حجت الاسلام والمسلمین حجت الله سروری در گفتگو با خبرگزاری حوزه، گفت: دعا و توسل دو نیاز آدمی و دو بال پرواز او برای فرار از دل مردگی و رشد پیدا کردن و اتصال معنوی است. یکی از دعاهایی که بهترین نماد انتظار در میان شیعیان به شمار میآید دعای شریف ندبه است این دعا از دیرباز مورد توجه شیعیان بوده و منتظران قدوم حضرت صاحب الزمان (عج) در طول تاریخ، سوز درون خویش را با خنکای دعای ندبه آرامش میبخشیدهاند.
وی افزود: دعای ندبه در حقیقت بیانگر تاریخ فشرده از حضور حجتّها و اولیای الهی بر پهنه گیتی است. سلسلهای که از حضرت آدم (ع) آغاز و تا آخرین حجّت خدا حضرت مهدی (ع) ادامه مییابد. کسی که با دعای ندبه اُنس بگیرد و از عمق جان مظلومیّت جانشینان بر حق پیامبر اکرم (ص) را دریابد، عشق به ولایت از درون او شعلهور خواهد شد و با تمام وجود، نیاز به حجّت خدا را احساس خواهد کرد.
استاد حوزه بیان کرد: خواننده دعای ندبه به عمق فاجعه که باعث غیبت آخرین حجت خدا شده است پی میبرد و به عظمت مصیبتی که محروم شدن از وجود امام معصوم (ع) بر بشریّت وارد کرده واقف میشود و از این رو، چارهای جز این نمیبیند که شبانهروز ندبه و زاری سر دهد و به حال و روز سیاهی که بشریت بدان دچار گشته است، متوجه میکند.
وی گفت: لازمه این توجه و اتصال این است که به یکی از واجبات بسیار مهم آیین پاک پرودگار یعنی امام شناسی در زندگی بپردازیم، چرا که انسان واقعا اگر اهل توحید باشد و توحیدش از قرآن مجید گرفته باشد و پیغمبر شناس هم باشد و پیغمبر شناسی را هم از قرآن گرفته باشد ولی امام را نشناسد دینش ناقص است و دین ناقص خیر دنیا و آخرت انسان را تامین نمی کند.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام و امامت بیان کرد: امام شناسی یکی از تکالیف بزرگ و مهم اسلامی است. بر اساس این وظیفه ی شرعی و مسئولیت خطیر دینی هر مسلمانی وظیفه دارد که پس از معرفت خدای متعال و پیامبرش، وصی پیامبر (ص) و امام و رهبر دینی و آسمانی خویش را بشناسد. معرفت امام یعنی آگاهی از دلایل نص و نصب امام، شناخت ویژگیهای امام، علم به حوزه قدرت و تصرف امام در کائنات و آگاهی از اینکه امام زبان گویای وحی و مفسر حقیقی قرآن است. شناخت امام یعنی ایمان و آگاهی به این حقیقت که امام حجت بالغه الهی و وصی پیامبر بر روی زمین است و به همین دلیل اولی به تصرف در جان و مال همه مسلمانان و متصرف در همه عوالم ملک و ملکوت است. در کلامی جامع امام نه تنها دارای ولایت تشریعی است، بلکه به اذن پروردگار از ولایت تکوینی نیز برخوردار است.
وی گفت: امامت مانند نبوت یقینا یک جایگاه الهی است. باید کسی در این جایگاه قرار داشته باشد که مانند خورشید به عالم هستی بتابد و جنبه ی تربیت کنندگی و رشد دهندگی داشته باشد و توانمند به این معنا باشد که کلید خیر دنیا و آخرت بر مردمی که خودشان خواهان سعادت هستند عطا و عنایت کند. چون این جایگاهی الهی هست پس هر کس نمی تواند در این جایگاه قرار بگیرد باید کسی باشد که خداوند مهربان او را بپسندد و داری تمام ارزش ها باشد و هیچ گونه عیب و نقص در او نباشد.
وی اظهار کرد: باید و جودش و ماهیتش و حقیقتش جامع همه ارزش ها و پاک از همه نواقص باشد، لذا در زمان وجود مقدس پیغمبر فقط یک نفر داری این ویژگی بود و آن هم وجود مقدس امیرالمومنین(ع) بود.
