به گزارش خبرگزاری حوزه، ماه مبارک رمضان، بهار قرآن است و در این ماه برای انس و الفت قلب ها با این هدیه الهی، به بررسی شبهات قرآنی در شماره های گوناگون خواهیم پرداخت.
پرسش :
قرآن کریم چه معیارهایی را برای گزینش «مسئولان» معین نموده است؟
پاسخ اجمالی:
در قرآن کریم برای هر مسئولیت، روی صفاتی متناسب با همان پست و مقام تکیه شده است؛ مثلا در مورد فرماندهان روی دو ویژگی مهم توانایی علمی و جسمی، در مورد کارکنان روی عنوان قوّت و امانت داری و در مورد حافظان بیت المال روی امانت و آگاهی تکیه شده است. البته با توجّه به این که مدیریّت و فرماندهی به خاطر برنامه های پیچیده عصر ما نسبت به گذشته متفاوت شده، ناچار برای گزینش مدیران باید اصول کلّی و مشترک یاد شده را در نظر گرفت و یک سلسله شرایط ویژه که متناسب با همان بخش است را به آن افزود.
پاسخ تفصیلی:
در سه سوره قرآن مجید (بقره، یوسف و قصص) به سه گونه معیار برای سه گونه پذیرش مسؤولیّت اشاره شده است.
۱ـ در سوره بقره در داستان «طالوت و جالوت» و انتخاب طالوت به عنوان فرماندهی بنی اسرائیل به وسیله پیامبر آن زمان «اشموئیل» برای پیکار با «جالوت» که سلطان جبّار آن زمان بود، روی دو ویژگی مهم یعنی گستردگی توان علمی و جسمی تکیه شده است؛ آنجا که می فرماید: «إِنَّ اللّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الجِسْمِ وَ اللّهُ یُؤْتی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلیمٌ»(۱)؛ (خداوند او را بر شما برگزیده و به او توانائی جسمانی و علمی بخشیده و خداوند حکومت را به هر کس بخواهد [شایسته ببیند] می بخشد و احسان خداوند وسیع است؛ و [از لیاقت افراد برای منصب ها] آگاه است). روشن است که قدرت جسمانی و فکری دو شرط اساسی برای پیکار با دشمن سرسخت است.
۲ـ در سوره یوسف به هنگامی که پیشنهاد سرپرستی خزانه داری مصر از سوی یوسف مطرح شد، او روی امانت و آگاهی خویش تکیه کرده و می گوید: «إِجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الارْضِ إِنّی حَفیظٌ عَلیمٌ»(۲)؛ (مرا سرپرست خزائن سرزمین [مصر] قرار ده، که نگهدارنده و آگاهم!).
قابل توجّه این که، در معیارهای قرآنی در هر مورد روی صفاتی متناسب با همان پست و مقام تکیه شده است.
در مورد فرماندهان روی عنوان «زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الجِسْمِ».
در مورد کارکنان روی عنوان «اَلْقَوِیُّ الامینُ».
در مورد حافظان بیت المال روی عنوان «حَفیظٌ عَلیمٌ».
و با توجّه به این که مدیریّت و فرماندهی به خاطر برنامه های پیچیده عصر ما نسبت به گذشته تفاوت بسیار پیدا کرده، ناچار برای گزینش مدیرها و فرماندهان باید یک سلسله اصول کلّی مشترک را در نظر گرفت که در قرآن به آن اشاره شده، و یک سلسله شرایط ویژه که متناسب با همان بخش مدیریّت و فرماندهی است، که باید به آن افزوده شود. ناگفته پیداست که برای مدیریّت امور مالی بیش از هر چیز «امانت» و «علم و آگاهی» لازم است.
۳ـ در داستان موسی و شعیب به هنگامی که یکی از دختران شعیب پیشنهاد انتخاب موسی را برای سرپرستی اموال خانواده شعیب و چوپانی گوسفندان می دهد، روی «قوّت» و «امانت» او تکیه می کند و می گوید: «یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الامینُ»(۳)؛ (پدرم! او را استخدام کن؛ زیرا بهترین کسی را که می توانی استخدام کنی، کسی است که قوی و امین باشد!).(۴)
پی نوشت:
