به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نعمت‌الله صفری فروشانی عضو هیئت علمی جامعه المصطفی طی سخنانی در نشست «چالش های روز واندیشه فاطمی» برلزوم تفکیک عناصر فرازمانی و تاریخی برای الگوبرداری از سبک زندگی فاطمی تأکید کرد و افزود: بنده درباره چگونگی گذر از تاریخ در مسیر بهره‌مندی از سبک زندگی فاطمی صحبت می‌کنم. هدفم این است که از میان داده‌ها و تحلیل‌های تاریخی، یک سبک زندگی برای زن مسلمان در جهان امروز یا زن به طور کلی معرفی کنم. بنده پایان‌نامه‌ها و رساله‌های مختلفی را دیده‌ام که در صدد حل این موضوع هستند یعنی می‌خواهند سبک زندگی فاطمی را برای زن امروزین معرفی کنند ولی دچار مشکلاتی شده‌اند بنابراین بنده معتقدم باید دنبال این باشیم که از حضرت زهرا(س) الگویی بسازیم که قابل پیروی باشد.

استاد حوزه ودانشگاه ادامه داد: در همین راستا، مرحله اول، تفکیک مُلک از ملکوت است. در توضیح این مرحله باید گفت داده‌ها و گزاره‌های فاطمی زیادی در منابع وجود دارند اما بسیاری از اینها مُلکی و زمینی نیستند و از باب روایت مورد قبول ما قرار گرفته‌اند همانند چگونگی تشکیل نطفه فاطمی که از سیب بهشتی بوده است یا اینکه همزمان با عروسی آن حضرت در زمین، ملائکه هم در آسمان عروسی گرفتند. اینها جنبه‌های کلامی و روایی دارند که ما در صدد نفی آنها نیستیم و تاریخ هم ابزار نفی آنها را ندارد ما دنبال الگویی مُلکی از زندگی فاطمی هستیم. البته مخالفان شیعه ایراد گرفته‌اند که شیعه هرچه دستش از مُلک کوتاه‌تر شده، به ملکوت نزدیک‌تر شده است. این نکته‌ای است که در معرفی آن حضرت زهرا(س) به عنوان الگوی سبک زندگی باید به آن توجه کنیم.

لزوم شناسایی عناصر کارآمد در سیره حضرت زهرا(س)

عضو هیئت علمی المصطفی بیان کرد: همچنین گزاره‌هایی دیگری همانند بیعت زنان با پیامبر(ص) داریم که نشانه زندگی اجتماعی زنان است. همچنین زنان در جنگ‌ها و مراسمات مختلف با پیامبر(ص) همکاری می‌کردند. این سخنان با زندگانی خود حضرت زهرا(س) هم منافات دارد چون نمونه‌های زیادی از حضور اجتماعی ایشان در دوران پیامبر(ص) یا پس از رحلت ایشان وجود دارد. گزاره‌هایی هم داریم که می‌خواهند مطلبی درباره حضرت زهرا(س) نشان دهند اما خلاف شخصیت آن حضرت است که قرار است الگو باشد؛ مثلاً ما زهد و ساده‌زیستی حضرت را می‌خواهیم اثبات کنیم و گزاره‌های مناسبی هم داریم اما گاهی به گزاره‌هایی می‌رسیم که شاید برای زن امروزی، افراطی باشد. حتی برخی اوقات ممکن است موجب تنفر شود. حضرت زهرا(س) در حد وسع خودشان از یک زندگی عادی برخوردار و دارای جهیزیه و قدرت خرید برخی کالاها بوده است اما گزاره‌ای هم وجود دارد که دوازده وصله بر چادر آن حضرت وجود داشته است که به نظر می‌رسد گزاره‌ای غیرواقعی باشد. چنین گزاره‌هایی معمولاً ضعف در سند و منبع دارند و حتی برخی از آنها بدون سند هستند مثلاً این گزاره که زن خوب کسی است که هیچ مردی او را نبیند، گزاره‌ای بدون سند است، لذا چنین چیزهایی را نباید در راستای معرفی حضرت زهرا(س) به عنوان الگو، بیان کنیم.

وی اظهارکرد: مرحله دیگر تفکیک بین عناصر فرازمانی و تاریخی است. ما باید عناصر کارآمد را شناسایی کنیم. اینها عناصری هستند که می‌توانند برای زن امروز، الگو یا کارآمد باشند که از جمله آنها وضعیت خانه‌داری، فرزندداری و جهیزیه آن حضرت است که می‌توانیم به خوبی از آنها استفاده کنیم. همچنین این کلام حضرت علی(ع) درباره حضرت زهرا(س) که فرمودند «بهترین کمک‌کار در مسیر اطاعت الهی بود»، نکته‌ای است که می‌توان ده‌ها صفحه درباره آن نوشت. بحث دیگر شناخت کلید شخصیت حضرت زهرا(س) است یعنی بررسی کنیم که شناخت ایشان چه کلیدی را در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به ما می‌دهد. بنده این نکته را از شهید مطهری وام گرفتم که ایشان می‌فرمایند هر کدام از ائمه(ع) یک کلید شخصیتی دارند که دال مرکزی رفتارهای آنان است و مثلا کلید شخصیت حضرت امام حسین(ع)، غیرت و ظلم‌ستیزی است.

صفری فروشانی گفت: مسئله دیگر شناخت گفتمانی حضرت زهرا(س) است. در این زمینه باید بررسی کنیم که گفتمان ایشان با پدر، همسر، فرزندان، اجتماع و سیاست چگونه بوده است. در این زمینه به اندازه کافی دارای داده هستیم اما نیاز به تحلیل داریم. چگونگی استفاده از مکانیزم تحلیل تاریخی در سیره حضرت زهرا(س) اهمیت زیادی دارد. آنچه بیان شد صرفا داده است که باید تبدیل به فرآورده شود. در این راستا باید این داده‌ها را بسترشناسی، موقعیت‌شناسی، مکان‌شناسی و زمان‌شناسی کنیم تا به شکل مناسبی بتوانیم سبک زندگی فاطمی را مورد بررسی و از آن الگوبرداری کنیم.

۳۱۳/۱۷