خبرگزاری حوزه | زینب کبری(س) عقیله بنی هاشم، دانشمند بدون معلم، متفکر بدون استاد، دختر ارجمند علی بن ابیطالب(ع) و فاطمه زهرا(س) و همسر بزرگوار عبدالله بن جعفر از بانوان با فضیلت[۱] و قهرمان کربلاست.
او بود که پس از شهادت امام حسین(ع) سرپرستی اسرای کربلا را به عهده گرفت و از امام زین العابدین(ع) که به شدت بیمار بود، مراقبت کرد و ضمناً با خطبه‌های آتشین خود در کوفه و شام، یزید و یزیدیان را رسوا کرده و پیام امام حسین(ع) را به مردمان آن زمان رسانید.
پیامبر اکرم(ص) در مراسم نام‌گذاری حضرت زینب(س) به شدت گریه کرد و فرمود: این دختر به بلاها مبتلا می‌شود و مصیبت‌های مختلفی بر وی وارد می‌شود و ... به درستی که هر کس بر او و بر مصیبت‌های او گریه کند، ثوابش همانند ثواب گریه بر برادرانش (حسن و حسین و...) هست، سپس او را زینب نامید.[۲]
آنگاه فرمود: «به حاضران و غایبان وصیت و سفارش می‌کنم که احترام این دختر را پاس دارند، همانا این دختر، شبیه حضرت خدیجه(س) است»[۳].
امام حسین(ع) درباره حضرت زینب(س) می‌فرماید: «به درستی که تو در حقیقت از درخت نبوت و از معدن رسالت هستی»؛ یعنی گفتار و روش و منش تو، از مرکز نبوت و مخزن رسالت پیامبر اسلام(ص) نشأت می‌گیرد.[۴]
امام سجاد(ع) پس از خطبه غرّا، و آتشین و پر محتوای حضرت زینب(س) در کوفه در مقام تأیید علمی آن مخدّره خطاب به او فرمود: «بحمد الله تو دانشمند بدون آموزگار و اندیشمند بدون استاد هستی»[۵].
این سخن بیانگر آن است که حضرت زینب(س) دارای علم لدنّی (خدادادی و غیر اکتسابی) بوده و بدون اینکه علم را از کسی آموخته باشد، از چشمه جوشان وجودش می‌جوشید.[۶]
سلوک زینب سلوک معنوی است به همین لحاظ است که بانوی بزرگوار اسلام زینب کبری(س) وقتی به او گفته شد چگونه دیدی خدا با شما چکار کرد ؟ چنین اظهار می‌دارد که ما جز زیبایی چیزی ندیدیم، چون در معرض امتحان معشوق، عاشق سعی می‌کند تمام مراحل را با هر سختی که باشد به جان و دل بخرد و به خواسته معشوق خویش نایل شود. از این جمله حضرت زینب(س) می‌توان استنباط کرد که آن بانوی مکرمه:
۱. به یقین دانسته که انقلاب بزرگ حسینی در طول تاریخ به نتیجه بسیار گرانبها رسیده است.
۲. در این نهضت علاوه بر آثار مادی و ظاهری، آثار معنوی و ثمرات معنوی بسیار زیبا به دست آمد.
درسهایی که می‌توان از حضرت زینب(س) آموخت
۱. ایمان و تقوا: حضرت زینب(س) در دامن پاک‌ترین و با ایمان‌ترین انسان‌ها رشد کرد و معارف الهی را آموخت و با تقویت ایمان خویش آن‌ها را در خود شکوفا ساخت. ایشان همیشه تقوا و پرهیزکاری پیشه می‌کردند حیا و عفت را سرلوحه زندگانی خویش کرده بودند. شما نیز که در دامن یک خانواده مؤمن و متقی رشد کردید، باید همچون حضرت زینب(س) اصلی‌ترین و مرکزی‌ترین وسیله اسلام یعنی ایمان را در خود تقویت سازید و صفت تقوا، حیا و عفت را ملکه خود قرار دهید تا مثل ایشان به قله‌های سعادت و کمال دست یابید.
۲. ثبات قدم و جانفشانی در راه هدف: حضرت زینب(س) در راه اهداف عالی خویش همیشه ثابت قدم بود و در این راه از جان و مال خویش دریغ نکرد. بدترین مصیبت‌ها را تجربه کرد از زندگی آرام و آسوده دست کشید، سختی‌های سفر و جنگ را به جان خرید، عزیزترین کسان خود را در مقابل دیدگانش قطعه قطعه کردند، باز از آرمان‌های اصیل خویش دست برنداشت و در این راه همیشه ثابت قدم باقی ماند.
۳. وفاداری به ولایت الهی: حضرت زینب(س) از بهترین موقعیت در مدینه برخوردار بود، اما حتی شوهر خویش را ترک کرد تا با امام خود یعنی امام حسین(ع) همراه باشد. ایشان نه تنها از این جهت که خواهر امام حسین(ع) بود محبت واقعی به ایشان داشت، بلکه از این جهت که ایشان امام زمانش بود به ایشان عشق می‌ورزید و مطیع کامل ایشان بود. حضرت زینب(س) همیشه به امام خویش وفادار بود.