سروری یادآورشد: حضرت موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: «إِنَّ الاْءَرْضَ لا تَخْلُوا مِنْ حُجَّةٍ...» یعنی در جایگاه امامت کسی باید قرار بگیرد که مظهر صفات و جلال وجمال خدا باشد.
وی گفت: احاطه امام به امر حضرت حق در این عالم از زبان امام صادق بسیار با عظمت بیان شده است: در جلد ششم وسائل الشیعه در روایتی از امام صادق علیه السلام که از باب سند بسیار متقن است آمده که حضرت فرمودند: «إِنَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ عَالَمٍ کُلُّ عَالَمٍ مِنْهُمْ أَکْبَرُ مِنْ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ وَ سَبْعِ أَرَضِینَ مَا تَرَی عَالَمٌ مِنْهُمْ أَنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَالَماً غَیْرَهُمْ وَ أَنَا الْحُجَّةُ عَلَیْهِمْ، پروردگار عالم ۱۲ هزار عالم دارد که هر یک از این عالمها، بزرگتر از هفت آسمان و هفت زمین است، هیچکدام از این عوالم را نمیبینید، مگر این که زیر چتر حجّت الله که من باشم، هست.»
وی اظهارکرد: در یک عبارت دیگر امام صادق علیهالسلام فرمود: «نَحْنُ السَّبَبُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللَّهِ عَزَّوَجَل؛ ما سبب و واسطه بین شما و خداوند عزوجل هستیم». بنابراین انتظار منجی یک انتظار دینی است. یک انتظار عقلایی است.
وی گفت: دوران ظهور آن حضرت(عج) و استقرار حکومت عادلانه او که جمال و کمال، دولت و صولت گرد هم آمده، سخت مورد اشتیاق امیرمؤمنان(ع) بوده است؛ اسبغ بن نباته میگوید رفتم خدمت امیرالمومنین (ع) نشسته بود روی زمین فرمود: «یَا شَوْقَاهْ إِلَی رُؤْیَتِهِمْ فِی حَالِ ظُهُورِ دَوْلَتِهِمْ؛ چقدر مشتاق دیدار آنها هستم، در آن زمان که در ظهور دولتشان به سر می برند.
سروری یادآور شد: ابا خالد کابلی میگوید وقتی رسیدم خدمت امام سجاد علیه السلام و بحث شد در مورد امامت تا اینکه رسید به حضرت حجت، امام سجاد فرمودند: یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی ذِکْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّیْفِ أُولَئِکَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ ع انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَج. یعنی ای ابو خالد مردم زمان او که معتقد به امامت وی می باشند و منتظر ظهور او هستند، از مردم تمام زمانها بهترند، زیرا خداوند عقل و فهمی به آنها داده که غیبت در نزد آنها حکم مشاهده را دارد! خداوند آنها را در آن زمان مثل کسانی می داند که با شمشیر در پیش روی پیغمبر -علیه دشمنان دین- پیکار کرده اند، آنها مخلصان حقیقی و شیعیان راستگوی ما هستند که مردم را به طور آشکار و نهان بدین خدا می خوانند. و فرمود: انتظار فرج بزرگترین فرج است.
وی گفت: در دعای ندبه دو فرهنگ و دو جریان تعریف شده است: فرهنگ انتظار و فرهنگ ابتذال. یکی انتظار درست که افضل اعمال امت است و دیگری جریان و فرهنگ مقابل انتظار یعنی ابتذال که همان مسیر انحراف و سقوط است.
وی افزود: این ابتذال می تواند در پنج جهت خاص باشد که مصادیق آن بسیار فراوان در قرآن و عصر امامان وجود دارد: ابتذال عقیدتی، ابتذال اخلاقی، ابتذال فرهنگی، ابتذال اقتصادی و ابتذال سیاسی.
