به گزارش خبرگزاری حوزه، دومین شماره چهاردهمین دوره دوفصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های علم و دین» به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مدیر مسئولی مهدی معین‌زاده به زیور طبع آراسته شد.
مهمترین عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «فراتحلیل مقالات مسئولیت‌پذیری، دین و اخلاق زیست‌محیطی در ایران»، «نقدهای جان اف هات بر مبانی فلسفی ملحدان جدید»، «الهیات برنامه درسی: تعاریف و گونه‌شناسی».
در طلیعه مقاله «فراتحلیل مقالات مسئولیت‌پذیری، دین و اخلاق زیست‌محیطی در ایران» آمده است: «نگاه مسئولانه به محیط‌زیست و شأن اخلاقی آن از دین و جهان‌بینی انسان نشأت می‌گیرد. بر همین اساس و با سرعت یافتن روند تخریب محیط‌زیست در عصر حاضر، توجه به مقوله‌های مسئولیت‌پذیری، دین و اخلاق زیست‌محیطی افزایش یافته است. این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل نشان می‌دهد، علی‌رغم حجم بالای پژوهش‌های صورت‌گرفته در این حوزه در ایران، این مطالعات از آسیب‌های جدی رنج می‌برند. تمامی مقالات منتشرشده در بازه زمانی ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ با نوعی بحران روش پژوهش روبه‌رو هستند، به طوری که اغلب آن‌ها از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با رویکرد کمّی تدوین شده‌اند. همچنین بررسی پژوهش‌های منتشرشده نشان می‌دهد، نوعی فقر روش‌شناسی، پژوهشی و فلسفی در ایران در حوزه اخلاق، دین و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی وجود دارد. این مقاله پیشنهاد می‌کند، تلاش علمی مضاعفی جهت تببین اهمیت محیط زیست نزد ادیان و مذاهب صورت گیرد، بنیانی فلسفی برای اهمیت مسئولیت‌پذیری، دین و اخلاق زیست‌محیطی پایه‌گذاری شود و آموزش و قانونگذاری متناسب مدنظر قرار گیرد.»
در چکیده مقاله «نقدهای جان اف.هات بر مبانی فلسفی ملحدان جدید» آمده است: «در میان مواجهه‌های گوناگون با نظریه تکامل، الهی‌دانانِ تکامل‌گرایی هستند که تلاش می‌کنند خداباوری و تکامل را با یکدیگر همراه و همخوان معرفی کنند. جان‌اف.هات - الهی‌دانِ معتقد به تکامل- الهیات را مؤید و حامی نظریه تکامل می‌داند و با نقد الهیات سنتی، بر این باور است که الهیات باید با علم به روزرسانی شود، چرا که در غیر این صورت حذف خواهد شد. هات برای طرح هماهنگی و ارتباط تنگاتنگِ الهیات و تکامل، نظریه «متافیزیک آینده» را ارائه می‌کند که مطابق آن، تکامل نه تنها مورد تایید الهیات است، بلکه تنها تبیین صحیحی که از تکامل می‌توان ارائه داد، الهیات معطوف به متافیزیک آینده است. این پژوهش به بررسی نقدهای جان‌اف.هات به مبانیِ فلسفیِ ملحدان تکامل‌گرا و همچنین متافیزیک پیشنهادی‌اش می‌پردازد. مهمترین نقدهای هات به ملحدین را می‌توان نقد طبیعت‌گرایی، مونیسم تبیینی و علم باوریِ ملحدین و همچنین نادیده گرفتن جایگاه باور در بنیاد اعتقاداتشان دانست. در مقابل، رویکردهای هات را نیز می توان از زاویه ابتنای متافیزیک بر دین، سنگ‌اندازی بر سر راه تقلیل‌گرایی، پذیرش بی‌قید و شرط قاعده تیغ اوکام، تأویل‌گرایی و خداشناسیِ معیوب و ناامیدکننده، مورد انتقاد اساسی قرار داد.»
در طلیعه مقاله «الهیات برنامه درسی: تعاریف و گونه‌شناسی» آمده است: «الهیات برنامه درسی یک قلمرو نوظهور و نه‌چندان شناخته‌شده در حوزه مطالعات برنامه درسی است. هدف این مطالعه ارائه تعریفی جامع از الهیات برنامه درسی و عرضه گونه‌شناسی آن با توجه به وضعیت موجود و ظرفیت‌های بالقوه این قلمرو است. از این رو، گونه‌های مختلف الهیات برنامه درسی شناسایی شد. سپس، بر اساس تعریفی جامع از الهیات برنامه درسی و نگاهی اسلامی به دانش الهیات و برنامه درسی، گونه‌شناسی اولیه اصلاح شد. نتایج بیانگر امکان تصور قلمرویی جدید تحت عنوان الهیات مطالعات برنامه درسی است که هم رسالتی الهیاتی برای تفسیر الهیاتی وضع موجود و تاریخ رشته برنامه درسی را بر عهده دارد، هم به کمک تفسیر تربیتیِ الهیات اسلامی، به شکل‌گیری دانش برنامه درسی اسلامی کمک می‌کند.»
انتهای پیام