۴. امانت‌داری: کسی که در او شرط انصاف و عدل تحقق پیدا کند، مردم اشیاء گرانقدر خود را نزد او به امانت می‌گذارند. حضرت زینب(س) به خاطر دارا بودن این شرط‌ها حافظ بسیاری از امانت‌ها بود که بزرگترین امانت نزد ایشان حفظ وجود امام عصرشان یعنی امام سجاد(ع) بود و ایشان در حفظ این امانت تا سر حد جان کوشیدند و هیچ گاه او را تنها نگذاشتند. از دیگر امانت‌ها نزد ایشان حفاظت از عزت اسلام و خاندان آل محمد(ص) است؛ طوری که در رویارویی با عبیدالله به او سلام ندادند و او گفت که این زن متکبر کیست؟ زنان گفتند: زینب کبری(س) دختر علی(ع) است همان که تو در جایش نشسته‌ای.
اما امانت بعدی حفظ و حراست از دین در تمامی مراحل به خصوص در سختی‌هاست.
۵. صبر و شکیبایی: در این وادی نیز زینب سرآمد وسرافراز بود و از این جهت نیز بهترین الگو برای بانوان و مادران شهید و خواهران شهید و... هست.
۶. دانش و هوشمندی: با بررسی عملکرد حضرت زینب و خطبه‌هایش به مقام عالمانه و معرفت و آگاهی ایشان می‌توان پی‌برد. وقتی امام سجاد(ع) فرمود: ای عمه! به حق دانشمندی هستی که پیش کسی درس نیاموخته، این جمله خبر از هوش و دانش حضرت می‌دهد.
۷. عبادت و تهجد: حضرت زینب(س) کسی بود که هیچ یک از زنان هم‌عصرش به پای عبادت او نمی‌رسد، ما بارها در مورد نماز شب او شنیده‌ایم، آن هنگام که مصائب به او روی آورد و داغ عزیزان توان ایستادن را از او گرفت، در آنجا نیز نماز شبش را ترک نکرد و نشسته آن را بجا آورد، نماز شبی که واجب نبود، اما زینب کبری(س) آن را بر خود واجب کرد پس بانوان به تأسی از زینب(س) در انجام محوری‌ترین اصل در زندگی یعنی عبادت را در نهایت اخلاص و بندگی بجا آورند و تنها به واجبات اکتفا نکنند، بلکه مستحبات و نمازهای شب را تا حد توان بجا آورند. در این فضا است که می‌توان شیران بیشه جهاد و تقوا را تربیت کرد و ایثارگری‌ها آفرید.
۸. هدایت‌گری: یکی از درسهایی که زینب به بانوان مسلمان می دهد این است که زنان در جهت دهی جامعه نقش بسزایی دارند. خداوند این ودیعه را در درون زنان به ودیعه سپرده است با بررسی حرکت‌های زینب(س) در تصمیم گیری‌ها، خطبه‌ها، حرف‌ها، سکوت‌ها و ... به نقش هدایت‌گریشان پی می‌بریم.[۷]
۹. شجاعت و تدبیر: زینب کبری(س) آن بانوی قهرمان با شجاعت و تدبیر رهبری نهضت را به عهده گرفت. شجاعانه خطبه خواند و دستگاه استبداد را رسوا کرد و با تدبیر اهل بیت(ع) و دختران و زنان را اداره کرد تا به مقصد برسند؛ در این راه به همه انسان‌ها درس‌ها آموخت.[۸] زنان مسلمان می توانند از زینب درس شجاعت وشهامت فرا بگیرند.[۹]
۱۰. دفاع از ارزش‌های اسلامی: این درس مهم را بانوان می توانند از سبک رفتاری زینب در مقابل زورگویان ستم پیشه فرا بگیرند ؛ حضرت زینب(س) از دین و ارزش‌های الهی دفاع کرد و در این راه از جان و مال و فرزندان و عزیزترین کسان خود گذشت و بر غم فقدان آنان دلش را گداخت و به خاطر زنده ماندن دین و امر به معروف و نهی از منکر که برادرش برای آن قیام کرد و به آن عمل کرد.[۱۰]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱.زینب بانوی قهرمان، دکتر بنت الشاطی.
۲ـ زندگانی حضرت زینب (ع)،دکتر علی قائمی.
پی نوشت ها:
[۱] . صادقی اردستانی، احمد، زنان دانشمند و راوی حدیث، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش، ص۲۵۸.
[۲] . قزوینی، سید محمد کاظم، زینب الکبری من المهد الی اللحد، قم، دارالانصار، چاپ اول، ۱۴۲۶ق، ص۳۵ و ۳۶.
[۳] . محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، بی تا، ج۳، ص۳۸.
[۴] . همان، ص۷۶، به نقل از السیدة زینب، ص۹۸.
[۵] . مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، چاپ دوم، ص۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۶۴.
[۶] . حضرت زینب(س) فروغ تابان کوثر، ص۷۲.
[۷] . رک: بنت الشاطی ،زینب بانوی قهرمان کربلا ،ترجمه حبیب چایچیان ومهدی آیه الله زاده نائینی ؛تهران ،امیرکبیر،ص ۲۰ -۳۰
[۸] . همان
[۹] . همان
[۱۰] .همان
۱۴:۲۳ - ۱۴۰۲/۰۸/۲۸