و این عامل موثری در تحکیم بنیان خانواده است؛ و در نتیجه در چنین خانواده‌ای خیر و نیکی حاکم خواهد شد.
مودت و محبت در زندگی مشترک زوجین دارای اهمیت بسیاری است. خداوند از سرحکمت خویش به منظور جلوگیری از دل‌زدگی زوجین نسبت به همدیگر و به منظور استمرار زندگی زناشویی، عشق و علاقه و مودت و رحمت را در قلب زوجین نسبت به همدیگر قرار داده و آن را از آیات و نشانه‌ها برشمرده است، به‌طوری که تا قبل از ازدواج اساسا چنین علاقه و مودتی بین این دو نفر وجود نداشت.