این پژوهشگر تاریخ اسلام و امامت یادآورشد: در دعای ندبه ۳۸ «اَینَ» وجود دارد، «أین معز الاولیاء» امام زمان یکی از هدفهایش این است که اولیاء را عزیز کند. اگر ما امام زمان را دوست داریم اولیای خدا را عزیز کنیم. مردم یمن امروز تحت فشار هستند. مردم فلسطین تحت فشارند. اگر کسی در جاده برای دین تلاش میکند باید یاری شود «أین مذل الاعداء» امروز اعداء چه کسی هستند؟ امروز اولیاء چه کسی هستند و اعداء چه کسی هستند؟ امام زمان معز الاولیاء و مذل الاعداء، «أین جامع الکلمة علی التقوی» امام زمان همه حرفها را حول محور تقوا جمع میکند.
وی گفت: اگر جامعه ما محورش تقوا شود دیگر من و تو از بین میرود. برای هم نمیزنیم و در انتخابات خلاف اخلاق عمل نمیکنیم. ابا بصیر میگوید که روزی خدمت امام صادق رسیدم، حضرت فرمود اگر یک روز صبح از خواب بیدار بشوی و بگویند امامت غیبت کرده چکار میکنی؟ گفتم آقا تا به حال فکرش را نکردم شما حضور داشتید فرمود: هر چه وقتی من هستم انجام میدهی وقتی هم نیستم انجام بده.
وی با ذکر این مطلب که یکی دیگر از اهداف حضرت حجت که در روایات بسیاری بیان شده است، گسترش علم است. در فرازی زیبا بیان شده است که أَیْنَ بابُ اللّٰهِ الَّذِی مِنْهُ یُؤْتیٰ ؟ کجاست دروازۀ به سوی خدا که از آن آمده شود. أَیْنَ وَجْهُ اللّٰهِ الَّذِی إِلَیْهِ یَتَوَجَّهُ الْأَوْلِیاءُ ؟ کجاست جلوه خدا که دوستان به سویش روی آورند، أَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الْأَرْضِ وَالسَّماءِ ؟ کجاست آن وسیله پیوند بین زمین و آسمان، أَیْنَ صاحِبُ یَوْمِ الْفَتْحِ وَناشِرُ رایَةِ الْهُدیٰ؟ کجاست صاحب روز پیروزی و گسترنده پرچم هدایت و أَیْنَ مُؤَلِّفُ شَمْلِ الصَّلاحِ وَالرِّضا؛ کجاست گردآورنده پراکندگی صلاح و رضا.
سروری بیان کرد: مواردی که در دعای ندبه آمده هر کدام یک کد به شمار می رود. وقتی بیان میکنیم «أین» داریم بیان میکنیم شما برای این هدف، این هدف میآیید.
وی افزود: مبارزه با فرهنگ ابتذال یکی از مهمترین ویژگی های دعای ندبه است. یعنی بخش عمده فعالیت امام زمان(عج) در هنگام ظهور صرف مبارزه با ابتذال می شود. چنان که در این دعا می خوانیم: «أَیْنَ طَامِسُ آثَارِ الزَّیْغِ وَ الْأَهْوَاءِ» کجاست محوکننده آثار انحراف و هواهای نفسانی، مبارزه کند، «أَیْنَ مُبِیدُ أَهْلِ الْفُسُوقِ وَ الْعِصْیَانِ وَ الطُّغْیَان» کجا است آقایی که بیاید و با فسق و گناه و طغیان مبارزه کند، أَیْنَ الْمُعَدُّ لِقَطْعِ دابِرِ الظَّلَمَةِ ؟ کجاست آن مهیا گشته برای ریشهکن کردن ستمکاران، أَیْنَ الْمُنْتَظَرُ لِإِقامَةِ الْأَمْتِ وَالْعِوَجِ ؟ کجاست آنکه برای راست نمودن انحراف و کجی به انتظار اویند، أَیْنَ الْمُرْتَجیٰ لِإِزالَةِ الْجَوْرِ وَالْعُدْوانِ؟ کجاست آنکه به او امید بسته شده برای از بین بردن ستم و دشمنی، ایْنَ الْمُدَّخَرُ لِتَجْدِیدِ الْفَرائِضِ وَالسُّنَنِ ؟ کجاست آن ذخیره برای تجدید فریضهها و سنّتها.
وی گفت: در فراز های دیگر می خوانیم که أَیْنَ الْمُتَخَیَّرُ لِإِعادَةِ الْمِلَّةِ وَالشَّرِیعَةِ ؟ کجاست آن برگزیده برای بازگرداندن دین و شریعت، أَیْنَ الْمُؤَمَّلُ لِإِحْیاءِ الْکِتابِ وَحُدُودِهِ ؟ کجاست آن آرزو شده برای زنده کردن قرآن و حدود آن، أَیْنَ مُحْیِی مَعالِمِ الدِّینِ وَأَهْلِهِ ؟ کجاست احیاگر نشانههای دین و اهل دین، أَیْنَ قاصِمُ شَوْکَةِ الْمُعْتَدِینَ ؟ کجاست درهمشکننده شوکت متجاوزان، أَیْنَ هادِمُ أَبْنِیَةِ الشِّرْکِ وَالنِّفاقِ ؟ کجاست ویرانکننده بناهای شرک و دورویی.
سروری در ادامه اظهار کرد: در ادامه فرازهایی را می خوانیم که بیان کرده است که ،أَیْنَ حاصِدُ فُرُوعِ الْغَیِّ وَالشِّقاقِ، یعنی کجاست محوکننده آثار انحراف و هواهای نفسانی، أَیْنَ قاطِعُ حَبائِلِ الْکِذْبِ وَالافْتِراءِ ؟ کجاست قطعکننده دامهای دروغ و بهتان، أَیْنَ مُبِیدُ الْعُتاةِ وَالْمَرَدَةِ ؟ کجاست قطعکننده دامهای دروغ و بهتان، أَیْنَ مُسْتَأْصِلُ أَهْلِ الْعِنادِ وَالتَّضْلِیلِ وَالْإِلْحادِ ؟ کجاست ریشهکنکننده اهل لجاجت و گمراهی و بیدینی، اینها کلا کد است که امام زمان دارد برای تحقق این اهداف میآیند.
وی یادآور شد: حاج شیخ علی اکبر نهاوندی در کتاب عبقری الحسان بیان می کند که در دوران غیبت ۷ نوع رابطه با امام زمان ممکن است ۷ نوع رابطه برای هر کدامش هم داستانها و جریاناتی می آورد که در این مقال نمی گنجد.
وی گفت: شیخ علی اکبر نهاوندی در شرح این هفت حالت بیان می دارد که حالت اول: کسانی که خدمت آقا رسیدند و هنگام رسیدن آقا را شناختند، حالت دوم: کسانی که خدمت آقا رسیدند و آقا را نشناختند، سوم: کسانی که در رؤیا آقا را دیدند و پیامی از ایشان دریافت کردند، چهارم: کسانی که آقا به آنها طوقی نوشت نامه نوشت مثل شیخ مفید، پنجم: کسانی که در مکاشفاتشان و در حالات ویژه شان امام را درک کردند و مشکلشان حل شد. ششم: کسانی که توسل به امام پیدا کردند و با توسل به امام مشکل و در واقع گرفتاریشان حل شد و هفتم کسانی که مدتی ملازم رکاب امام بودند و متوجه این مسئله نشدند.
سروری اظهار کرد: علاوه بر ویـژگی های نفسانی و معنوی، یاران حضرت از ویژگی های رفتاری و عملی بسیار متعالی ای نیز برخوردارند که یکی از مهم ترین آنها که برای امروز جامعه ما ضرورت دارد، اتـحـاد و انـسـجـام و برادری است. از آن جایی که دل های یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به یکدیگر پیوند خورده، روح برادری میان آنها حاکم است و اندیشه ها و دیدگاه های شان نیز متحد و به هم پیوسته است. به فرموده حضرت علی(علیه السلام) (رابـطـه دوسـتـی آنـهـا چـنان مستحکم است که گویی برادران تنی و از یک پدر و مادرند)؛ «کـَاَنَّمـا رَبـّاهـُمْ اَبٌ واحـِدٌ وَ اُمُّ واحِدَةٌ قُلُوبُهُمْ مُجْتَمِعَةٌ بِالْمحَبَّةِ وَ النَّصیحَةِ».
انتهای پیام