خبرگزاری حوزه | آشنایی ایرانیان با دانشمندان و فقهای لبنان و بهره‌مندی ایران از مدیریت و دانش شخصیت‌های بزرگ دینی و علمی لبنانی به دولت‌های سربداران و صفوی برمی گردد.

شاهان صفوی به منظور ترویج آیین تشیع و اجرای حقوق اسلامی (شریعت) بر طبق مذهب شیعه، علمای شیعه را از سرزمین های عرب زبان مانند عراق، بحرین و جبل عامل (لبنان امروزی) برای ایفای نقش به ایران دعوت کردند.

در این میان به ویژه سهم علمای جبل عامل قابل توجه است، زیرا آنان در جلب حمایت صفویه توفیق یافته و خدمات بزرگی به تحکیم معارف اهل بیت (ع) و تثبیت تمدن سازی دولت شیعی ایفا نمودند.

تکامل نظام تصوف صفوی ها و تبدیل شدن آن به یک قدرت حاکم در قرن شانزدهم مستلزم تغییراتی بنیادین در بنای سیاسی مذهبی آن بود، به ویژه اگر می خواست در برابر تهدید عثمانی نسبت به مرزهایش مقاومت کند. [۱]

کاربرد زور تنها تغییراتی کوتاه مدت را می توانست به بار آورد و به ندرت به تنهایی قادر بود کنترل عقایدی را از درون مناطق مختلف جوامع ایرانی ممکن سازد؛ بلکه صفوی ها در پی مفهومی متفق علیه درباره رهبری دینی بودند که از پذیرش یک نظام اعتقادی منسجم شیعی در میان شهروندانشان سرچشمه گرفته باشد.

این جاست که برای عاملی ها لازم بود در بنیان های تفکر فقهی شیعه اصلاحات مهمّی را پدید آورند، چشم اندازهای تازه ای در قابلیت تفسیری متون شریعت بگشایند، کوشش خویش را به زمینه های بی سابقه و نوگسترش دهند و نظام آرمانی حکومت امامیه را شکل دهند. ساختن جامعه ای مبتنی بر شریعت به معنای یک رویه مذهبی استاندارد شده، امری بود که نه قزلباش ها و نه عالمان برجسته ایرانی آماده القای آن در سلسله جدید نشده بودند.[۲]

همسویی علامه بهابادی یزدی با اندیشه های راهبردی عالمان جبل عامل

علامه بهابادی به مقام استادی و شاگردی در حوزه دانش عالمان جبل عاملی بسنده نکرد و تلاقی دو فرهنگی به همگرایی و همبستگی در عرصه سیاسی، اجتماعی تبدیل شد و موجب درک مشترک از مصالح فرا ملی شد.

از این روی علامه بهابادی با احساس مسئولیت اجتماعی تولیت و حکمرانی نجف اشرف را پذیرفت و موفق شد با اتکاء به رفاقت و همدرسی خود با مقدس اردبیلی، قلمرو جدیدی را برای تثبیت و توسعه مکتب تشیع ایجاد کند.

ملاعبدالله یزدی در نجف اشرف طراز یک عالم اسلامی و روحانیت را به شدت ارتقا داد. قبل از این تصور احاد جامعه از عالم دینی یک انسان معمولی بود که عبادتی انجام دهد و پاسخی به احکام شرعی بدهد، اما علامه بهابادی یزدی جایگاه عالم دینی را در حد سیاستمدار ارتقا داد و از این جهت تاریخ زعامت ایشان در نجف اشرف اهمیت دارد.

در طول سده های اخیر دو جریان متحجر و روشنفکری در دنیای اسلام و هم جریان‌های سیاسی و قدرت‌های حاکم در اسلام به دنبال حاشیه بردن روحانیت بودند تا جایگاه یک روحانی و عالم دینی را تضعیف، تنقیص و توهین کنند.

ملاعبدالله یک تراز فاخری را از عالم دینی و گفتمان اسلام شیعی ارائه کرد و نشان داد که اسلام یک دین سربلند و متعالی است.

علامه به حوزه های علمیه نشان داد که یک عالم دینی می‌تواند در چه جایگاهی باشد. این عالم یزدی و بیت ملالی - که فرزندان و نوادگان ایشان بودند توانستند بیش از دویست سال تولیت و حکمرانی نجف اشرف را بعهده بگیرند.

علامه ملاعبدالله یزدی شخصیتی علمی مربوط به شیعیان نبود بلکه مورد احترام و تمجید همه گروه‌های مذاهب اسلامی اهل سنت و در دورانی که دولت سنی عثمانی توانست عراق و عتبات را از دست صفویه خارج کند، ملاعبدالله یزدی را بخاطر حکمرانی حکیمانه و تعامل سازنده در مسئولیت تولیت ابقاء کردند.